top

Η ΑΞΙΑ - 29 Ιουνίου 2002
ΑΠΟΨΗ

Η συγγραφέας του βιβλiου «Η μοναξιά ενός ασυμβίβαστου» κ. Ιουστίνη Φραγκούλη
μιλάει για το «σχίσμα» στο εκκλησιαστικό καθεστώς των ΗΠΑ

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΛΗΓΕΣ στην Αρχιεπισκοπή της Αμερικής

Της ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ

Η βιογραφία του Αρχιεπισκόπου παρουσιάστηκε από το δήμαρχο του Μόντρεαλ Ζεράλντ Τραμπλαί (αριστερά πίσω). Στην ίδια φωτογραφία από αριστερό διακρίνονται: ο μικρός Αλέξανδρος Αργύρης, ο Αρχιεπίσκοπος, η συγγραφέας Ιουστίνη Φραγκούλη και η δημοτική σύμβουλος Ελένη Φωτοπούλου.

Την ώρα που ο πνευματικός ηγέτης και αρχηγός της Ορθόδοξης Εκκλησίας Αρχιεπίσκοπος Κων/πόλεως, Νέας Ρώμης & Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος αγωνίζεται για την εδραίωση της ειρήνης μέσα από την ενίσχυση του διαθρησκειακού διαλόγου και λίγο μετά την ιστορικής σημασίας επίσκεψή του στο Λευκό Οίκο, την ίδια στιγμή -για άλλη μια φορά δυστυχώς- η Αρχιεπισκοπή Αμερικής δείχνει να βρίσκεται στο κατώφλι αναταραχών και επερχομένων πολυποίκιλων ανατροπών... Η συνέντευξη της έγκριτης συναδέλφου και συγγραφέως του πολυσυζητημένου βιβλίου «Η Μοναξιά ενός Ασυμβίβαστου» (τέταρτη έκδοση στα ελληνικά, πρόσφατα κυκλοφόρησε και στα αγγλικά) για τη ζωή και το έργο του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα, Ιουστίνης Φραγκούλη -που σήμερα κατά αποκλειστικότητα παρουσιάζεται από την «Α»- είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκαλέσει πολλές αντιδράσεις με απρόβλεπτες εξελίξεις...

Αυτό που φανερά και ανοιχτά πλέον απειλείται είναι η ενότητα της τοπικής Εκκλησίας για άλλη μια φορά!! Μιας Εκκλησίας, η οποία μετά την «οικειοθελή» παραίτηση του Ιακώβου έχει περιέλθει σε μεγάλη δοκιμασία.

Ηδη οι φωνές περί αυτοκεφαλίας ή πλήρους ανεξαρτητοποίησης και αποκοπής από τη Μητέρα Εκκλησία όλο και πληθαίνουν, παρά τις απέλπιδες προσπάθειες κάποιων να δημιουργήσουν μια εικονική πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα σαν αυτή που υπήρχε επί Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα... Η σκιά του κ. Σπυρίδωνα φαίνεται όμως να πέφτει βαριά, συνάμα και καθοριστική για τα όσα ακολουθήσουν. Το ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα είναι γεγονός και μάλιστα όπως αποκαλύπτεται στη συνέντευξη, αναμένεται να παίξει ουσιαστικό ρόλο στις εξελίξεις παρά την άρνηση του ίδιου να διαδραματίσει ρόλο στα επερχόμενα γεγονότα...

Λίγα εικοσιτετράωρα πριν τη κρίσιμη κληρικολαϊκή συνέλευση που θα πραγματοποιηθεί στο Λ. Αντζελες, απόντος μάλιστα του ισχυρού ανδρός της Αρχιεπισκοπής π. Αλέξανδρου Καρλούτσου -εκτός αν την τελευταία στιγμή αλλάξουν τα πράγματα και τελικά παραβρεθεί-, οι μυστικές συσκέψεις ή αλλιώς παρασυναγωγές είναι σε πλήρη εξέλιξη... Αντικείμενο τους; Η συστηματική μεθόδευση για το νέο εκκλησιαστικό καθεστώς... Οι επί μακρόν συζητήσεις για το καταστατικό δεν οδήγησαν πουθενά! Πατριαρχείο και μητροπολίτες δε συμφωνούν πουθενά, όπως συστηματικά... γράφει η μόνη εναπομείνασα ομογενειακή εφημερίδα «ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ». Να σημειωθεί ότι πρόκειται για την εφημερίδα που καθόρισε τις εξελίξεις για την απομάκρυνση του κ. Σπυρίδωνα. Οι καταγγελίες που βλέπούν το φως της δημοσιότητας σήμερα εναντίον του κέντρου της Ορθοδοξίας -ανεξάρτητα από το αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με τα όσα λέγονται- είναι βαριές και σίγουρα σηματοδοτούν πολλές ανατροπές...

Η Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής βρίσκεται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι με το κρίσιμο ερώτημα: Συνεχίζουμε με ή χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Αυτό πρακτικά σημαίνει αναζήτηση νέου εκκλησιαστικού καθεστώτος. Ηδη οι συζητήσεις -παρά τις αγωνιώδεις εκκλήσεις του πατριαρχείου για ειρήνευση και εμμονή στο υπάρχον status- αφορούν ανοιχτά πλέον στη μορφή της απόσχισης. Οι πιο «θερμόαιμοι» κάνουν λόγο για αυτοκεφαλία, αυτονομία ή ημιαυτονομία (παρόμοιο δηλ. εκκλησιαστικό καθεστώς με αυτό που έχει η Εκκλησία της Κρήτης), έστω και αν μια μονομερής πράξη οδηγήσει σε σχίσμα! Εστω και προσωρινά... Πλήρης και οριστική ρήξη ή αναβολή για ανοιχτή μάχη εναντίον του κ. Δημητρίου και του Πατριαρχείου σε όλα τα επίπεδα; Αυτό θα φανεί από την επομένη Κυριακή στο Λ.Α.

Η Ελληνίδα δημοσιογράφος είναι βέβαιο ότι έχει σταθμίσει τις ευθύνες της και καταθέτει τη δική της μαρτυρία εν πλήρει συνειδήσει του τι μπορεί να προκαλέσουν τα όσα καταγγέλλει!

- Χρησιμοποιήσατε όλο το αρχειακό υλικό που έθεσε στη διάθεσή σας ο κ. Σπυρίδων; Υπάρχει πρόθεση να αξιοποιήσετε τα υπόλοιπα ντοκουμέντα κάποτε;

- Το υλικό ήταν αδύνατον να χρησιμοποιηθεί εξ ολοκλήρου λόγω του απίστευτου όγκου και εύρους του. Προσπάθησα να αξιοποιήσω τα σημαντικότερα ντοκουμέντα που μου παρέδωσε ο Αρχιεπίσκοπος για να θωρακίσω το βιβλίο μου απέναντι στις εύκολες κριτικές.

Θα πρέπει να σας ομολογήσω, όμως, ότι εσκεμμένα παρέλειψα ορισμένα στοιχεία, τα οποία ενοχοποιούν ηγετικά πρόσωπα του Πατριαρχείου, κρίνοντας ότι στην τελική ευθεία ήταν ηθικό καθήκον μου να προστατευθεί το κύρος της Ορθοδοξίας και της Εκκλησίας μας. Αλλωστε, το οφείλω στην εκκλησιαστική καταγωγή μου, τον πατέρα μου, τον παππού μου, το θείο μου, το νονό μου, πού όλοι ανήκουν στη λευιτική τάξη.

- Υπήρξαν αντιδράσεις μετά την έκδοση του βιβλίου σας;

- Παρ' ότι δε χαρίστηκα σε κανένα και κατέδειξα με ονόματα και ντοκουμέντα τους κύριους παίκτες της εκπαραθύρωσης του Σπυρίδωνος, ομολογώ ότι δεν είχα κραυγαλέες αντιδράσεις. Βέβαια, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το βιβλίο ήταν γερά τεκμηριωμένο και ανθεκτικό στις κακόβουλες κριτικές.

Σαφώς, κάποιοι μεγαλοπαράγοντες στην Αμερική ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούν την επιρροή τους για να περάσει το βιβλίο απαρατήρητο. Αλλά η ιστορία και η αποδοχή του κόσμου δεν ανατρέπονται. Οι παρουσιάσεις του βιβλίου πέρυσι στη Νέα Υόρκη και φέτος στο Μόντρεαλ συγκέντρωσαν μαζικά τον κόσμο, που διψούσε να ταυτισθεί με την αλήθεια, την οποία επί μια τριετία προσπάθησαν να παραποιήσουν τα παράκεντρα της εξουσίας στην Αμερική και την Ελλάδα.

- Πέρα από το βιβλίο, ο Σπυρίδων έκανε τελικά λάθη;

- Η δική μου άποψη είναι ότι έκανε ένα και μοναδικό λάθος. Πίστεψε ότι είχε την ευλογία του Πατριαρχείου και δεν κάλυψε στην Αμερική τα νώτα του όσο ήταν νωρίς. Τα υπόλοιπα ήταν παρεπόμενα αυτής της βαθιάς εμπιστοσύνης του στο θεσμό, στους εκκλησιαστικούς κανόνες και στα πρόσωπα, που τελικά τον πρόδωσαν.

Ως βιογράφος τού χρεώνω αυτή τη στάση του, διότι εκείνος αντρώθηκε θεολογικά στο Φανάρι και έπρεπε να γνωρίζει καλύτερα από ίντριγκες και βυζαντινούς διαδρομιστές. Αποδείχθηκε μοιραίο το γεγονός ότι δεν πίστεψε ούτε για μια στιγμή πως οι άνθρωποι θα έβαζαν τα προσωπικά τους συμφέροντα υπεράνω του μακραίωνου θεσμού της Εκκλησίας.

- Πολλά αναφέρονται, ακόμα λιγότερα γράφονται και αρκετά υπαινίσσονται κάποιοι κύκλοι για τον π. Αλέξανδρο Καρλούτσο. Είναι εκείνος που έφερε τον Σπυρίδωνα από τη Ρώμη. Γύρω από το όνομα του έχει δημιουργηθεί ένας μύθος. Προσωπικά μου δίνει την αίσθηση ότι πρόκειται για ένα χαρισματικό και ταλαντούχο ηγέτη με πολλούς άσσους στο χέρι. Δυνατός παίκτης! Εσείς τι λέτε;

- 0 ρόλος του υπήρξε καθοριστικός για την έξωση τόσο του Σπυρίδωνος όσο και του προκατόχου του, Ιακώβου. Ηταν και είναι ο άνθρωπος, το αυτί και το μάτι του Πατριάρχη στην Αμερική. Η ρήξη του Σπυρίδωνος με τον π. Καρλούτσο, ο οποίος αποτελεί το σύνδεσμο του Φαναρίου με τα μεγάλα ελληνοαμερικανικά κεφάλαια, έθεσε εκβιαστικά το δίλημμα.

Δυστυχώς, ο θεσμός υποχώρησε έναντι του προσώπου, γι' αυτό κινδυνεύει να χαθεί σήμερα η Αρχιεπισκοπή Αμερικής. Οταν ένας ιερέας γίνεται παντοδύναμος και απεμπολά με την ευλογία του Πατριαρχείου δύο και τρεις αρχιεπισκόπους (βλέπω δυστυχώς να έρχεται η σειρά του Δημητρίου), χάνεται το μέτρο και η εμπιστοσύνη του κόσμου στα θέσμια. Ειναι φανερό ότι ο π. Καρλούτσος δεν είναι μόνο εν δυνάμει Αρχιεπίσκοπος αλλά παίζει πλήρως το ρόλο του χωρίς να τηρεί κανένα πρόσχημα!

- Στο βιβλίο σας μιλάτε ανοιχτά και χωρίς προσχήματα για μηχανισμούς και ίντριγκες που οδήγησαν στην «έξωση» Σπυρίδωνα..

- Οι μηχανισμοί της κρίσης στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής και κατ' επέκταση της απομάκρυνσης του Αρχιεπισκόπου (1996-1999) στήθηκαν από το κέντρο της Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη και περιέπλεξαν μητροπολίτες, ιερείς, λαϊκούς της εύνοιας του πρώην αρχιεπισκόπου Ιακώβου, ομογενειακά μέσα ενημέρωσης αλλά και μεγάλες ελληνικές και αμερικάνικες εφημερίδες.

Καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία και τη διακίνηση της κρίσης έπαιξαν οι εντεταλμένοι του πατριαρχικού περιβάλλοντος στην Αμερική, ενώ στο παιχνίδι μπήκε αργότερα με δικούς της άσσους και η ελληνική κυβέρνηση.

Το ζήτημα της επαναφοράς από τον αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα στην ορθόδοξη βυζαντινή παράδοση αποτέλεσε αιχμή του δόρατος στους κόλπους του κλήρου.

Ταυτόχρονα, η προσπάθειά του για ρεαλιστικό επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας του Ελληνα της Αμερικής, προκειμένου να διασώσει όσο μέρος της κληρονομιάς του είναι δυνατόν μέσα στη χαώδη πολιτιστική χοάνη αυτής της χώρας, αφύπνισε την αντίδραση των πρωταγωνιστών του εξαμερικανισμού της Ορθοδοξίας και της Ομογένειας, που κορυφώθηκε τη δεκαετία του 70 με την εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας στη Θεία Λειτουργία.

Ολοι αυτοί οι παράγοντες, υπό την τελική ενορχήστρωση του Πατριαρχείου, οδήγησαν στον πόλεμο φθοράς και στην έξωση του Σπυρίδωνος.

-Πού βρίσκεται σήμερα η Αρχιεπισκοπή Αμερικής εν όψει μάλιστα της Κληρικολαϊκής; Ποιος είναι ο ρόλος του Δημητρίου; Το βιβλίο σας θα έλεγα, χωρίς κανένα ενδοιασμό, ότι στις κρίσεις και τα σχόλιά του προαναγγέλλει ένα κλίμα σαν αυτό που υπάρχει σήμερα...

- 0 σημερινός αρχιεπίσκοπος Αμερικής εν ονόματι της ηρεμίας και της καταλλαγής, ίσως και λόγω του ήπιου χαρακτήρα του, έχει προκαλέσει κενό εξουσίας. Είναι κοινή αντίληψη σήμερα στήν Αμερική ότι οι διοικητικές αρμοδιότητες του Αρχιεπισκοπικού Οργανισμού έχουν εκχωρηθεί στους εντεταλμένους του Φαναρίου, π. Αλεξ Καρλούτσο, κ. Μάικλ Τζαχάρη και διάφορους άλλους λαϊκούς.

Τα μεγάλα θέματα της ελληνικής παιδείας και του λόμπι έχουν περιέλθει σε τέλμα. Επικρατεί η ακινησία της σιωπής. Κι απομένει ανοιχτή πληγή ο νέος καταστατικός χάρτης της Αρχιεπισκοπής, τον οποίο έχει προτείνει το Φανάρι και πολεμούν με μανία οι οπαδοί της αυτοκεφαλίας. Η Αμερική είναι ένα καζάνι που βράζει. Η ατμόσφαιρα είναι εκρηκτική, καθώς οι οπαδοί του Αυτοκεφάλου και της OCL δείχνουν αποφασισμένοι να προτείνουν απεξάρτηση από τη Μητέρα Εκκλησία εδώ και τώρα (!) στην Κληρικολαϊκή του Λος Αντζελες, ενώ -σύμφωνα με το ρεπορτάζ- τους στηρίζουν πάνω από 50 ενορίες.

Θλίβομαι που βλέπω σε αποσύνθεση μια Εκκλησία που έχει κάνει το λάθος να ενσωματώσει σε θεσμικές θέσεις τους κήρυκες της αυτοκεφαλίας, όπως τον κ. Κόλις στην εκτελεστική επιτροπή και τον π. Στυλιανόπουλο στη Θεολογική Σχολή της Βοστόνης. Το βιβλίο τελικά αποδεικνύεται προφητικό, αν και προβλέπει τα αυτονόητα. Δυστυχώς, η πολιτική του Πατριαρχείου στην Αμερική υπήρξε αυτοκαταστροφική τα τελευταία χρόνια. Εχει σπείρει ανέμους και μοιραία θερίζει θύελλες.

-Πρόσφατα ανακοινώθηκε η δημιουργία του «Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα για την Ελληνική Παιδεία και τον Πολιτισμό». Πού αποσκοπεί αυτό;

- Ηταν μια ιδέα του μεγαλοεπιχειρηματία Τζον Κατσιματίδη, ο οποίος θέλησε να δώσει σάρκα και οστά στο όραμα του Σπυρίδωνος για τη διατήρηση της ελληνορθόδοξης ταυτότητας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Ηδη έγινε η ιδρυτική πράξη, έχει συγκεντρωθεί το ποσόν του ενός εκατομμυρίου δολαρίων και ανακοινώθηκε πρόσφατα η ενίσχυση του ελληνικού σχολείου «Σωκράτης» της Κοινότητας Μόντρεαλ με 100.000 δολάρια. Πάντως, από το Σεπτέμβριο θα πρέπει να ανασκουμπωθούμε όλοι για προγραμματισμό και σοβαρό έργο.

[ Η ΑΞΙΑ - 29 Ιουνίου 2002 - σελ. 11/53 ]