top

Σήμερα το πρωί ενθρονίστηκα ως αρχιεπίσκοπος Αμερικής. Σε όσους παρέστησαν στην ακολουθία της ενθρόνισης και σ’ όσους παρευρίσκονται την ώρα αυτή εδώ δηλώνω πόσο με τιμά η παρουσία τους και πόσο ευγνώμων είμαι που ήλθατε να προσθέσετε τη φωνή σας στην προσευχή μου ώστε να καταστώ άξιος οδηγός αυτού του ποιμνίου που ο Θεός μού εμπιστεύθηκε σήμερα.

Η ανάληψη της διαποίμανσης αυτής της συγκεκριμένης Εκκλησίας αποτελεί βαρύτατη και φοβερή ευθύνη. Στον ενθρονιστήριο λόγο μου σήμερα το πρωί αναφέρθηκα στην Αμερική ως πηγή ανανέωσης για την Ορθοδοξία. Μίλησα για μια Αμερική της οποίας το ουσιώδες χαρακτηριστικό είναι η περιχώρηση όλων των λαών, για έναν τόπο όπου η ελληνική ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί να λάμψει ως φάρος για τους ορθόδοξους χριστιανούς ολόκληρου του κόσμου. Μάλιστα, κοιτάζοντας ολόγυρά μου τη στιγμή αυτή, διαπιστώνω τη μοναδικότητα αυτής της Εκκλησίας και αυτής της χώρας. Ακόμη και τη μοναδικότητα αυτού του γεύματος, με τόσους διακεκριμένους συνδαιτυμόνες, με τόσους ανθρώπους που ήλθαν από μακριά, ακόμη και με όλα τα εύοσμα άνθη που διακοσμούν τις τράπεζες, και τα εύγευστα εδέσματα, και αυτήν την υπέροχη διαρρύθμιση: όλα αυτά, για έναν ορθόδοξο κληρικό που διήλθε το μεγαλύτερο μέρος της διακονίας του σε άλλη χώρα, σημαίνουν πως αυτός εδώ είναι τόπος μοναδικός και εξαίσιος.

Αλλά, φυσικά, έρχομαι σε σας και ως Aμερικανός. Και πρέπει να ομολογήσω πόσο ευχάριστη είναι η επανάκαμψη στα ίδια.

Κάποιος μου είπε κάποτε, ότι μόνο εκτός Αμερικής μπορεί κανείς να αισθανθεί πραγματικά Aμερικανός. Με άλλα λόγια, όσο βρισκόμαστε στην Αμερική είμαστε απλώς εαυτοί μεταξύ εαυτών, και μόνο όταν βρεθούμε σε ξένο περιβάλλον και υπό συνθήκες ασυνήθεις νιώθουμε βαθύτατα Aμερικανοί.

Η σκέψη που συνοδεύει αυτήν τη διαπίστωση είναι ότι, για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, πρέπει να δούμε εαυτούς σε σχέση με τους άλλους. Αυτό ισχύει για μας ως Aμερικανούς, ισχύει για όσους παρόντες είναι ελληνικής καταγωγής, ισχύει και για όσους από μας είναι ορθόδοξοι χριστιανοί. Κι αυτό ισχύει και για μένα ως ορθόδοξο κληρικό. Σας υπενθυμίζω αυτήν την αλήθεια επειδή ως ηγέτες και διάκονοι και πολίτες τέτοιας μεγάλης χώρας πρέπει να έχουμε όραμα που να αγκαλιάζει σύνολο ανθρώπων ευρύτερο εκείνου που ενίοτε μάς επιτρέπουν οι σχετικά στενές συνθήκες μας. Διαφορετικά, εμείς, έλληνες ορθόδοξοι χριστιανοί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, θα καταλήγαμε βιώνοντας την πίστη μας στην αποσχιστική απομόνωση ενός εθνικού γκέτο. Και δεν νομίζω –κοιτάζοντας γύρω μου– πως αυτό είναι κάτι που κάποιος από εμάς θα ήθελε.

Η πλήρης ένταξη της ορθόδοξης κοινότητάς μας στο δεσπόζον ρεύμα της αμερικανικής κοινωνίας είναι ίσως η βαθύτερη κληρονομιά που μάς κατέλιπε ο άμεσος προκάτοχός μου, σεβασμιότατος αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος. Μάλιστα, ο μεγάλος αριθμός των ορθόδοξων πολιτικών που παρευρίκονται εδώ αποτελεί μαρτυρία της κληρονομιάς αυτής.

Ωστόσο, μια κληρονομιά δεν είναι απλώς διατηρητέα, είναι θεμέλιο πάνω στο οποίο πρέπει να οικοδομήσουμε. Γι’αυτό, χρέος μας είναι να οικοδομήσουμε πάνω σ’ αυτήν την κληρονομιά, θεωρώντας ανεπαρκές το ότι αποτελούμε απλώς μέρος του κυρίου ρεύματος της αμερικανικής κοινωνίας. Στόχος μας μάλλον θα ’πρεπε να ’ναι η μαρτυρία περί της πίστεώς μας μέσα στην αμερικανική κοινωνία, ο καταλληλότερος δε τρόπος για να το επιτύχουμε αυτό είναι με τη βίωση της πίστης μας. Ήλθε λοιπόν η ιστορική για μας στιγμή να φέρουμε τη μαρτυρία περί της πίστεώς μας στους γείτονές μας, προσθέτοντάς τη σ’ εκείνη του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος διέδωσε το χριστιανισμό σ’ ολόκληρο τον ελληνόφωνο κόσμο της εποχής του, σ’ εκείνη των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου που έφεραν τον ορθόδοξο χριστιανισμό στους Σλάβους και σ’ εκείνη των ιεραπόστολων που θυσιάζουν σήμερα την άνεσή τους προκειμένου να κηρύξουν το Ευαγγέλιο στα πέρατα της γης.

Δεν αποτελεί αυτό κλήση προς αλαζονεία στο θέμα της πίστης μας. Είναι όμως κλήση προς βίωση της πίστης μας. Αυτήν τη σημασία είχε πάντοτε το αληθές ευαγγελικό πνεύμα. Σήμερα το πρωί μίλησα για μικτούς γάμους, χαρακτηρίζοντάς τους όχι ως πρόβλημα, αλλά ως ευλογία και ευκαιρία αύξησης της κοινότητάς μας. Αλλά για να αποβεί η ευκαιρία αυτή πραγματική ευλογία, καλό θα ήταν να υπομνησθεί η προτροπή ενός αμερικανού προτεστάντη θεολόγου που κάποτε έγραψε ότι «δεν είναι άξια μομφής η Εκκλησία όταν μερικοί δεν τη βλέπουν ως είναι και επιλέγουν να μην είναι χριστιανοί· αλλά, εάν άλλοι τη βλέπουν ως είναι και παρά ταύτα επιλέγουν να μην είναι χριστιανοί, τότε αυτό αποτελεί κατηγορία εναντίον της ίδιας της Εκκλησίας». Με άλλα λόγια, εάν δεν βιώνουμε την πίστη μας με αγάπη και ταπεινοφροσύνη, γιατί θα ’πρεπε κάποιος –συμπεριλαμβανομένων των συζύγων και των παιδιών μας– να προσέλθει σ’ αυτήν;

Σήμερα το πρωί μίλησα επίσης για τη μελλοντική διαμόρφωση μιας Ορθόδοξης Εκκλησίας εδώ στην Αμερική. Και στο σημείο αυτό οι λόγοι μου απηχούσαν τις σκέψεις της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οφείλουμε τώρα να προχωρήσουμε προς τη νέα φωτεινή ημέρα, κατά την οποία όλοι οι ορθόδοξοι σ’ αυτήν τη χώρα –Έλληνες, Ρώσοι, Ουκρανοί, Σέρβοι, Άραβες και τόσοι άλλοι– πρέπει να ενοποιηθούν, διότι μόνο ως μία Εκκλησία θα εκπληρώσουμε την προσευχή του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού που προσευχήθηκε, όπως γράφεται στο δέκατο έβδομο κεφάλαιο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου, «ἵνα πάντες ἓν ὦσιν» (Ιωάν. 17, 21). Μπορούμε μάλιστα να προεκτείνουμε το έργο της ενότητας στους συνομιλητές μας στην Οικουμενική Κίνηση, αν και για να επιτευχθεί αυτό θα χρειασθεί μακρά και περίπλοκη διαδικασία, όπως μας υπενθυμίζει η ιστορία των οικουμενικών σχέσεων κατά τον αιώνα μας. Ωστόσο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και εγώ θεωρούμε ιερή υποχρέωσή μας να προωθήσουμε την ενότητα σε όλα τα επίπεδα. Μάλιστα, εάν ο εικοστός αιώνας αποκλήθηκε «οικουμενικός αιώνας», γιατί να μην ονειρευτούμε τα εγγόνια μας να στρέφουν το βλέμμα μια μέρα προς τα πίσω και ν’ αποκαλούν την επόμενη εκατονταετία «αιώνα της ενότητας»;

Στη μακρά αυτή πορεία η Εκκλησία μας έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Μοναδική όντως μεταξύ των άλλων Ορθόδοξων Εκκλησιών είναι η ελληνική ορθόδοξη Εκκλησία αυτής της χώρας. Πού αλλού υπάρχουν ορθόδοξοι λαϊκοί που να μετέχουν τόσο ενεργά στο έργο της Εκκλησίας, όχι μόνο σε κοινοτικό, αλλά και επισκοπικό και αρχιεπισκοπικό επίπεδο; Πού αλλού στον κόσμο υπάρχει σώμα παρόμοιο προς το Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο με μέλη που αφιερώνουν το χρόνο και τα τάλαντά τους για να εξασφαλίσουν μια υγιή φορολογική και νομική βάση για τη διοίκηση της Εκκλησίας; Πού αλλού υπάρχουν ορθόδοξες γυναίκες τόσο καλά οργανωμένες όπως στην Εθνική Φιλόπτωχο Αδελφότητα, με το τεράστιο φιλανθρωπικό της έργο σε τοπικό και παναμερικανικό επίπεδο; Πού αλλού συμμετέχουν οι νέοι τόσο ενεργά στη ζωή της Εκκλησίας μέσα από οργανώσεις όπως η GOYA, η YAL και τα ποικίλα προσκοπικά σώματα που είναι συνδεδεμένα με τις εκκλησιαστικές κοινότητες; Πού αλλού ορθόδοξοι πιστοί, με τόση διορατικότητα, προέβησαν σε τόσες δωρεές για να προικίσουν την Εκκλησία με σταθερούς οικονομικούς πόρους για την εκπλήρωση του έργου των Αρχιεπισκοπικών Διακονιών της, όπως έπραξαν εδώ υπό μορφή προικοδοτικού ταμείου, γνωστού ως "Ηγεσία των 100"; Πού αλλού έχουν κληθεί ορθόδοξοι λαϊκοί να παράσχουν συντονισμένα τους πόρους και τα τάλαντά τους προς προάσπιση και ενίσχυση του Πατριαρχείου, όπως πράττει το Τάγμα των Αρχόντων του Αποστόλου Ανδρέου;

Ναι, η Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής είναι μοναδική εντός του ορθόδοξου κόσμου. Είναι όμως και μέρος αυτού του ορθοδόξου κόσμου. Και εδώ αναφέρομαι συγκεκριμένα στη στενή σχέση της με τη Μητέρα Εκκλησία όλων των ορθοδόξων, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει λαμπρή ιστορία. Και, όπως πολλοί ίσως δεν υποψιάζονται, έχει και λαμπρό μέλλον. Από τον 4ο μέχρι το 15ο αιώνα, η ύπαρξή του ή μάλλον η κοσμοθεωρία του υπήρξε και η βάση της κοσμοθεωρίας της Βυζαντινής Aυτοκρατορίας, της σπουδαιότερης αυτοκρατορίας στην ιστορία του κόσμου. Ως κεφαλή της Εκκλησίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν το σύμβολο της Ορθοδοξίας σε όλη την αυτοκρατορία, σε όλο το χριστιανικό κόσμο, στην Οικουμένη. Το 1453 η Βυζαντινή Aυτοκρατορία καταλύθηκε. Αλλά το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξακολούθησε να υπάρχει. Εξακολούθησε να υπάρχει και η κοσμοθεωρία του. Και συνεχίζει να υπάρχει μέχρι σήμερα. Για όσους απ’ τους παρόντες είναι Έλληνες, μια από τις σημαντικότερες εξελίξεις του 20ού αιώνα –και γι’ αυτό έχει γράψει ο μεγάλος άγγλος ιστορικός Steven Runciman– είναι ότι εμείς οι Έλληνες, αναζητώντας ταυτότητα, υπερπηδήσαμε ίσως το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας μας και επιλέξαμε ως μοναδική κληρονομιά που μας προσδιορίζει εκείνη της αρχαίας Ελλάδας, αντί να στραφούμε περήφανα και προς τη βυζαντινή κληρονομιά που μας διαμόρφωσε επί 1.500 έτη και περισσότερο. Μόνο ισοζυγίζοντας και τις δύο κληρονομιές τιμάμε τον πραγματικό πολιτιστικό μας πλούτο.

Γι’ αυτό ας συνεχίσουμε την πραγματικότητα που γνωρίζουμε εδώ και 2.000 έτη, την πραγματικότητα της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Φαναρίου, το οποίο, σαν άσβεστη λαμπάδα, φωτίζει την κοσμοθεωρία εκείνη που προσδιορίζει κάθε ορθόδοξη ψυχή, είτε είναι η ψυχή αυτή ενός Έλληνα, Ρώσου ή ΄Aραβα είτε ενός Ασιάτη, Αφρικανού ή Αμερικανού.

Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄ γνωρίζει καλά το ρόλο του ως φύλακος της φλόγας αυτής της λαμπάδας. Κι επιθυμία του είναι να αυξήσει τη φλόγα αυτή προς όφελος ολόκληρης της ανά την οικουμένη Ορθοδοξίας. Η Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή θα συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διάδοση του φωτός που αναδύεται από την ιερή φλόγα του Φαναρίου. Κι εμείς οι ορθόδοξοι πιστοί, εάν πράγματι είμαστε φορείς ανανέωσης, όπως πιστεύει ο Παναγιότατος, πρέπει να αναγνωρίσουμε το χρέος μας να συμβάλουμε σ’ αυτήν την προσπάθεια. Αυτή είναι η προοπτική που πρέπει να χαράξουμε εάν θέλουμε, ως Αρχιεπισκοπή, να ακολουθήσουμε σταθερή πορεία κατά τα επόμενα έτη. Αυτή η προοπτική θα εμπνεύσει την εσωτερική ζωή της Εκκλησίας μας. Αυτή η προοπτική θα εμπνεύσει το οικουμενικό έργο μας. Και αυτή η προοπτική θα εμπνεύσει τις σχέσεις μας με την ευρύτερη κοινωνία εντός της οποίας ζούμε.

Αναγνωρίζουμε τα προβλήματα του εγκλήματος, του αλκοολισμού, του καπνίσματος, της βίας και της άμβλωσης που υπάρχουν σήμερα στην Αμερική. Ως αρχιεπίσκοπος, και με την παρότρυνση του οικουμενικού πατριάρχη, διαβεβαιώνω τους πολιτικούς ηγέτες μας –τον κυβερνήτη Pataki, το γερουσιαστή Σαρμπάνη, το βουλευτή Μιχάλη Μπιλιράκη και άλλους παρόντες, καθώς και τους απόντες– ότι η Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής είναι έτοιμη να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

Αναγνωρίζουμε επίσης την αμερικανική πραγματικότητα της καταχρήσεως των πολιτικών δικαιωμάτων και του ρατσισμού –τη βλέπουμε, παραδείγματος χάριν, στην πυρπόληση των ναών των νέγρων– και την καταδικάζουμε απερίφραστα. Ως αρχιεπίσκοπος, σας διαβεβαιώνω ότι η Αρχιεπισκοπή μας είναι έτοιμη να συνδράμει στην αντιμετώπιση αυτού του μίσους τόσο με την εν Χριστώ αγάπη όσο και με την ενεργό συμμετοχή του πιστού λαού μας. Αυτές οι μάστιγες προσβάλλουν αγαθούς και καλοπροαίρετους ανθρώπους σ’ ολόκληρο τον κόσμο, ειδικά τα εγκλήματα βίας, μίσους και ρατσισμού, τα οποία σε άλλες χώρες προσλαμβάνουν μορφή εθνικών διχασμών, εθνικιστικών συγκρούσεων και θρησκευτικών πολέμων. Ως αρχιεπίσκοπος παρέχω τη διαβεβαίωση ότι συντασσόμασθε με τους ειρηνοποιούς του κόσμου στον αγώνα κατά των φρικτών αυτών μορφών του μίσους. Στη μάχη εναντίον αυτών των κακών μάς ικανώνει, φυσικά, το Άγιο Πνεύμα, αλλά μάς βοηθά και η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι ζούμε σε χώρα θεμελιωμένη στην ανοχή, τη θρησκευτική ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Αυτές οι αρχές αποτελούν τον πυρήνα των αξιών μας ως Aμερικανών. Και είναι αυτό που εμείς, ως ορθόδοξοι πιστοί, ποθούμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας, μαζί με την ξεχωριστή αλήθεια της χριστιανικής πίστης.

Κατά το προσεχές έτος η Αρχιεπισκοπή μας θα γιορτάσει πολλές επετείους. Θα γιορτάσει την 75η επέτειο της ίδρυσής της. Θα γιορτασθεί επίσης η 75η επέτειος της AHEPA, η οποία συμπαραστάθηκε πάντοτε στην Αρχιεπισκοπή μας. Θα γιορτασθεί ακόμη η 60ή επέτειος του Ελληνικού Κολεγίου/Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού. Προσβλέπω με χαρά στους εορτασμούς αυτούς, όπως εναγωνίως προσβλέπω και στην επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο οποίος θα μας τιμήσει με την παρουσία του στις σχετικές εορταστικές εκδηλώσεις.

Η πατριαρχική επίσκεψη στην Αμερική, το φθινόπωρο του προσεχούς έτους, θα σηματοδοτήσει την προσέγγισή μας στη νέα χιλιετία. Και είναι αρμόζον αυτό. Η επίσκεψη του Παναγιότατου, προικισμένου με ιδιαίτερο όλως όραμα χάρη στη μοναδική ιστορική και θεολογική του σκοπιά, θα μας βοηθήσει να επαναβεβαιώσουμε την πίστη μας και να διείδουμε τι μπορεί να μας επιφυλάττει το μέλλον.

Και αυτό το μέλλον θα είναι λαμπρό! Όλοι οι εδώ παρόντες έχουμε μερίδιο σ’ αυτό το μέλλον, όλοι οι ενορίτες των κοινοτήτων που εκπροσωπείτε έχουν μερίδιο σ’ αυτό το μέλλον. Θεωρώ ευλογία Θεού που βαδίζω μαζί με όλους σας προς αυτό το μέλλον, καθοδηγώντας σας ως ο τεταγμένος ποιμήν αυτής της Εκκλησίας.

Και καθώς βαδίζουμε προς το μέλλον, δεν πρέπει να λησμονούμε το παρελθόν μας. Και το μεγάλο χρέος που οφείλουμε στους πατέρες μας.

Όπως έγραφε κάποιος συγγραφέας: «Είναι μεγάλη η οφειλή μας προς τη Μεγάλη Εκκλησία. Πού θα είμαστε χωρίς τις Λειτουργίες του Ιερού Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου; ... χωρίς το περίπυστο Σύμβολο της Νικαίας; ... χωρίς τους όρους περί Χριστού και Τριάδος όπως διατυπώθηκαν από τις Οικουμενικές Συνόδους; Xωρίς τις εξαίσιες εικόνες; Πόσοι άλλοι έχουν μοχθήσει για μας ώστε, ως ορθόδοξοι χριστιανοί, να φθάσουμε εδώ που φθάσαμε; Όσα κατέχουμε, ό,τι είμαστε, ο τεράστιος θησαυρός της πίστης μας, όλα έχουν εξαγοραστεί με τίμημα βαρύτατο. Δεν ανήκουμε εαυτοίς. Μας εξηγόρασαν με τίμημα μη εξαγοράσιμο. Είμαστε οφειλέτες ζώντες από τα πλούσια δώρα του παρελθόντος».

Σας ευχαριστώ για την αφοσίωσή σας ως ελλήνων ορθόδοξων πιστών. Σας ευχαριστώ για τη συμμετοχή σας στη ζωή της Εκκλησίας, σε κοινοτικό, επισκοπικό και αρχιεπισκοπικό επίπεδο. Σας ευχαριστώ για τη σημερινή παρουσία σας.

Θα ’ταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω επίσης τα μέλη της επιτροπής για την οργάνωση των τελετών της ενθρόνισης, τα οποία εργάστηκαν επιμελώς για την πραγμάτωση αυτής της μεγαλειώδους συνάθροισης, ιδιαιτέρως μάλιστα το θεοφιλέστατο επίσκοπο Σωτήριο, ο οποίος χρημάτισε γενικός πρόεδρος της εκδήλωσης, αλλά και αρχιεπισκοπικός επίτροπος κατά τη μεταβατική αυτή περίοδο, καθώς επίσης και τον πρόεδρο και συμπρόεδρο της εκδήλωσης, Άλεξ Γ. Σπανό και Ιωάννη Α. Κατσιματίδη. Θα ’ταν εξίσου παράλειψη να μην ευχαριστήσω και το προσωπικό της Αρχιεπισκοπής για όλους τους κόπους που κατέβαλε για την επιτυχή διεξαγωγή των εκδηλώσεων και για όλες τις υπηρεσίες που θα συνεχίσει να παρέχει κατά τα επόμενα έτη.

Απευθύνω ευχαριστίες σε όλους σας. Ευχαριστώ εσάς τους διακεκριμένους συνδαιτυμόνες, εκκλησιαστικούς και πολιτικούς ηγέτες, που με τιμήσατε με την παρουσία σας. Σας ευχαριστώ, σεβασμιότατε αρχιεπίσκοπε κ. Ιάκωβε για τους λόγους σας και για την ακμάζουσα Εκκλησία που μας αφήσατε. Γνωρίζω πως ομιλώ εκ μέρους όλων, λέγοντας ότι κατά τα τριάντα επτά έτη της ποιμαντορίας σας υπήρξατε πιστός οικονόμος της Εκκλησίας της Αμερικής. Και ευχαριστώ, σεβασμιότατε μητροπολίτα Xαλκηδόνος, κ. Ιωακείμ, καλέ φίλε και αγαπητέ εν Χριστώ αδελφέ, που μας κομίσατε σήμερα την ευλογία του πνευματικού πατέρα μας, της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη.

Είναι ευλογημένη η ημέρα αυτή!
Ας βαδίσουμε τώρα μπροστά, πολλαπλασιάζοντας όσα ο Θεός μάς επιδαψίλευσε.

[ Μετάφραση από το αγγλικό πρωτότυπο ]