top

Συνέντευξη στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”

* Πλἠρες κείμενο *

( 10 Σεπτεμβρίου 1997 )

ΕΠ:  Σεβασμιότατε, τον τελευταίο καιρό διατυπώνονται και στον ελληνικό Τύπο ορισμένα σχόλια που στρέφονται εναντίον σας. Κυρίως έχουν σχέση με ένα περιστατικό που συνέβη μεταξύ δύο ιερωμένων και που πήρε διαστάσεις “ροζ σκανδάλου”. Πως ακριβώς έχει το θέμα;

ΑΠ:   Πράγματι τα δημοσιεύματα που εμφανίζονται τον τελευταίο καιρό σε μερίδα του αθηναϊκού Τύπου αναφέρονται μεταξύ άλλων και σε κάποιο, υποτιθέμενο μέχρι τώρα, “ροζ σκάνδαλο” που μπορεί να έλαβε χώρα ή και να μην έγινε ποτέ στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Βοστώνη τον περασμένο Φεβρουάριο. Η υπόθεση διερευνάται τη στιγμή αυτή απ' την πενταμελή Νομική Επιτροπή του Αρχιεπισκοπικού μας Συμβουλίου.

Το μόνο που με βεβαιότητα μπορεί να λεχθεί τη στιγμή αυτή, είναι, ότι οι εξ Ελλάδος (συμπτωματικά) φοιτητές που κατηγορήθηκαν και καταδιώχθηκαν απ' την πειθαρχική επιτροπή της Σχολής, είχαν προηγουμένως καταγγείλει, δημόσια κι από τις στήλες του ομογενειακού Τύπου, τη διοίκηση της Σχολής για απροκάλυπτο ανθελληνισμό (περιορισμό των ωρών διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας, ολοκληρωτική σχεδόν κατάργηση της ελληνικής γλώσσας στις ιερές ακολουθίες που τελούνται στο παρεκκλήσιο της Σχολής, παρεμπόδιση μεταβάσεως φοιτητών στην Ελλάδα για μετεκπαίδευση και βελτίωση των ελληνικών τους, κτλ.). Πρέπει τώρα να εξετασθεί κι αυτή η πλευρά του θέματος και η ακριβή της σχέση προς το υποτιθέμενο “σκάνδαλο”.

Επομένως θα χαρακτήριζα, χωρίς κανένα δισταγμό, τα πιο πάνω δημοσιεύματα ως ανακριβή και παραπλανητικά. Υπάρχουν μάλιστα πολλοί που τα θεωρούν σαν μέρος κάποιου γενικώτερου σχεδίου που εξυπηρετεί άλλες σκοπιμότητες, άσχετες τελείως μ' αυτή καθ' εαυτή την εκκλησιαστική μας ζωή.

ΕΠ:  Σας κατηγορούν μεταξύ άλλων ότι έχετε περιοριστή σε καθαρά θρησκευτικά καθήκοντα και αποφεύγετε να διαδραματίσετε ενεργό ρόλο και στα εθνικά θέματα της Ελλάδος. Είναι έτσι τα πράγματα;

ΑΠ:   Η προώθηση των εθνικών μας θεμάτων στον αμερικανικό χώρο, όπως επανειλημμένα δήλωσα δημοσίως, προϋποθέτει σοβαρή και συστηματική προεργασία. Οπωσδήποτε δεν εξαντλείται με εντυπωσιακές δηλώσεις και μονοπωλιακής τάσεως αυτοπροβολές. Γνωρίζουμε άλλωστε όλοι μας, ότι οι παρωχημένες αυτές μέθοδοι δεν ωφέλησαν καθόλου κατά το παρελθόν ούτε στο Κυπριακό, ούτε στο Μακεδονικό, ούτε στα ομογενειακά της Κωνσταντινουπόλεως, ούτε στο Θρακικό, ούτε στις αιγαιοπελαγίτικες κρίσεις. Αντιθέτως ζημιώνουν πολλές φορές, διότι, αν δεν προκαλούν αυτούς που θέλουμε να διαφωτίσουμε αντικειμενικά για το πρόβλημά μας, σίγουρα παραπλανούν τους αδαείς και άκριτους.

Τη θέση αυτή υποστήριξα απ' την πρώτη στιγμή της αρχιερατείας μου στην Αμερική. Τάσσομαι, με άλλα λόγια, υπέρ της συνετής και όχι κατ' ανάγκη δημόσιας πάντα δράσεως υπέρ των καλώς εννοουμένων εθνικών μας συμφερόντων. Ας μη ξεχνάμε, ότι η σοβαρή, υπεύθυνη κι αποτελεσματική διαφώτιση των συνομιλητών μας γίνεται όχι απ' το πεζοδρόμιο, αλλά πίσω από κλειστές θύρες! Ανάλογη είναι επομένως και η τακτική που υιοθετεί ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος Αμερικής.

ΕΠ:  Γράφτηκε στον Τύπο, ότι κλείσατε το Μουσείο Ελληνισμού στη Νέα Υόρκη! Μπορείτε να το σχολιάσετε το γεγονός αυτό;

ΑΠ:   Είναι υπερβολικό να μιλάει κανείς για “μουσείο” και μάλιστα του “ Ελληνισμού” στην περίπτωση αυτή. Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο μικρά δωμάτια στην Αρχιεπισκοπή (2,5 Χ 3,5 και 3 Χ 4 μέτρων), όπου φιλοξενούνταν ορισμένα άμφια, εγκόλπια και άλλα εκκλησιαστικά είδη της προσωπικής συλλογής του προηγουμένου Αρχιεπισκόπου.

Σε καμμιά περίπτωση δεν μπορούμε να μιλούμε για “μουσείο” και ακόμη ολιγότερο για “μουσείο ελληνισμού”. Σήμερα στεγάζονται στους μικρούς αυτούς χώρους γραφεία της Αρχιεπισκοπής, η οποία, ως γνωστό, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα χώρου.

ΕΠ:  Γίνεται λόγος στον Τύπο για ξεπούλημα της περιουσίας της Αρχιεπισκοπής Αμερικής και της Θεολογικής Σχολής της Βοστώνης και μεταφορά του προϊόντος της πώλησης στο Πατριαρχείο. Θα μπορούσατε να μας πείτε κάτι σχετικό;

ΑΠ:   Πρόκειται για δημοσιεύματα ασύστατα και ανάξια σχολιασμού! Θα μπορούσαν επιεικώς να χαρακτηρισθούν σαν αποκυήματα νοσηρής φαντασίας. Αυστηρώς κρινόμενα, δεν μπορούν παρά να ενταχθούν, κατ' ανάγκη λογική, στη γενικότερη προσπάθεια παραπληροφόρησης, δηλ. στα ήδη γνωστά σχέδια των γνωστών κύκλων.

ΕΠ:  Πως είναι σήμερα η κατάσταση από πλευρά θρησκευτικού συναισθήματος μεταξύ των Ελλήνων της Αμερικής; Σε ποιές ενέργειες θα προβείτε για τη διατήρηση και προαγωγή της ελληνικής γλώσσας μεταξύ των νέων;

ΑΠ:   Το θρησκευτικό συναίσθημα των ελληνορθοδόξων χριστιανών μας είναι, πέρα από κάθε αμφιβολία, ακμαίο και σφριγηλό. Κι αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός, ότι ένα μεγάλο ποσοστό των πιστών μας είναι ορθόδοξοι εκ πεποιθήσεως και κατά συνείδηση, όχι μόνο κατά παράδοση και καθ' έξη. Η διαπίστωση αυτή μας επιτρέπει να' μασθε ιδιαίτερα αισιόδοξοι για την επιβίωση της ελληνικής Ορθοδοξίας μέσα στην αμερικανική πλουραλιστική κοινωνία.

Οσο για την διατήρηση της ελληνικής γλώσσας μεταξύ των ελληνορθοδόξων πιστών μας, έχουν ήδη γίνει σταθερά και αποφασιστικά βήματα. Ύστερα από 25 χρόνια η πύλη της Ακαδημίας του Αγίου Βασιλείου άνοιξε πάλι για την προετοιμασία κοινοτικών δασκάλων της ελληνικής γλώσσας. Επί πλέον η Ακαδημία οργανώνει και ιδιαίτερο τμήμα για την επιμόρφωση όσων διδάσκουν ήδη στα ελληνικά μας σχολεία χωρίς να έχουν την προαπαιτούμενη διδασκαλική κατάρτιση. Το τμήμα αυτό θα αρχίσει και μάλιστα εντός των ημερών, να λειτουργεί στους χώρους του Πολιτιστικού Κέντρου της Ι. Αρχιεπισκοπής στην Αστόρια.

Συνάμα άρχισαν να αποδύονται στο έργο τους οι διάφορες ειδικές επιτροπές που μελετούν  α) το θέμα των στόχων της ελληνικής εκπαιδεύσεως στην Αμερική, και  β) το θέμα της εφαρμογής ενιαίου προγράμματος διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας (καταλλήλως προσαρμοσμένου στις ειδικές ανάγκες των εδώ ελληνοπαίδων μας) σ' όλα τα σχολεία της Ι. Αρχιεπισκοπής. Θέλω να ελπίζω, ότι τα βήματα αυτά θα οδηγήσουν τελικά τις δεκάδες των κοινοτήτων μας που έκλεισαν τα ελληνικά τους σχολεία κατά τις τελευταίες δεκαετίες, να επαναπροβληματισθούν σχετικά και να αποδώσουν την πρέπουσα σημασία στο θέμα της διατηρήσεως της ελληνικής μας γλώσσας και κληρονομιάς.

ΕΠ:  Ο Τύπος αναφέρθηκε πρόσφατα στο διχασμό της Ομογένειας της Αμερικής. Ποιά είναι η θέση σας στο θέμα αυτό;

ΑΠ:   Ο διχασμός ίσως να αποτελεί “ευσεβή πόθο” ορισμένων γνωστών κύκλων, αλλ' η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Ο Ελληνισμός της Αμερικής είναι συμπαγής και ενωμένος, και μόνο ως συμπαγής και ενωμένος μπορεί να συμβάλει στο μεγάλο αγώνα που καλείται ν' αναλάβει ο ευρύτερος Ελληνισμός για την προάσπιση των απαραχάρακτων δικαίων του που δυστυχώς διαμφισβητούνται σήμερα από πολλές πλευρές.

ΕΠ:  Συνεργάζεστε με τον προκάτοχό σας Αρχιεπίσκοπο κ. Ιάκωβο; Αληθεύουν οι φήμες ότι ο κ. Ιάκωβος βρίσκεται πίσω απ' αυτούς που σας κριτικάρουν έντονα;

ΑΠ:   Οι συναντήσεις μου με τον γεραρό Προκάτοχό μου είναι αρκετά συχνές και διεξάγονται πάντα σε ατμόσφαιρα αδελφικής αγάπης και εγκαρδιότητας. Δυσκολεύομαι επομένως να πιστεύσω όσα επιμόνως κυκλοφορούν σχετικώς, παρά τη σαφέστατη και δημόσια ακόμη τοποθέτηση των αμέσων συνεργατών του στην Αμερική και στην Αθήνα. Όπως και νά 'χει το πράγμα, δεν θέλω να πιστεύσω τις επίμονες αυτές φήμες, διότι, αν αλήθευαν, θ' αποτελούσαν τραγική πράγματι περίπτωση.

ΕΠ:  Ποιές είναι οι σχέσεις σας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Σας εμφανίζουν ως “πειθήνιο όργανο” του κ. Βαρθολομαίου και ότι βρίσκεστε και εσείς σε “απόσταση” από την ελληνική κυβέρνηση.

ΑΠ:   Οι σχέσεις του σημερινού Αρχιεπισκόπου Αμερικής με το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι, νομίζω, αυτές που υπαγορεύονται απ' τη μακραίωνα κανονική παράδοση της Εκκλησίας, δηλ. σχέσεις Ιεράρχη του Θρόνου προς την προϊσταμένη εκκλησιαστική του Αρχή.

Ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος δεν έχει κανένα ιδιαίτερο λόγο να μην ενεργή στο θέμα αυτό σύμφωνα με τους Κανόνες της Εκκλησίας και τον Καταστατικό Χάρτη της Αρχιεπισκοπής. Το αντίθετο θα ξένιζε!

Όσο για τις σχέσεις της Αρχιεπισκοπής Αμερικής με τη σημερινή Κυβέρνηση της Ελλάδας, θα' λεγα ανεπιφύλακτα, ότι τις χαρακτηρίζει η ξεχωριστή θέληση συνεργασίας για προαγωγή των κοινών θεμάτων. Αυτό γίνεται ολοφάνερο και από τις πολλαπλές επαφές της Αρχιεπισκοπής με πολλούς υπουργούς της Κυβερνήσεως, αλλά και απ' την συχνή επικοινωνία με τον Υπουργό Εξωτερικών κ. Θεόδωρο Πάγκαλο, ο οποίος θα επισκεφθεί την Ι. Αρχιεπισκοπή (23 Σεπτεμβρίου) για τρίτη φορά μέσα σε λίγους μήνες.

ΕΠ:  Προ ημερών πήγατε στην Κωνσταντινούπολη. Ποιά θέματα συζητήσατε με τον Πατριάρχη;

ΑΠ:   Η πρόσφατη σύσκεψη της Εκτελεστικής Επιτροπής του Αρχιεπισκοπικού μας Συμβουλίου έγινε στην Κωνσταντινούπολη, και συγκεκριμένα στο Φανάρι, υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Η σύσκεψη είχε για αντικείμενο την λεπτομερή ενημέρωση του Οικουμενικού Πατριάρχη γύρω απ' την επικείμενη επίσκεψή του στην Ι. Αρχιεπισκοπή Αμερικής με την ευκαιρία της 75ης επετείου της κανονικής της ιδρύσεως, όπως επίσης και την εξέταση διαφόρων θεμάτων που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Ι. Αρχιεπισκοπή στην διάρκεια του περασμένου χρόνου, μετά δηλ. την οικειοθελή παραίτηση και αφυπηρεσία του Προκατόχου μου μέχρι σήμερα. Όπως προκύπτει και απ' το σχετικό ανακοινωθέν, η σύσκεψη υπήρξε επιτυχής καθ' όλα και εξέφρασε την αρραγή ενότητα που επικρατεί σήμερα στην Ομογένειά μας.

ΕΠ:  Πρόσφατα έχει δημιουργηθεί θέμα με τις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών και της απόσπασής τους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ποιά είναι η δική σας θέση;

ΑΠ:   Το θέμα των Μητροπόλεων των λεγομένων Νέων Χωρών είναι ρυθμισμένο απ' την Πράξη της προσωρινής και “άχρι καιρού” διοικητικής αναθέσεως των Επαρχιών του Οικουμενικού Πατριαρχείου που βρίσκονται στη Βόρεια Ελλάδα, στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδας (1928).

Ο σεβασμός προς τις συναπτόμενες συμφωνίες δείχνει σοβαρότητα και αξιοπιστία. Η τάση αθετήσεως των συμφωνιών με επίκληση δυσκατανόητων και ελάχιστα πειστικών λόγων και με ταυτόχρονη διαμφισβήτηση της εθνικής συνειδήσεως των άλλων, όχι μόνο παραποιεί και διαστρεβλώνει βάναυσα την παλαιότερη και σύγχρονη ιστορία του Γένους, αλλά δυστυχώς φανερώνει και την γενικότερη ηθική κατάπτωσή μας σαν κοινωνίας.

Οι αρχαίοι έλεγαν “pacta sunt servanda” (οι συμφωνίες είναι τηρητέες). Για την υποχρέωση τηρήσεως των συμβάσεων γράφει κι ο Πλάτωνας στους “Νόμους” του. Φοβούμαι, ότι η τάση αθετήσεως των συμφωνιών από μέρους εκείνων που θα' πρεπε να' ναι οι πιστότεροι τηρητές τους, θα ανοίξει μοιραία τους ασκούς του Αιόλου και θα προξενήσει επιζήμια σύγχυση και στο χώρο των εθνικών μας θεμάτων.

ΕΠ:  Γίνεται λόγος και για την ένταξη των Μητροπόλεων της Δωδεκανήσου στην Εκκλησία της Ελλάδος; Πιστεύετε ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα δημιουργήσει “σχίσμα” στην Ορθοδοξία;

ΑΠ:   Δεν είναι εύκολο εγχείρημα η απόσπαση των Μητροπόλεων της Δωδεκανήσου απ' την Μητέρα τους Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και η συνακόλουθη ένταξή τους στην αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδας και μάλιστα για λόγους που δεν έχουν καμμιά σχέση με τη ζωή της Εκκλησίας και το μακραίωνο πολίτευμά της. Γίνεται μεν σχετικός λόγος στον Τύπο, αλλά χωρίς τον ξενοδόχο! Την απόσπαση, όπως πληροφορούμαι, δεν την θέλουν ούτε οι αρμόδιοι μητροπολίτες (ας μη ξεχνάμε το πρόσφατο “μολών λαβέ” του ηρωϊκού Μητροπολίτη Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας Νεκταρίου), ούτε ο κλήρος, ούτε ο λαός. Και κάτι άλλο που διαφεύγει την προσοχή των ανιστόρητων: ούτε η πανίσχυρη τότε φασιστική Ιταλία (1925-1935) δεν κατόρθωσε ν' αποσπάσει τις μητροπόλεις αυτές απ' το Πατριαρχείο ...

Κάθε εχέφρων άνθρωπος θα πρέπει επί τέλους να διερωτηθεί γιατί ξαφνικά όλος αυτός ο θόρυβος και τίνος συμφέροντα εξυπηρετούνται τελικά μ' όλη αυτή την κίνηση. Του έθνους μας; Της Εκκλησίας μας; Αμφιβάλλω σοβαρότατα!

ΕΠ:  Έχετε προγραμματίσει επίσκεψη στην Ελλάδα;

ΑΠ:   Δεν έχει ακόμη προγραμματισθεί τέτοια επίσκεψη. Πρέπει, φρονώ, να προηγηθεί η δημιουργία καταλλήλων συνθηκών, ώστε τ' αποτελέσματα της επισκέψεως να' ναι πράγματι θετικά για τον Ελληνισμό.

[ Αρχείο Ψηφιακό Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος - ASpEA/us/Iviews/1997/nea_10sep97.doc ]