top

Ἀρ. Πρωτ. 1088/94

Τῇ Αὐτοῦ Θειοτάτῃ Παναγιότητι
τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριάρχῃ
κυρίῳ μοι κυρίῳ Βαρθολομαίῳ,

προσκυνητῶς.

Παναγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,

Ὑπείκων εἰς σεπτὴν τῆς Ὑμετέρας θεοφρουρήτου Κορυφῆς ἐντολήν, σπεύδω ἵνα καθυποβάλω τἀκόλουθα περὶ τοῦ Μουσείου τοῦ ἐν Βενετίᾳ “Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βυζαντινῶν καὶ Μεταβυζαντινῶν Σπουδῶν”, περὶ οὗ ἐν τῷ ἀπὸ 31ης Μαΐου ἐ. ἔ. γράμματι πρὸς Αὐτὴν τοῦ ἐν Ἀθήναις Ἱδρύματος Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ.

*  *  *

Τὸ ὡς ἄνω Μουσεῖον, ἱδρυθὲν περὶ τὸ 1958 καὶ περιέχον περὶ τὰ ἑκατὸν (100) πολύτιμα ἐκθέματα (ἀρχαίας εἰκόνας, ἀρχιερατικὰ ἄμφια, μίτρας, ράβδους, ἐγκόλπια, σταυροὺς εὐλογίας, προσκυνητάρια, τὸ βιβλίον τῆς προθέσεως τῆς Ἀδελφότητος κλπ.), προερχόμενα ἐκ τοῦ ἐν Βενετίᾳ περικαλλοῦς ἄλλοτε “Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῶν Ἑλλήνων”, τοῦ Θησαυροφυλακίου (Σκευοφυλακίου) καὶ τῶν ἀποθηκῶν αὐτοῦ, ὡς καὶ ἐκ τῆς πάλαι ποτὲ διαλαμψάσης “Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῶν ἐν Βενετίᾳ Ἑλληνίδων Εὐγενῶν Μοναχῶν”, εὑρίσκεται ἀπὸ ἐτῶν εἰς θλιβερὰν κατάστασιν, χρῄζει δὲ νῦν ἀμέσου ἐσωτερικῆς ἀνακαινίσεως καὶ ἐκσυγχρονισμοῦ, οὐχὶ τόσῳ πρὸς μείζονα ἀξιοποίησιν τῶν ἐν αὐτῷ ἐκθεμάτων, ὅσῳ πρὸς διασφάλισιν τούτων, ἰδίως μετὰ τὰς κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη σημειωθείσας κλοπὰς εἰκόνων.

*  *  *

Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Ἰταλίας, λαμβάνουσα ὑπ’ ὄψιν ἀφ’ ἑνὸς μὲν τὰ ἀνωτέρω, ἀφ’ ἑτέρου δὲ τὴν οἰκτρὰν κατάστασιν εἰς ἣν εὑρίσκονται καὶ ἄλλαι ἑκατὸν καὶ ὀγδοήκοντα (180) εἰκόνες, τῆς αὐτῆς προελεύσεως, κείμεναι κυρίως ἐν ταῖς ἀποθήκαις τοῦ Ἰνστιτουτου καὶ μειούμεναι διαρκῶς κατὰ τὸν ἀριθμόν, ἔκρινε σκόπιμον ὅπως ἐξετάσῃ τὸ σοβαρώτατον πρόβλημα τῶν ἐν Βενετίᾳ εἰκόνων ἐπὶ τῇ βάσει τοῦ παρ’ αὐτῇ ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ (συμφώνως πρὸς τὸ ὁποῖον ἡ τότε ἁρμοδία Ἱερὰ Ἀρχιεπισκοπὴ Θυατείρων προέβαλε σφοδρὰν ἀντίστασιν κατὰ τῆς ἀπογυμνώσεως τοῦ Ναοῦ καὶ τῶν ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν χώρων πρὸς διαμόρφωσιν καὶ ἐξοπλισμὸν τοῦ Μουσείου), πρὸ παντὸς δὲ βάσει τῆς περὶ ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων κειμένης ἑλληνικῆς νομοθεσίας (συμφώνως πρὸς τὴν ὁποίαν ἡ ἁρμοδιότης, ἤτοι “ἡ διοίκησις καὶ διαχείρισις” ναοῦ ἀνήκοντος μὲν εἰς τὸ Κράτος ἢ εἰς ἰδιώτην, ἀλλ’ ἀνοικτοῦ ὄντος εἰς τὴν δημοσίαν λατρείαν, εἶναι τῆς οἰκείας ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς).

Οὕτως ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Ἰταλίας, τῇ προτροπῇ τῆς Διευθύνσεως Μορφωτικῶν Ὑποθέσεων τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν καὶ συγκεκριμένως τοῦ τότε ἐπὶ κεφαλῆς αὐτῆς Πρέσβεως κ. Γεωργίου Χέλμη, προέβη εἰς σύναψιν συμφωνίας μεταξὺ αὑτῆς καὶ τοῦ Ἰνστιτούτου πρὸς διακανονισμὸν πάντων τῶν μεταξὺ αὐτῶν ἐκκρεμούντων θεμάτων. Ἐν τῷ συμφωνητικῷ τούτῳ ἐγγράφῳ, ὑπογραφέντι ἐν τῇ Ἱερᾷ Μητροπόλει Ἰταλίας τῇ 10ῃ Φεβρουαρίου 1993 ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου καὶ τοῦ Διευθυντοῦ τοῦ Ἰνστιτούτου παρουσίᾳ τοῦ ἀειμνήστου Προξένου τῆς Ἑλλάδος Στυλιανοῦ Πούλου, ἐρρυθμίζοντο καὶ τὰ τῶν ἐν Βενετίᾳ εἰκόνων καὶ λοιπῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀντικειμένων, καθορισθέντος ὅπως: α) τὰ ἐν τῷ Μουσείῳ ἤδη εὑρισκόμενα - διατηρουμένης πάντοτε τῆς ἐπ’ αὐτῶν προβλεπομένης ὑπὸ τοῦ Νόμου ἁρμοδιότητος τοῦ Ναοῦ - παραμείνωσιν ὡς ἔχουσι, χρησιμοποιούμενα ὑπὸ τοῦ Ναοῦ μόνον κατὰ τὰς ἑκάστοτε παρουσιαζομένας ἀνάγκας, καὶ β) αἱ ἐν ταῖς ἀποθήκαις τοῦ Ναοῦ φυλασσόμεναι εἰκόνες ἐκτεθῶσιν ἐν τοῖς τυχὸν ὑπάρχουσιν ἐλευθέροις χώροις τοῦ Μουσείου, μὴ ὑπαρχόντων δὲ τοιούτων ἀναρτηθῶσι καὶ αὖθις ἐν τῷ Ναῷ.

*  *  *

Τὴν συμφωνίαν ταύτην ἤρξατο ἀπὸ τῆς ἑπομένης τῆς ὑπογραφῆς αὐτῆς ἀθετοῦσα ἡ τοῦ Ἰνστιτούτου Διεύθυνσις, ἔχουσα τὴν ἀναφορὰν αὐτῆς εἰς τὴν ἐν Ἀθήναις ἑδρεύουσαν καὶ ὑπὸ τὴν αἰγίδα τῆς Διευθύνσεως Μορφωτικῶν Ὑποθέσεων λειτουργοῦσαν Ἐποπτικὴν Ἐπιτροπήν, ἀκολουθοῦσαν ἐν προκειμένῳ τὴν γνώμην τῆς Νομικῆς Ὑπηρεσίας τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν. Κατὰ τὴν ἄποψιν τῆς Νομικῆς ταύτης Ὑπηρεσίας τὰ περὶ ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων ἰσχύοντα ἐν Ἑλλάδι δὲν δύνανται νὰ ἰσχύσωσι καὶ ἐκτὸς τῆς ἑλληνικῆς ἐπικρατείας, παραθεωρούμενου παντελῶς τοῦ γεγόνοτος ὅτι τὰ ἐν Βενετίᾳ ἑλληνικὰ πράγματα, εἰδικῶς δὲ τά τοῦ Ἰνστιτούτου, διέπονται καθ’ ὅλα ὑπὸ τῆς ἑλληνικῆς νομοθεσίας.

Τὴν χάριν ὡς οἷόν τε ἁρμονικωτέρας συνεργασίας ἀνάγκην τηρήσεως τῶν συμπεφωνημένων μεταξὺ Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἰταλίας καὶ Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βενετίας ἐτόνισεν ἐπανειλημμένως, πλὴν ἀλυσιτελῶς, ὁ Μητροπολίτης Ἰταλίας τοῖς ἁρμοδίοις τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν καὶ δή, πρὸς τῷ εἰρημένῳ Πρέσβει, καὶ τῇ πρῴην Ὑφυπουργῷ ἐπὶ τῶν Ἐξωτερικῶν κ. Βιργινίᾳ Τσουδεροῦ καὶ τῷ νῦν ὑφυπουργῷ κ. Γεωργίῳ Παπανδρέου, δι’ εἰδικῶν ὑπομνημάτων.

*  *  *

Κατὰ τὴν ταπεινὴν τοῦ γράφοντος γνώμην, ἡ παρὰ τοῦ Ἱδρύματος Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ ἐξασφάλισις τῆς σεπτῆς Πατριαρχικῆς εὐλογίας πρὸς ἐσωτερικὴν ἀναδιαμόρφωσιν τοῦ ἐν Βενετίᾳ Μουσείου καὶ συντήρησιν τῶν ἐν αὐτῷ ἐκθεμάτων ἀποβλέπει μᾶλλον εἰς παράκαμψιν τῆς οἰκείας ἐν Βενετίᾳ ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς, τῆς καὶ μόνης ἁρμοδίας ὅπως παράσχῃ τὴν ὑπὸ τοῦ ἑλληνικοῦ νόμου προβλεπομένην σχετικὴν ἐκκλησιαστικὴν ἄδειαν καὶ δυναμένης ἐν ἀνάγκῃ ἵνα διεκδικήσῃ δικαστικῶς τὰ νομικὰ δικαιώματα τοῦ Ναοῦ.

Πρὸς τούτοις δὲν ἤθελεν ἴσως εἶσθαι παντελῶς ἄσκοπον ὅπως σημειωθῇ ἐνταῦθα, ὅτι ἡ διὰ τῆς τεθλασμένης εἰς τὰ τῆς Βενετίας πράγματα ἐπίσημος πλέον εἰσχώρησις τοῦ Ἱδρύματος Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ, ἐπιβουλευομένου γενικῶς πολλὰς ἐκτὸς τῶν ὁρίων τοῦ Ἑλλαδικοῦ Κράτους ἐκκλησιαστικὰς περιουσίας, οὐδὲν τὸ ἀγαθὸν προμηνύει διὰ τὴν ἐν Ἰταλίᾳ ἑλληνορθόδοξον ἡμῶν Ἐκκλησίαν, λαμβανομένου μάλιστα ὑπ’ ὄψιν ὅτι τὸ Ἑλληνικὸν Δημόσιον, διὰ τοῦ Ὑπουργείου τῶν Ἐξωτερικῶν καὶ τῶν ἐν Ἰταλίᾳ Διπλωματικῶν αὐτοῦ Ἀρχῶν, κινοῦνται ἤδη δραστηρίως πρὸς οἰκειοποίησιν τῆς περιουσίας τῆς ἐν Νεαπόλει “Ἐκκλησίας καὶ Ἀδελφότητος τῶν Ἁγίων Πέτρου καὶ Παύλου” καὶ σύστασιν πολιτιστικοῦ αὐτόθι κέντρου.

*  *  *

Ταῦτα πανευλαβῶς καθυποβάλλων τῇ Ὑμετέρᾳ προσκυνητῇ Κορυφῇ, κατασπάζομαι τὴν τιμίαν τε καὶ χαριτόβρυτον Αὐτῆς δεξιὰν καὶ διατελῶ,

ἐν τοῖς Πατριαρχείοις τῇ 13ῃ Ἰουνίου 1994,

[ χειρογράφως:

μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ

καί υἱϊκῆς ἀφθίτου εὐγνωμοσύνης,   ]

[ ὑπογραφή ]

( †  ὁ Ἰταλίας Σπυρίδων )