top

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΝ   
ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟΝ

Τη Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητι
τω Οικουμενικώ Πατριάρχη
κυρίω μοι κυρίω Βαρθολομαίω,

προσκυνητώς.

Παναγιώτατε και θειότατε Πάτερ και Δέσποτα,

Ευλαβώς υποβάλλω τη υμετέρα σεπτή Κορυφή τα περί της κατά Φεβρουάριον-Μάρτιον ε. έ. σημειωθείσης εν τη εν Ρώμη ενορία ημών αναταραχής, ήτις συνεκλόνησε τους αυτόθι φιλησύχους ημών πιστούς και ανεστάτωσέ πως την Ιεράν Μητρόπολιν.

Τό σοβαρόν πρόβλημα (βλ. συνημμένον υπ’ αρ. 1), όπερ αρχικώς αντιμετώπιζεν ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης κ. Θεωνάς Μπακάλης, Ιερατικώς εν Ρώμη Προϊστάμενος, εν ταις προς τον ελληνοαμερικανόν ιεροσπουδαστήν Andrew Bushell προσωπικαίς αυτού σχέσεσιν εξελίχθη εντός ελαχίστων ημερών εις κίνημα κατά της Ιεράς Μητροπόλεως και δή του Μητροπολίτου.

◾     ◾     ◾     ◾

Του κινήματος τούτου μετέσχον ενεργώς :
1) εξαμελής ομάς ελλήνων, συγκειμένη εξ επιστηθίων φίλων του
    αρχιμανδρίτου·
2) ολιγομελής ομάς υπαλλήλων της παρά τω Κυριναλίω Πρεσβείας της
    Ελλάδος·
3) ολιγομελής ομάς υπαλλήλων της παρά τω Βατικανώ Πρεσβείας της
    Ελλάδος·
4) τριμελής ομάς μετεκπαιδευομένων εν Ρώμη θεολόγων.

*  *  *

1) Εξαμελής ομάς φίλων του αρχιμανδρίτου

Τήν περί τον αρχιμανδρίτην ομάδα απετέλουν οι

α) Αντωνία Μήλια-Καλαβρυτινού· σπανίως εκκλησιαζομένη· διευθύντρια του εν Ρώμη πρακτορείου της ναυτιλιακής εταιρείας Hellenic Mediterranean Lines (HML)· παλαιόν μέλος του Ενοριακού Συμβουλίου, παραιτηθέν κατόπιν της συγκρούσεως τούτου προς τον τότε Πρέσβυν της Ελλάδος και νυν Γενικόν Γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών, εξοχώτατον κ. Κωνσταντίνον Γεωργίου, εξ αφορμής της υπό τούτου ακολουθουμένης τότε εν τη διαχειρίσει του ξενοδοχείου Regency αμφιβόλου και οπωσδήποτε επιζημίου δια τε το Ελληνικόν Δημόσιον και τον Ναόν ημών γραμμής, σχούσης ως αποτέλεσμα την εντός πενταετίας απώλειαν εξ εκατομμυρίων δολλαρίων ($ 6.000.0000)· καταβαλούσα συστηματικάς προσπαθείας ίν’ αποτραπή η προς την Ι. Μητρόπολιν δωρεά της νυν ιερατικής εν Ρώμη κατοικίας·
β) Κωνσταντίνος Κουτσιόλας· μηδέποτε εκκλησιαζόμενος· εισαγωγεύς γαλακτοκομικών προϊόντων· αποτυχημένος φοιτητής της αρχιτεκτονικής και παλαιόν ενεργόν μέλος του αριστερού φοιτητικού κινήματος, πρωτοστατήσαν κατά το πρό επταετίας υπό του τότε Πρέσβεως, εξοχωτάτου κ. Κωνσταντίνου Γεωργίου, υποκινηθέν σχολικόν ζήτημα, ήτοι το της διαλύσεως της μέχρι τότε κοινοτικής εν Ρώμη σχολής και της ιδρύσεως κρατικού αντ’ αυτής σχολείου·
γ) Αθανάσιος Δουλγέρης· μηδέποτε εκκλησιαζόμενος· υπάλληλος φαρμακείου· παλαιόν ενεργόν μέλος του αριστερού φοιτητικού κινήματος, συμμετασχόν ενεργώς εις την ως άνω κίνησιν κατά της κοινοτικής σχολής·
δ) Νικόλαος Σικλόγλου· μηδέποτε εκκλησιαζόμενος και κοινωνών εν ρωμαιοκαθολικοίς ναοίς· οδοντίατρος σπουδάσας εν Ρώμη και ΗΠΑ δαπάναις του επιστηθίου αυτού φίλου Θεοφ. Επισκόπου Θιβάρεως κ. Pierre Duprey, Γραμματέως του Ποντιφικού Συμβουλίου επί της Προωθήσεως της Ενότητος των Χριστιανών, και άλλων· έχων οδοντιατρείον, ανοιγέν πρό επταετίας δαπάναις του αμέσως ως άνω Επισκόπου εν πολυτελεί κτηρίω κειμένω εν τω κέντρω της πόλεως (Via della Vite, 7) και δή εις απόστασιν ολίγων δεκάδων μέτρων από του παγκοσμίως γνωστού κοσμηματοπωλείου της οικογενείας Βούλγαρη· εν τω οδοντιατρείω τούτω θεραπεύονται, κατόπιν ενεργειών του εν λόγω Επισκόπου, πάντες οι υπότροφοι του Βατικανού και ουκ ευάριθμοι βατικανοί αξιωματούχοι·
ε) Μαρία Casaburi-Καλοπίση· σύζυγος ιταλού πτεράρχου ε. α., φιλικώτατα συνδεομένη προς τους Σεβ. Μητροπολίτην Ελβετίας και Θεοφ. Επίσκοπον Αρίστης· μή εκκλησιασθείσα επί εικοσαετίαν όλην και δή συγκεκριμένως από της εις Γερμανίαν αναχωρήσεως του τελευταίου, επανεμφανισθείσα δε εν τω ναώ ολίγον χρόνον μετά την εις Ρώμην άφιξιν του αρχιμανδρίτου·
ς) Αικατερίνη Scipioni-Αλεξίου· ιατρός, σπουδάσασα εν Ρώμη· μηδέποτε επί δεκαετίας εκκλησιασθείσα, εμφανισθείσα δε εις τον ναόν ολίγους μήνας μετά την εις Ρώμην άφιξιν του αρχιμανδρίτου.

2) Ολιγομελής ομάς υπαλλήλων
     της παρά τω Κυριναλίω Πρεσβείας της Ελλάδος

Η ομάς αύτη συνέκειτο κυρίως εκ δυο κατωτέρων υπαλλήλων, προσκειμένων τω προηγουμένω Πρέσβει, εξοχωτάτω κ. Κωνσταντίνω Γεωργίου (Θωμά Καραγγέλη και Νικολάου Ζωΐτου, αμφοτέρων φοιτητών αποτυχημένων και παλαιών μελών του αριστερού φοιτητικού κινήματος)· μηδέποτε εκκλησιαζομένων· συμμετασχόντων ενεργώς εις την ως άνω κίνησιν κατά της κοινοτικής σχολής·

3) Ολιγομελής ομάς υπαλλήλων
     της παρά τω Βατικανώ Πρεσβείας της Ελλάδος

Τόν πυρήνα της ομάδος ταύτης απετέλει ο αποτυχημένος φοιτητής και υπάλληλος της Πρεσβείας ταύτης Πέτρος Βιδάλης, σπανίως εκκλησιαζόμενος· προσκείμενος τω εξοχωτάτω κ. Κωνσταντίνω Γεωργίου, υπηρέτησε παλαιότερον εν τη παρά τω Κυριναλίω Πρεσβεία· μετατεθείς αργότερον εις Αθήνας, οπόθεν επανήλθεν εις Ρώμην τη υποστηρίξει του ειρημένου Πρέσβεως, υπηρετούντος νυν ως Γενικού Γραμματέως του Υπουργείου Εξωτερικών.

4) Τριμελής ομάς μετεκπαιδευομένων εν Ρώμη θεολόγων

Η ομάς αύτη απετελείτο εκ τριών μετεκπαιδευομένων εν Ρώμη θεολόγων, υποτρόφων του Βατικανού, ήτοι των Θεμιστοκλέους Χριστοδούλου, Φωτίου Τζελέπη και Νικολάου Δασουρά, από πολλού μεμψιμοιρούντων λόγω της παραλείψεως ή μάλλον αδυναμίας της Ιεράς Μητροπόλεως όπως ανταμείψη αυτούς επί ταις διδασκαλικαίς παλαιότερον και περιστασιακαίς είτα ιεροψαλτικαίς εξυπηρετήσεσιν αυτών εν τω ναώ ημών της Ρώμης. Οι δυο πρώτοι είχον εν καιρώ συμπράξει μετά της ως άνω Αντωνίας Μήλια-Καλαβρυτινού επί τω τέλει όπως αποτραπή η πραγματοποίησις της προς την Ιεράν Μητρόπολιν δωρεάς της νυν ιερατικής οικίας.

*  *  *

Σημειωθήτω, ότι οι αποτελούντες τας ως άνω ομάδας συνδέονται μεταξύ αυτών δια φιλικών κατά το μάλλον ή ήττον σχέσεων. Ούτως, ο εκ της παρά τω Κυριναλίω Πρεσβείας Ν. Ζωΐτης συνδέεται στενώς μετά της Αντωνίας Μήλια-Καλαβρυτινού, του εκ της Πρεσβείας του Βατικανού Πέτρου Βιδάλη, των Κωνσταντίνου Κουτσιόλα και Αθανασίου Δουλγέρη, καθώς και του Νικολάου Σικλόγλου· η δε Αντωνία Μήλια-Καλαβρυτινού μετά της Αικατερίνης Scipioni-Αλεξίου και του θεολόγου Θεμιστοκλέους Χριστοδούλου, όστις πάλιν διετήρει φιλικωτάτας σχέσεις προς τον ανωτέρω και εν τω Προξενικώ Γραφείω της Πρεσβείας εργαζόμενον Θωμάν Καραγγέλην.

◾     ◾     ◾     ◾

ΤΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΕΩΣ

Παρά τας αρχήθεν δοθείσας τω αρχιμανδρίτη συμβουλάς, όπως επιμελώς αποφεύγη τας περιττάς συναναστροφάς μετά των κατά το παρελθόν βλαψάντων τα συμφέροντα της εν Ρώμη Εκκλησίας ημών, και δή συγκεκριμένως και κυρίως μετά της κ. Αντωνίας Μήλια-Καλαβρυτινού, των ευλάλων θεολόγων Θεμιστοκλέους Χριστοδούλου και Φωτίου Τζελέπη, καθώς και του πολυπράγμονος και επικινδύνου οδοντιάτρου Νικολάου Σικλόγλου, ούτος εθεώρησεν ως πρέπον και συμφέρον όπως εκ τούτων αποκλειστικώς συγκροτήση την περί αυτόν ομάδα συνεργατών.

Πρός πάντας τους ως άνω συνεδέετο δι’ ιδιαιτέρας στενοτάτης φιλίας ο αρχιμανδρίτης, συναντώμενος μετ’ αυτών πάντοτε εκτός του ναού, εξηγών αυτοίς τας οικονομικάς και άλλας υποθέσεις της ενορίας και θέτων άμα υπ’ όψιν αυτών πάντα ανεξαιρέτως τα υπό της Ιεράς Μητροπόλεως αποστελλόμενα αυτώ έγγραφα.

*  *  *

Ο αρχιμανδρίτης ήρξατο μετά δίμηνον περίπου από της αναλήψεως των εν Ρώμη ιερατικών αυτού καθηκόντων συμπεριφερόμενος κατά τρόπον περίεργον. Ούτω, μεταξύ άλλων, κατά Μάϊον του 1995 ενεφανίσθη παρά τω Πρέσβει της Ελλάδος, εξοχωτάτω κ. Ευαγγέλω Φραγκούλη, παραπονούμενος ότι η Ιερά Μητρόπολις δεν παρέχει αυτώ τας δυνατότητας προς ομαλήν και ανεμπόδιστον επιτέλεσιν του ποιμαντικού αυτού έργου. Κατ’ Ιούνιον π. έ. παρέβη τας σχετικάς προς την οργάνωσιν της Πατριαρχικής εις Βενετίαν Επισκέψεως ῥητάς τε και εγγράφους εντολάς του Μητροπολίτου, προς τούτοις δε και προκειμένου περί της Πατριαρχικής εις Ρώμην Επισκέψεως διένειμε, ομού μετά του ως άνω οδοντιάτρου Νικολάου Σικλόγλου, τυπωθείσας παρά του Βατικανού προσκλήσεις εις μή αναγραφομένην επί του επισήμου προγράμματος συνάντησιν της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου μετά της εν Ρώμη ελληνορθοδόξου παροικίας, ενώ αντ’ αυτής το πρόγραμμα έφερεν ακροάσεις της Α.Θ.Π. προς ομάδα ελληνο-αμερικανών και προς μέλη συμποσίου τινός διεξαγομένου κατά τας ημέρας εκείνας εν Ρώμη. Ηρνείτο πεισματωδώς να συμμορφωθή προς ῥητάς και γραπτάς εντολάς της Ιεράς Μητροπόλεως προς τήρησιν συγκεκριμένου ωραρίου γραφείου, διερχόμενος απλώς εκ του ναού και ελέγχων επί τινα λεπτά την αλληλογραφίαν, τούτο δε παρά τα επανειλημμένως διατυπωθέντα υπό των πιστών ημών παράπονα. Ηγνόησε παντελώς εγκύκλιον γράμμα της Ιεράς Μητροπόλεως, καθ’ ὃ ώφειλον οι ιερείς όπως κηρύττωσι τον θείον λόγον τουλάχιστον δίς του μηνός, μηδέποτε κηρύξας από της ιδρύσεως τουλάχιστον της Ι. Μητροπόλεως και εντεύθεν. Εις μηδέν ελογίζετο τας επανειλημμένας εντολάς της Ιεράς Μητροπόλεως, όπως ενημεροί ταύτην επί των προβλημάτων της ενορίας, αποκρύπτων συστηματικώς τας προς τον ναόν πραγματοποιουμένας δωρεάς και επιστέλλων μόνον προς ζήτησιν οικονομικών ενισχύσεων.

*  *  *

Η περί τον αρχιμανδρίτην ομάς, ής η πλειονότης δεν εξεκλησιάζετο, ήρξατο από του φθινοπώρου του 1995 συγκεντρουμένη κατά Κυριακήν και περί το τέλος της Θείας Λειτουργίας έμπροσθεν του ναού, ένθα ανέμενε τον αρχιμανδρίτην και οπόθεν μετέβαινεν εν σώματι εις το κυλικείον του παραπλεύρως προς τον ναόν κειμένου και εις το Ελληνικόν Δημόσιον ανήκοντος ξενοδοχείου Regency, διαθέτοντος δήθεν ευρυχωρίαν μή διατιθεμένην υπό του ναού.

Η Ιερά Μητρόπολις, παρατηρούσα τας εν τω ξενοδοχείω πραγματοποιουμένας συγκεντρώσεις ανθρώπων προσκειμένων τω εξοχωτάτω κ. Κωνσταντίνω Γεωργίου, έχουσα δε υπ’ όψιν αυτής τας κατά το παρελθόν καταβληθείσας υπό του ειρημένου διπλωμάτου συστηματικάς προσπαθείας προς μετατροπήν του ξενοδοχείου Regency -εκ μέρους (20%) των εισοδημάτων του οποίου συντηρείται ο εν Ρώμη ναός ημών- εις είδός τι πολιτιστικού κέντρου, παρηκολούθει πάντα ταύτα μετά περισσής υποψίας. Μηδαμώς αμφιβάλλουσα, ότι αι συναθροίσεις αύται ήθελον κατά τον άλφα ή βήτα τρόπον χρησιμοποιηθή προσφόρως προς πραγματοποίησιν του ως άνω σχεδίου, όπερ πραγματοποιούμενον ήθελε στερήσει τον ναόν παντός εισοδήματος, η Ι. Μητρόπολις εμελέτα ήδη τον τρόπον καθ’ ὃν ήθελε προβή εις απαγορευτικήν προς τον αρχιμανδρίτην εντολήν προς τερματισμόν των αδικαιολογήτων τούτων εκτός του ναού συναθροίσεων.

Εν ταις συγκέντρώσεσι ταύταις ετονίζετο κατά κανόνα η καταλληλότης του ξενοδοχειακού χώρου προς συσπείρωσιν του “ελληνισμού”, υπεγραμμίζετο δε άμα η χρησιμότης της μετατροπής αυτού εις ελληνικόν κέντρον πολιτιστικού χαρακτήρος, εν ώ θα ηδύνατο να στεγασθή και ελληνο-ιταλικόν εμπορικόν επιμελητήριον. Συγχρόνως εκαλλιεργείτο ολίγον κατ’ ολίγον και καθαρώς αντιμητροπολιτικόν κλίμα, τονιζομένου πάντοτε υπό του αρχιμανδρίτου ή των περί αυτόν, ότι ούτος ηδυνάτει να επιτελέση το ποιμαντικόν αυτού έργον υπό την διαρκή εποπτείαν της Ιεράς Μητροπόλεως, επιμενούσης όπως τόσον η Εκτελεστική Γραμματεία της Διορθοδόξου Επιτροπής επί του Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ των Εκκλησιών Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής, όσον και η Ρουμανόφωνος Ενορία της Ρώμης, συνεχίσωσι στεγαζόμεναι εν τοις χώροις του ναού. Εγένοντο ωσαύτως συζητήσεις, καθ’ ἃς ετονίζετο η ανάγκη ίνα α) το εκκλησιαστικόν συμβούλιον παύσηται διοριζόμενον υπό του Μητροπολίτου, εκλέγηται δε εφεξής δια “δημοκρατικών διαδικασιών”· β) τα μέχρι τούδε “αδιαφανή” οικονομικά του ναού διαχειρίζωνται εκλελεγμένοι υπό των πιστών ελεγκταί· γ) παύσωνται οι πιστοί αποστέλλοντες συνδρομάς εις την Ι. Μητρόπολιν επί τη κατ’ έτος λήψει των Ημερολογίων της Ι. Μητροπόλεως, αντί δε του καθιερωθέντος πλέον έθους τούτου άρξωνται ούτοι συντρέχοντες οικονομικώς τω αρχιμανδρίτη προς προώθησιν του ποιμαντικού αυτού έργου· κλπ· κλπ.

◾     ◾     ◾     ◾

ΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΙΝ

Συγκεκριμένην αφορμήν εις την εξέγερσιν έδωκεν η εκ του ναού και κατόπιν διακοπής της Ακολουθίας του Όρθρου της Κυριακής, 21ης Ιανουαρίου ε. έ., εκδίωξις του ελληνοαμερικανού ιεροσπουδαστού Andrew Bushell, θεωρουμένου μέχρι τότε ως πνευματικού υιού του αρχιμανδρίτου, και η συνακόλουθος απόφασις της Ι. Μητροπόλεως, όπως ο αρχιμανδρίτης εγκαταλείψη επί τι διάστημα την Ρώμην και μεταβή εις άλλην πόλιν προς εξυπηρέτησιν άλλης ενορίας ημών (βλ. αύθις συνημμένον υπ’ αρ. 1).

Ο αρχιμανδρίτης δεν ηδυνήθη να κατανοήση την ευεργετικήν δι’ αυτόν απόφασιν ταύτην, αποβλέπουσαν κυρίως εις καθησύχασιν του σοβαρώς θιγέντος ευφραδεστάτου ιεροσπουδαστού και αποτροπήν της εις ποικίλους ρωμαιοκαθολικούς φοιτητικούς κύκλους μεταφοράς των ήδη εις βάρος αυτού εν τω ενορία της Ρώμης και τη Ι. Μητροπόλει γενικώτερον διαδιδομένων.

Ο αρχιμανδρίτης, επηρεαζόμενος προφανώς υπό των περί αυτόν και άλλων, εξέλαβε την απόφασιν της Ι. Μητροπόλεως ως προοίμιον μεταθέσεως. Κηρύξας εαυτόν, δι’ εικονικού πιστοποποιητικού ασθενείας εκδοθέντος τη βοηθεία της ανωτέρω μνημονευομένης ιατρού Αικατερίνης Scipioni-Αλεξίου (βλ. συνημμένον υπ’ αρ. 2), ως πάσχοντα ψυχοπαθητικώς και αδυνατούντα να υπακούση τη εντολή της Ι. Μητροπόλεως, εζήτησε την συμπαράστασιν των περί αυτόν προς περισυλλογήν υπογραφών και αποτροπήν ενδεχομένης μεταθέσεως αυτού.

*  *  *

Ωργανώθη πάραυτα “επιτροπή αγώνος”, συνεδριάζουσα καθ’ εκάστην εν τη οικία της κ. Μαρίας Casaburi-Καλοπίση (Corso Trieste, 51 /7). Εις τας συνεδριάσεις ταύτας μετείχον κατά κανόνα οι πλείονες των συγκροτούντων τας ως άνω ομάδας, ως και πεντάς περίπου παρασυρθέντων πιστών, πεποιθότων ότι ενήργουν υπέρ της Εκκλησίας, ήτις “παντί τρόπω έπρεπε να μή μείνη άνευ ιερέως”. Κατά τας εν τη οικία ταύτη συνεδριάσεις κατηρτίσθησαν και τα κείμενα, άτινα εν συνεχεία, φέροντα τας υπογραφάς διαφόρων ελλήνων (βλ. συνημμένα υπ’ αρ. 3 και 4), απεστάλησαν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω, τη Ιερά Μητροπόλει, τω Υπουργείω Εξωτερικών της Ελλάδος, τω Αθηναϊκώ Πρακτορείω Ειδήσεων και πλείσταις όσαις εφημερίσι των Αθηνών και της Θεσσαλονικής. Του μέν πρώτου το σχέδιον κατηρτίσθη υπό του θεολόγου Θεμιστοκλέους Χριστοδούλου, του δε δευτέρου υπό του ως άνω Αθανασίου Δουλγέρη.

Κατά τας συνεδριάσεις ταύτας συνεζητούντο διεξοδικώς τα εξής κυρίως θέματα:  α) η εξασφάλισις ποιάς τινος “καταστάσεως ανεξαρτησίας” (situazione d’indipendenza), ήτις ήθελεν απαλλάξει τον αρχιμανδρίτην της φορτικής κηδεμονίας της Ι. Μητροπόλεως, προς ακώλυτον επιτέλεσιν του υπό ταύτης παρεμποδιζομένου ποιμαντικού αυτού έργου·  β) η εκ μέρους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας παραχώρησις ναού τη εν Ρώμη ελληνική παροικία, του οδοντιάτρου Νικολάου Σικλόγλου καθυποσχομένου, ότι, χάρις εις την προσωπικήν αυτού προς τον Θεοφιλέστατον Επίσκοπον Θιβάρεως κ. Pierre Duprey και άλλους του Βατικανού αξιωματούχους φιλίαν, επέκειτο ήδη η περί ής ο λόγος παραχώρησις·  γ) η υπαγωγή του παραχωρηθησομένου νέου τούτου ναού τω Πατριαρχείω Ιεροσολύμων.

*  *  *

Η περισυλλογή των υπογραφών εγένετο τόσον έμπροσθεν του ναού όσον και κατ’ άλλας συγκεντρώσεις ελλήνων εν τω χώρω του κρατικού ελληνικού σχολείου. Εις την έμπροσθεν του ναού περισυλλογήν των υπογραφών, διεξαγομένην πρό της ενάρξεως των Θείων Ακολουθιών της Κυριακής (28ης Ιανουαρίου και 4ης Φεβρουαρίου), αλλά και καθ’ όλην την διάρκειαν και μετά την λήξιν αυτών, επρωτοστάτησαν οι εκ των ως άνω Αντωνία Μήλια-Καλαβρυτινού, Κωνσταντίνος Κουτσιόλας, Νικόλαος Σικλόγλου και Αικατερίνη Scipioni-Αλεξίου, των λοιπών και ιδίως των τριών θεολόγων καλούντων επιμόνως τους εισερχομένους ή εξερχομένους του ναού πιστούς όπως προσέλθωσι και υπογράψωσι το υπ’ αυτών επιδεικνυόμενον έγγραφον “ίνα μή μετατεθή ο αρχιμανδρίτης και μείνη η εκκλησία άνευ ιερέως”. Εις τας λοιπάς συγκεντρώσεις την περισυλλογήν των υπογραφών διενήργησε κυρίως ο ως άνω Αθανάσιος Δουλγέρης.

Παρά την τεραστίαν προσπάθειαν προς περισυλλογήν όσον το δυνατόν περισσοτέρων υπογραφών, οι κινηματίαι δεν ηδυνήθησαν να περισυλλέξωσιν ειμή 32 υπογραφάς προκειμένου περί του πρώτου εγγράφου και 72 προκειμένου περί του δευτέρου τοιούτου. Σημειωτέον, ότι εν τη τελευταία ταύτη περιπτώσει, αι υπογραφαί ανήκον κατά το μεγαλύτερον αυτών μέρος εις μηδέποτε εκκλησιαζομένους και αριστεραίς πολιτικαίς κινήσεσι προσκειμένους.

Κατά την έμπροσθεν του ναού περισυλλογήν υπογραφών έλαβον χώραν και σοβαροί διαξιφισμοί μεταξύ στασιαστών και πιστών, καθυβριζομένων ως ανάνδρων των αρνουμένων ίνα υπογράψωσιν ή ακολουθήσωσι τοις κινηματίαις εις το κυλικείον του ξενοδοχείου προς περαιτέρω συζήτησιν και διαφώτισιν. Κατά τας αψιμαχίας ταύτας εθίγοντο υπό των στασιαστών, ως και αλλαχού άλλωστε, και τα εξής θέματα : η ανάγκη ελέγχου των “αδιαφανών” οικονομικών του ναού εκ μέρους του λαού· η επιβαλλομένη παραίτησις του Μητροπολίτου, ως μή δυναμένου να ελέγξη πλέον την κατάστασιν κτλ., διεκηρύττετο δε υπ’ αυτών εν είδει απειλής ότι “δεν θα επιτρέψωσι πλέον την εν Ρώμη εμφάνισιν του Μητροπολίτου”.

*  *  *

Η περί τον αρχιμανδρίτην ομάς, εμφανιζομένη ως “αντιπροσωπεία της Εκκλησίας”, εγένετο κατόπιν αιτήσεως αυτής, τετράκις ή πεντάκις δεκτή παρά του Πρέσβεως, εξοχωτάτου κ. Ευαγγέλου Φραγκούλη. Εζήτει εκάστοτε την παρά τη Ι. Μητροπόλει μεσολαβητικήν παρέμβασιν του Πρέσβεως, ίνα ο αρχιμανδρίτης εξακολουθήση παραμένων ως ιερεύς εν Ρώμη. Ο Πρέσβυς εδήλου πάντοτε, ότι, παρά την ην έτρεφε προσωπικήν προς τον αρχιμανδρίτην συμπάθειαν και εκτίμησιν, δεν ηδύνατο να παρέμβη, άτε δή της εν προκειμένω αρμοδιότητος ανηκούσης αποκλειστικώς και μόνον τη Ι. Μητροπόλει.

Αλλά και αυτός ούτος ο “ασθενών και οικουρών” αρχιμανδρίτης, γενόμενος άπαξ ή δίς δεκτός παρά του εξοχωτάτου Πρέσβεως κ. Ευαγγέλου Φραγκούλη, εζήτησε την δυναμικήν τούτου παρέμβασιν προς αποτροπήν της μεταθέσεως αυτού, έλαβε δε την στερεότυπον του Πρέσβεως απάντησιν περί αποκλειστικής εν προκειμένω αρμοδιότητος της Ι. Μητροπόλεως.

Συγχρόνως εγένοντο υπό της περί τον αρχιμανδρίτην ομάδος πλείστα όσα τηλεφωνήματα τόσω προς την Ι. Μητρόπολιν όσω και προς την Πρεσβείαν της Ελλάδος. Εις τα προς την Ι. Μητρόπολιν τηλεφωνήματα, εζητείτο πάντοτε, ενίοτε και δι’ εμμέσων ή και αμέσων έτι απειλών, η “ανάκλησις της μεταθέσεως” του “απειθούς μέν πλήν καλοκαγάθου κατά βάσιν ιερέως”, παρείχετο δε πάντοτε υπ’ αυτής η διαβεβαίωσις, ότι η προς τον αρχιμανδρίτην δοθείσα εντολή έχει προσωρινόν μόνον χαρακτήρα και επομένως ουδείς προς ανησυχίαν υπάρχει λόγος. Εις τα προς την Πρεσβείαν τηλεφωνήματα εζητείτο διαρκώς η παρά τη Ι. Μητροπόλει μεσολάβησις προς αποτροπήν της μεταθέσεως του αρχιμανδρίτου, του Πρέσβεως απαντώντος στερεοτύπως, ότι αρμοδία εν προκειμένω τυγχάνει μόνον η Ι. Μητρόπολις. Δεν έλειψαν βεβαίως και αι προς τον Πρέσβυν απειλαί, καθ’ ἃς “οι προηγούμενοι πρέσβεις δεν θα ενήργουν ως ούτος ενεργεί” και “θά έδει να προσέξη ιδιαιτέρως ίνα μή μετανοήση επί τη τηρουμένη υπ’ αυτού περιέργω ταύτη στάσει”.

*  *  *

Σημειωθήτω ωσαύτως, ότι παρά την υπό των στασιαστών καταβληθείσαν σοβαράν προσπάθειαν όπως επισπάσωσι την προσοχήν του ελλαδικού Τύπου, εν τούτοις μόλις και μετά βίας κατώρθωσαν όπως προωθήσωσι μέχρις αυτού μικρόν τι σχόλιον, απηχούν τας γνωστάς αυτών απόψεις (βλ. συνημμένον 5). Τό σχόλιον τούτο προήλθεν εκ της γραφίδος του εν Ρώμη ανταποκριτού της εφημερίδος “Ελευθεροτυπία” κ. Λ. Χατζηκυριάκου, δημοσιογράφου αριστεράς πολιτικής κατευθύνσεως και από ετών τω εξοχωτάτω κ. Κωνσταντίνω Γεωργίου προσκειμένου.

*  *  *

Εις πάντα ταύτα ο Μητροπολίτης αντέδρασεν αναλαβών τας εξής πρωτοβουλίας :

α) αντικατέστησε πάραυτα τον αρχιμανδρίτην δια του εν Γενούη ιερομονάχου κ. Μακαρίου Σεγρέδου, ενετείλατο δε όπως ο πρώτος μετακινηθή προσωρινώς εις Γένουαν·
β) συνέστησεν αμφοτέροις τοις Πρέσβεσι της Ελλάδος, τω παρά τω Κυριναλίω και τω προσποιουμένω παντελή των γεγονότων άγνοιαν παρά τω Βατικανώ τοιούτω, εξοχωτάτω κ. Γεωργίω Χριστογιάννη, όπως πάραυτα ανακαλέσωσιν εις την τάξιν κατωτέρους τινάς υπαλλήλους των Πρεσβειών αυτών, οίτινες εχρησιμοποίουν το όνομα των εν Ρώμη Ελληνικών Αρχών προς παραπλάνησιν των αφελεστέρων·
γ) ήρξατο επικοινωνών τακτικώτατα μετά πλειόνων εν Ρώμη πιστών προς εξασφάλισιν όσον το δυνατόν περισσοτέρων πληροφοριών και εντατικώτεραν παρακολούθησιν των εξελίξεων·
δ) ήρξατο τακτικώς επικοινωνών μετά γνωστών αυτώ διπλωματών, υπηρετούντων νυν εν τω Υπουργείω Εξωτερικών, καθ’ οὓς τα εν Ρώμη διαδραματιζόμενα ήσαν απότοκα σχεδίου εξυφανθέντος εν Αθήναις·
ε) ανέθηκε τω ομογαλάκτω αδελφώ και καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Σωτηρίω Βαρναλίδη, παρεπιδημούντι κατά την περίοδον εκείνην εν Ρώμη, όπως ανακαλέση εις την τάξιν τους τρείς αυτόθι μετεκπαιδευομένους και γνωστούς αυτώ θεολόγους, όπερ και προθύμως και επιτυχώς έπραξεν ούτος·
ς) εφρόντισε περί της επεμβάσεως της τοπικής αστυνομίας ίνα τεθή τέρμα εις την διατάραξιν της θείας λατρείας δια των διαρκώς δι’ αριστερών στοιχείων διογκουμένων έμπροσθεν του ναού συγκεντρώσεων, παύσωνται δε παρενοχλούμενοι οι εισερχόμενοι και εξερχόμενοι εκ του ναού πιστοί·
ζ) ενεφανίσθη αιφνιδίως και απροειδοποιήτως τη Κυριακή, 25η Φεβρουαρίου, εν τω ναώ της Ρώμης, ένθα χοροστατήσας και ομιλήσας επ’ εκκλησίας, εξέφρασε την λύπην αυτού επί τοις αποτολμηθείσιν, υπεγράμμισε δέ, ότι η Ι. Μητρόπολις, η και μόνη εν προκειμένω αρμοδία, θέλει αντιμετωπίσει το προκύψαν εν τη ενορία σοβαρόν θέμα ουχί ασφαλώς υπό την πίεσιν των φωνασκιών δρακός ανθρώπων ξένων προς την Εκκλησίαν, αλλά στοιχούσα πλήρως και απολύτως τη παραδεδομένη εκκλησιαστική τάξει, της περί τον αρχιμανδρίτην ομάδος αλλά και των τριών θεολόγων, ειδοποιηθέντων εγκαίρως, ως φαίνεται, και κατ’ εξαίρεσιν μή προσελθόντων εις τον ναόν κατά την Κυριακήν εκείνην, τουθ’ όπερ βεβαίως εξέθεσεν αυτούς ανεπανορθώτως εις τα όμματα των πιστών, ως θρασυδείλους και ανευθύνους.
η) εμερίμνησε περί της όσον το δυνατόν μικροτέρας διαρροής μυστικών εκ των γραφείων της Ι. Μητροπόλεως.

Τήν δευτέραν φάσιν των προς εκτόνωσιν της καταστάσεως ενεργειών χαρακτηρίζουσι τα εξής γεγονότα :

α) η κατόπιν σταθεράς επιμονής της Ι. Μητροπόλεως συμμόρφωσις του αρχιμανδρίτου προς τας εντολάς αυτής και η εκ της εστίας του κινήματος απομάκρυνσις και μετάβασις αυτού εις Γένουαν·
β) η εν Ρώμη συνάντησις του Μητροπολίτου, πλαισιουμένου υπό του εντιμολογιωτάτου Άρχοντος Μ. Ρεφερενδαρίου κ. Στεφάνου Παπαρροδοπούλου, μετά της περί τον αρχιμανδρίτην ομάδος, πραγματοποιηθείσα κατόπιν αιτήσεως της τελευταίας, καθ’ ην εξήγησεν ο πρώτος, ότι η Ιερά Μητρόπολις αντιλαμβάνεται μέν πλήρως την προς τον αρχιμανδρίτην προσήλωσιν των συνομιλητών αυτού, εφ’ ή και συγχαίρει τούτοις, αλλ’ επιφυλάσσεται πάντοτε, ιδίως μετά τα σημειωθέντα έκτροπα, όπως αποφανθή σχετικώς άμα τη συμπληρώσει του σχετικού φακέλλου·
γ) η μετά την συνάντησιν ταύτην διάσπασις της ενότητος της περί τον αρχιμανδρίτην ομάδος, η εφ’ εξής συνεννόησις της Ι. Μητροπόλεως μετά μεμονωμένων μελών αυτής και η συνακόλουθος βαθμιαία άμβλυνσις της μαχητικότητος αυτής·

Η μετά μεμονωμένων μελών της ομάδος ταύτης συνεννόησις απεδείχθη και άλλως χρήσιμος. Δια ταύτης επεβεβαιώθησαν υποψίαι τινές ή ερρίφθη ικανόν φώς επί πολλών μέχρι τότε ανεξηγήτων πτυχών της όλης κινήσεως. Κατά τας εκ της ιατρού Αικατερίνης Scipioni-Αλεξίου προερχομένας κυρίως πληροφορίας : α) πρόθεσις του αρχιμανδρίτου ήτο πράγματι να εξασφαλίση ποιάν τινα εκκλησιαστικήν “ανεξαρτησίαν” (situazione d’ indipendenza) προς ακηδεμόνευτον επιτέλεσιν του ποιμαντικού αυτού έργου· β) ο αρχιμανδρίτης παρεσύρθη και εγένετο αντικείμενον εκμεταλλεύσεως εκ μέρους άλλων μελών της ομάδος, επιδιωκόντων ιδίους έκαστον σκοπούς (π. χ. διορισμόν εν τω ιδρυθησομένω πολιτιστικώ κέντρω· σύστασιν ελληνο-ιταλικού εμπορικού επιμελητηρίου εν τω κέντρω τούτω· κτλ)· γ) ο αρχιμανδρίτης παρεσύρθη και υπό κληρικού έτι, μή κατονομασθέντος, παρ’ ού είχε την διαβεβαίωσιν, ότι ηδύνατο αμερίμνως να δράση και λύση τα κατ’ αυτόν, καθ’ ότι αφ’ ενός μέν η Ι. Μητρόπολις εστερείτο διαθεσίμου κληρικού προς αντικατάστασιν αυτού και ηδυνάτει ως εκ τούτου να επεμβή, αφ’ ετέρου δε υπήρχε και η μεγάλη πιθανότης να παρέμβη και το Πατριαρχείον· δ) η δράσις της περί τον αρχιμανδρίτην ομάδος εξυπηρετεί όντως σχέδιόν τι σχετιζόμενον προς μελλοντικάς εν τω ευρυτέρω κλίματι του Οικουμενικού Πατιαρχείου εξελίξεις, τουθ’ όπερ επανελαμβάνετο κατά κόρον και υπό πολλών άλλων εν Ρώμη πιστών, φοιτητών και μονίμων κατοίκων.

δ) ο κατά τας μεθ’ ελλήνων διπλωματών συζητήσεις απερίφραστος τονισμός της υπάρξεως ικανών ήδη στοιχείων, βάσει των οποίων θα ηδύνατο ίνα βασίμως υποστηριχθή η συσχέτισις των εν Ρώμη διαδραματισθέντων προς τον Γενικόν Γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών, εξοχώτατον κ. Κωνσταντίνον Γεωργίου, τουθ’ όπερ εμμέσως επεβεβαίωσε και ο παρά τω Βατικανώ νέος Πρέσβυς της Ελλάδος, εξοχώτατος κ. Νικόλαος Καλαντζιανός, κατά την διάρκειαν επισήμου γεύματος και παρουσία του παρά τω Κυριναλίω εξοχωτάτου Πρέσβεως κ. Ευαγγέλου Φραγκούλη·

◾     ◾     ◾     ◾

ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΙΝ

Αι ενέργειαι της Ιεράς Μητροπόλεως και η υπό του Πρέσβεως της Ελλάδος κ. Ευαγγέλου Φραγκούλη τηρηθείσα έντιμος κατά πάντα στάσις, πρό παντός δε το ατελέσφορον των προς το Οικουμενικόν Πατριαρχείον εκκλήσεων των στασιαστών, εματαίωσαν την προσπάθειαν αυτών όπως παρατείνωσι την εντός των κόλπων της ενορίας αναταραχήν.

Λήξαντος ούτω του έργου της “επιτροπής αγώνος”, η σκυτάλη παρεδόθη τω σωματείω “Ελληνική Κοινότης Ρώμης και Λατσίου”, ιδρυθέντι πρό επταετίας τη υποδείξει και αμερίστω υποστηρίξει του τότε Πρέσβεως, εξοχωτάτου κ. Κωνσταντίνου Γεωργίου, συγκροτουμένω δε σήμερον εξ είκοσι περίπου ελλήνων αριστεράς πολιτικής νοοτροπίας. Τό σωματείον τούτο κατήρτισε κείμενά τινα, εν οίς κατηγορείτο ο Μητροπολίτης επί παρεμποδίσει της συσπειρώσεως και οργανώσεως του Ελληνισμού της Ρώμης και άλλοις τισί ίσως, εξασφαλίζoν άμα --κατά πληροφορίας προερχομένας εξ αυτού τούτου του Υπουργείου Εξωτερικών-- και τας υπογραφάς ευκαταστάτων τινών και ανυποψιάστων παραγόντων, ανηκόντων εις το παλαιόν ρωμαϊκόν περιβάλλον του εξοχωτάτου κ. Κωνσταντίνου Γεωργίου.

Βάσει πάντων των ως άνω κειμένων το Υπουργείον Εξωτερικών υπό την άμεσον καθοδήγησιν του Γενικού αυτού Γραμματέως, εξοχωτάτου κ. Κωνσταντίνου Γεωργίου, εξεπόνησε πόρισμα και εζήτησεν εμμέσως πλήν σαφώς την προσυπογραφήν τούτου υπό του εν Ρώμη Πρέσβεως, εξοχωτάτου κ. Ευαγγέλου Φραγκούλη. Εν τω πορίσματι τούτω, όπερ ο εν Ρώμη Πρέσβυς ηρνήθη να προσυπογράψη ως μηδαμώς τη πραγματικότητι ανταποκρινόμενον, η ευθύνη των εν Ρώμη εκτρόπων επερρίπτετο τω Μητροπολίτη ως δήθεν ανεπαρκεί και ακαταλλήλω.

◾     ◾     ◾     ◾

Εν κατακλείδι και συμπερασματικώς θα ηδύναντο ίσως να τονισθώσι τα εξής :

α) ο αρχιμανδρίτης, επιδιώκων όπως βιοί και δρά ανεξελέγκτως, παρεσύρθη και εγένετο ευκόλως αντικείμενον εκμεταλλεύσεως εκ μέρους των περί αυτόν προς δημιουργίαν ανωμάλου καταστάσεως εξυπηρετούσης ποικίλα συμφέροντα·
β) η από καιρού προετοιμαζομένη εξέγερσις έμελλεν ίνα λάβη χώραν εις ευθετώτερον χρόνον, επεσπεύθη δε δια της μεσολαβησάσης μεταξύ του αρχιμανδρίτου και του ελληνοαμερικανού ιεροσπουδαστού διενέξεως·
γ) η ενεργός εις το κίνημα συμμετοχή των προς τον Γενικόν Γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών κ. Κωνσταντίνου Γεωργίου προσκειμένων κατωτέρων υπαλλήλων των δυο εν Ρώμη Πρεσβειών της Ελλάδος, ως και η της προσκειμένης αυτώ “Ελληνικής Κοινότητος Ρώμης και Λατσίου”, καθιστά οπωσούν πιστευτήν την θέσιν, καθ’ ην το όλον σχέδιον εξυφάνθη εν Αθήναις·
δ) η εξέγερσις απέβλεπεν εις διττόν σκοπόν : αφ’ ενός μέν εις προώθησιν του θέματος της μετατροπής του ξενοδοχείου Regency εις κέντρον πολιτιστικού χαρακτήρος· αφ’ ετέρου δε εις εξυπηρέτησιν σχεδίου τινός έχοντος σχέσιν προς μελλοντικάς εν τω ευρυτέρω κλίματι του Οικουμενικού Πατριαρχείου εξελίξεις·
ε) τούτων ούτω κατά το μάλλον ή ήττον εχόντων, δεν φαίνεται πάντη αδικαιολόγητον το ερώτημα, εάν οι εκ των στασιαστών Μαρία Casaburi-Καλοπίση και Νικόλαος Σικλόγλου, μετέσχον της κινήσεως ιδία πρωτοβουλία ή υποδείξει άλλων.

◾     ◾     ◾     ◾

Ταύτα τη Υμετέρα θεοτιμήτω Κορυφή ευλαβώς καθυποβάλλων, την δε τιμίαν Αυτής και χαριτόβρυτον δεξιάν κατασπαζόμενος, υποδιατελώ,

εν Βενετία τη 15η Ιουλίου 1996,

[ χειρογράφως:

μετά βαθυτάτου σεβασμού

και υιϊκής αφθίτου ευγνωμοσύνης,   ]

[ υπογραφή ]

( †  ο Ιταλίας Σπυρίδων )