top

Σεβασμιότατε Μητροπολίτα Τυρολόης και Σερεντίου κ. Παντελεήμων,
Αντιπρόσωπε του Οικουμενικού Πατριαρχείου,

Αγαπητοί μου αδελφοί εν Κυρίω, Μητροπολίτες και Επίσκοποι,
Ευλαβέστατοι Πρεσβύτεροι και Aντιπρόσωποι των κοινοτήτων,
Αδελφοί και αδελφές εν Χριστώ,

«Οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν» (Ματθ. 18, 20).

Καθώς κηρύττεται η έναρξη αυτής της 34ης Κληρικολαϊκής Συνέλευσης, θα ήθελα για μια στιγμή να σταθούμε όλοι και ν’ αναλογιστούμε αυτήν την επαγγελία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Καταφθάσαμε εδώ από κάθε άκρη της Αμερικής, της ευλογημένης αυτής χώρας της ελευθερίας, και συνήλθαμε εν τω αγίω και θείω ονόματί Του, «τῷ ὑπὲρ πᾶν ὀνόματι», όπως το αποκαλεί ο Απόστολος Παύλος στην προς Φιλιππησίους Επιστολή (πρβλ. 2,9), για να κάνουμε τι; Nα επιτύχουμε τι εδώ στο Ορλάντο;

Αν είμαστε συνεπείς στην κλήση μας ως χριστιανών, αν δικαίως φέρουμε το όνομά Του, τότε θα πρέπει, πάνω απ’ όλα, οι λόγοι και οι πράξεις μας να εκφράζουν την παρουσία Του εν τω μέσω ημών.

Σε τελευταία ανάλυση, γι’ αυτό απευθύνομαι σε σας ως αδελφούς και αδελφές, επειδή είμαστε όντως αδελφοί και αδελφές. Δεν πρόκειται εδώ για απλή τυπικότητα, δηλαδή για κάποια τυποποιημένη προσφώνηση με χριστιανική απήχηση. Εν Χριστώ είμαστε σύσσωμοι και σύναιμοι, μία σάρκα. Το θείο αίμα Του ρέει μέσα μας καθώς μετέχουμε της θείας Κοινωνίας. Είμαστε μέτοχοι της θείας Του σαρκός και γινόμαστε ένα, όχι μόνο μ’ Εκείνον, αλλά και με αλλήλους. Είμαστε συνδεδεμένοι και ενωμένοι μαζί όπως τα οστά που απαρτίζουν το σώμα της Εκκλησίας. Σκεφθείτε τους λόγους της Γραφής και θυμηθείτε πως ακόμη και πάνω στο Σταυρό «ὀστοῦν οὐ συνετρίβη αὐτοῦ» (πρβλ. Ιωάν. 19,36).

Αν είμαστε πράγματι αδελφοί και αδελφές, μέλη μιας και της αυτής οικογένειας, τότε ελπίζω κι εύχομαι η αδελφική αγάπη προς αλλήλους να είναι κατά τις ημέρες αυτές εκείνη που θα χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά και το όλο μας έργο.

Γνωρίζω πως στη συνέλευση αυτή θα αντιμετωπίσουμε ποικίλες προκλήσεις. Γνωρίζω πως στο νου και τη σκέψη όλων αιωρείται πληθώρα θεμάτων και επειγουσών υποθέσεων. Γνωρίζω όμως επίσης ότι, όταν όλα συζητηθούν και αποφασισθούν, τελικά μονάχα τρία πράγματα θα πρυτανεύσουν: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. «Μείζων δὲ τούτων ἡ ἀγάπη» (Α΄ Κορ. 13,13).

Ό,τι κι αν επιτευχθεί στη διάρκεια των επόμενων ημερών, όποιες αποφάσεις ή ψηφίσματα κι αν υιοθετήσουμε, ή όποιες διαδικασίες και μεθόδους κι αν ακολουθήσουμε, ακόμη κι αν κατορθώσουμε, κατά το γραφικό «ὄρη μεθιστάνειν» (Α΄ Κορ. 13,2), δεν θα έχουμε επιτύχει απολύτως τίποτε αν δεν επιδείξουμε αγάπη προς αλλήλους. Μάλιστα, θα είμασθε ουδέν. Γιατί χωρίς αγάπη όλοι οι λόγοι μας θα είναι απλώς «χαλκὸς ἠχῶν ἤ κύμβαλον ἀλαλάζον» (Α΄ Κορ. 13,1).

Σκεφθείτε όμως, αδελφοί και αδελφές μου, σκεφθείτε τι μπορούμε να επιτύχουμε με αγάπη στην καρδιά και με τη χάρη να κυλά απ’ τα χείλη. Σκεφθείτε τι μαρτυρία και τι μήνυμα θα μπορούσε να εκπέμψει μια συνέλευση κυριαρχούμενη από αγάπη Χριστού! Σκεφθείτε για λίγο πώς θα μπορούσαν να θυμούνται οι μεταγενέστεροι αυτήν τη συνέλευση!

Διότι, η συνέλευση αυτή, η πρώτη μου ως αρχιεπισκόπου, σηματοδοτεί την αφετηρία νέας περιόδου για την Εκκλησία, περιόδου που έχει την απαρχή της στην εμφάνιση της ελληνικής Oρθοδοξίας στην κοινή τράπεζα του θρησκευτικού, πολιτιστικού και, τολμώ ακόμη να πω, του πολιτικού βίου της Αμερικής.

Κατά την περίοδο αυτή η Εκκλησία μας άρχισε να εισχωρεί στη ζωή και τον παλμό της Αμερικής. Ναι, είμαστε Εκκλησία μεταναστών, που μεταφέρθηκε σε τούτες τις ακτές από τολμηρούς και ακαταπόνητους πρωτοπόρους, μεταξύ των οποίων με υπερηφάνεια συμπεριλαμβάνω και τον πάππο μου, ιερέα που υπηρέτησε την Αρχιεπισκοπή κατά τους πρώτους της χρόνους.

Εκείνοι οι πρώτοι μετανάστες αγωνίστηκαν, οικοδόμησαν ναούς και σχολεία και, τελικά, εκπλήρωσαν ρόλο αποστόλων και ευαγγελιστών, γιατί μαζί τους έφεραν και την πίστη τους. Αδιάφορο αν πολλοί απ’ αυτούς δεν γνώριζαν ούτε γραφή ούτε ανάγνωση. Άλλωστε, ούτε πολλοί από τους Αποστόλους ήταν εγγράμματοι. Γνώριζαν όμως επαρκώς την ορθόδοξη πίστη τους. Γνώριζαν τι σήμαινε πίστη στο Χριστό, όπως αυτή παραδόθηκε επί δισχιλιετία περίπου μέσα απ’ την αναλλοίωτη και αδιάσπαστη αλυσίδα της αποστολικής διαδοχής. Όταν αναλογισθούμε τις θυσίες τους, τους κόπους και την πίστη τους, δεν μπορούμε να πράξουμε τίποτε λιγότερο από το να αφιερώσουμε κάθε πνοή της ζωής μας στη βίωση αυτής της κληρονομιάς της πίστης, εκπληρώνοντας τα όνειρά τους και ακολουθώντας το παράδειγμα της αγάπης τους.

Το γεγονός ότι συγκαλέσαμε φέτος την 34η Κληρικολαϊκή μας Συνέλευση, ότι έχουμε σήμερα τόσες εκατοντάδες ναούς, ότι έχουμε Θεολογική Σχολή και Κολέγιο (τα οποία είναι πλήρως αναγνωρισμένα από τις αμερικανικές εκπαιδευτικές αρχές και είναι μέλη του Θεολογικού Ινστιτούτου Βοστόνης, έτοιμα να αρχίσουν το νέο χειμερινό εξάμηνο με τουλάχιστον 25 νέους ιεροσπουδαστές και πιθανώς 13 ακόμη), ότι ο Οίκος Ευγηρίας Αγίου Μιχαήλ έχει συμπληρώσει την κτηριακή επέκτασή του και συνεχίζει να καλύπτει τις ανάγκες των υπερήλικων, ότι η Ακαδημία του Αγίου Βασιλείου εξακολουθεί να φροντίζει για τα άπορα παιδιά της Αρχιεπισκοπής μας, και ότι με την ενεργό συμπαράσταση των ανά την Αμερική παραρτημάτων της Φιλοπτώχου Αδελφότητας συνεχίζεται η αναζήτηση νέων παιδιών που θα επωφεληθούν από τη θαλπωρή και μέριμνα που παρέχει η Ακαδημία αυτή, ότι ο προϋπολογισμός του Κέντρου Ορθοδόξου Χριστιανικής Ιεραποστολής συνεχίζει να αυξάνει και το έργο της διάδοσης του Ευαγγελίου επιτελείται με ιδιαίτερη ζέση, ότι οι πιστοί μας, ο καλός λαός της Αρχιεπισκοπής, συνεισφέρουν με γενναιοδωρία μεγαλύτερη από ποτέ στις οικονομικές ανάγκες της Εκκλησίας, όλ’ αυτά είναι εκφάνσεις της πίστης, της ελπίδας και αγάπης τους. Το ερώτημα όμως που τίθεται τώρα είναι τι θα κληροδοτήσουμε στις αυριανές γενεές;

Μπορώ να σας διαβεβαιώσω, με βάση την εμπειρία που είχα με τη νεολαία μας στην πρόσφατη ολιγοήμερη συνάντησή μας, ότι οι προσδοκίες των νέων μας είναι εξαιρετικά υψηλές. Πρέπει να γνωρίζετε ότι είναι έτοιμοι να δραστηριοποιηθούν σε κάθε εκκλησιαστικό επίπεδο, με τον πιο γνήσιο κι αυθόρμητο τρόπο. Είναι απόλυτα προσηλωμένοι στην Εκκλησία! Κι αναμένουν ανάλογη προσήλωση κι από εμάς. Πράγματι, είναι πολύ ελπιδοφόρο το γεγονός ότι στο φετινό Συνέδριο Νεολαίας συμμετείχαν τόσοι νέοι όσα ήταν και τα εντεταλμένα μέλη σ’ αυτήν τη συνάντηση. Αυτό αποτελεί αφορμή ιδιαίτερης χαράς! Oι νέοι μας είναι έτοιμοι να ζήσουν ως έλληνες ορθόδοξοι χριστιανοί του 21ου αιώνα και προσβλέπουν σε μας να τους παραδώσουμε μια Αρχιεπισκοπή που θα είναι πνευματικά εύρωστη αλλά και διατεθειμένη να τους παραχωρήσει τη θέση που δικαιούνται στην τράπεζά της. Ήρθε η ώρα ν’ ανοίξουν οι θύρες της Αρχιεπισκοπής και ν’ ανατεθούν ηγετικοί διοικητικοί ρόλοι στους νέους της Εκκλησίας μας. Ήρθε η ώρα ν’ αξιοποιηθούν η δημιουργικότητα, το σφρίγος και η έμπνευσή τους, ώστε ν’ αναζωογονηθούν ή, αν θέλετε, και να επανασυσταθούν ακόμη οι Διακονίες της Αρχιεπισκοπής. Παρήλθε προ πολλού ο καιρός που το μόνο που μπορούσαμε να πράξουμε ήταν να διδάξουμε και να διαπαιδαγωγήσουμε αυτά τα νέα και δυναμικά μέλη της Εκκλησίας μας. Ήρθε πλέον η ώρα να τους επιτραπεί να καταλάβουν την αρμόζουσα θέση στη σκηνή της αρχιεπισκοπικής διοίκησης, να χαράξουν νέους δρόμους και να ηγηθούν.

Διότι, αντίθετα με τους παππούδες μας που πίστευαν πως η κατά τόπον «Ελληνική Εκκλησία» τους θα παρέμενε για πάντα εκείνη η ομοιόμορφη, ομοιογενής και αμετάβλητη κοινότητα που είχαν ιδρύσει, εμείς σήμερα γνωρίζουμε πως η Εκκλησία μας μεταλλάσσεται με τρόπους που οι γονείς μας ούτε καν υποψιάζονταν. Όμως, μη νομίζετε πως δεν θα δέχονταν νιόφερτους στην τράπεζά τους. Δεν υπάρχει φιλοξενία σαν την ελληνική!

Σήμερα, η Εκκλησία μας δεν μπορεί πλέον να εννοεί και εκλαμβάνει εαυτήν ως απομονωμένη νησίδα μέσα στην ευρύτερη πολιτισμική μας κοινωνία. Έχουμε επεκταθεί και αποτελούμε τώρα ευρεία και ανομοιογενή κοινότητα, ακριβώς διότι είμαστε Aμερικανοί. Η συμπεριεκτικότητα είναι χαρακτηριστικό του αμερικανικού τρόπου σκέψεως και ζωής. Καθώς λοιπόν πλησιάζουμε προς το κατώφλι του 21ου αιώνα, στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε μια θέση για όλα τα μέλη της Εκκλησίας στην τράπεζα της Αρχιεπισκοπής μας.

Σήμερα, δεν ξενίζει το γεγονός ότι στα μισά στασίδια ενός ναού μας κάθονται προσήλυτοι. Πρέπει και οι προσήλυτοι να έχουν θέση στην τράπεζά μας. Γι’ αυτόν το λόγο έχω δώσει τόση σημασία στη θρησκευτική εκπαίδευση των ενηλίκων. Δυσκολεύουμε τους προσήλυτους όταν τους δεχόμαστε στην Εκκλησία μας χωρίς να λαμβάνουμε πρόνοια για τις ανάγκες τους σ’ επίπεδο γνώσης, πληροφόρησης, ιστορίας και διδαχής. Αν ισχύει και για μας ο λόγος του ιερού Χρυσοστόμου: «τρυφήσωμεν πάντες" εις την χαράν της πίστεως» (πρβλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Λόγος Κατηχητικός τῇ ἁγίᾳ και μεγάλῃ Κυριακῇ του Πάσχα), τότε θα πρέπει να εφοδιάσουμε τους προσήλυτους με τα μέσα που θα τούς επιτρέψουν ν’ απολαύσουν την αφθονία των θείων δωρεών.

Οι ετερόδοξοι ή ετερόθρησκοι σύζυγοι των πιστών μας πρέπει να έχουν κι αυτοί κάποια θέση στην τράπεζά μας. Το γεγονός ότι η Εκκλησία μας δέχεται μόνον ορθόδοξους πιστούς στην ευχαριστιακή τράπεζα, δεν σημαίνει πως δεν καλωσορίζουμε τους πάντες με θέρμη και δεν εκπληρώνουμε την περί αγάπης εντολή. Πώς θα εξαγιάσουμε τις μικτές οικογένειες, αν δεν αισθάνονται ευπρόσδεκτες στις ενορίες μας; Ναι, έχουμε ανάγκη διαχριστιανικών-διαθρησκειακών διακονιών, και τις έχουμε ήδη συστήσει. Αλλά, φίλοι μου, τι έχει περισσότερη σημασία το πρωί της Κυριακής, ένα φυλλάδιο στο παγκάρι ή ένας καλός λόγος συνοδευόμενος από χαμόγελο; Ας μην αυταπατόμαστε πιστεύοντας πως όλ’ αυτά είναι πράγματα άνευ μεγάλης σημασίας. Αναδεικνύουμε τις ενορίες μας σ’ αυτό που είναι, ανάλογα με το μέτρο της πίστης και της χάρης που είμαστε διατεθειμένοι να δεχθούμε και να θέσουμε σε πρακτική εφαρμογή. Αρκεί άραγε να περιμένουμε να μας πλησιάσουν εκείνοι ή πρέπει εμείς να πάρουμε την πρωτοβουλία και να τους συμπαρασταθούμε στις ανάγκες που έχουν; Αν όντως είμαστε μια οικογένεια, όπως ισχυριζόμαστε, τότε πρέπει ν’ αγκαλιάσουμε όλους όσοι διατηρούν έστω και χαλαρούς δεσμούς με τις ενορίες μας και να τους προσφέρουμε στην τράπεζά μας την ίδια θέση που θα προσφέραμε στον αδελφό ή την αδελφή μας, στο γιο και τη θυγατέρα μας. Αναγνωρίζοντας ότι οι μη ορθόδοξοι σύζυγοι των ελληνορθόδοξων μελών μας αποτελούν μέρος της ευρύτερης οικογένειάς μας, εμπλουτίζουμε τις ενορίες μας και την Αρχιεπισκοπή.

Αλλά τι να πούμε και για εκείνους που η ζωή τους έχει γίνει συντρίμμια, έχει κλονισθεί σε προσωπικό επίπεδο; Για τον χωρίς σύζυγο γονέα, για τους διαζευγμένους, για τα παιδιά χωρισμένων και διαλυμένων οικογενειών; Για τις οικογένειες που προέκυψαν από παρόμοιες καταστάσεις, καταστάσεις που οι μετανάστες γονείς και παππούδες μας δεν περίμεναν από τα παιδιά τους; Θα υπάρξει θέση για όλους αυτούς στην τράπεζα της Εκκλησίας μας;

Η κατάσταση στην Εκκλησία μας έχει γίνει πολύπλοκη και εξακολουθεί να περιπλέκεται κάθε μέρα περισσότερο. Γι’ αυτό και η τράπεζά μας πρέπει να διευρυνθεί αισθητά, ώστε ο καθένας να νιώθει ευπρόσδεκτος και να θεωρεί εαυτόν ως μέρος –όσο γίνεται– του ευρύτερου συνόλου μας.

Στην τράπεζά μας πρέπει να υπάρχει θέση και για τους μη ελληνόφωνους και για τους μη αγγλόφωνους. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τους ορθόδοξους συντρόφους μας από άλλες εθνικές παραδόσεις, έτσι ώστε να μην αισθάνονται άμοιροι τιμής και σεβασμού εκ μέρους των ελληνορθόδοξων αδελφών τους. Πρέπει στην τράπεζά μας να υπάρχει θέση για κάθε γυναίκα που θέλει να προσφέρει διακονία στην Εκκλησία. Πρέπει στην τράπεζά μας να υπάρχει θέση και για τη νεολαία μας, διότι το μέλλον μας διαμορφώνεται τώρα, κατά το παρόν.

Αν δεν αποκομίσουμε τίποτε άλλο απ’ αυτήν τη συνέλευση, εύχομαι τουλάχιστον να μας ικανώσει να αποκτήσουμε ευρύτερη εικόνα του εαυτού μας ως ελληνορθόδοξων χριστιανών, αναπόσπαστα δεμένων με τον αμερικανικό πολιτισμό. Μ’ αυτήν τη βαθύτερη αυτεπίγνωση συνακολουθεί η προθυμία κι ευθύνη να μοιραστούμε πλήρως την πίστη μας με άλλους, ακόμη και αν αυτοί θεωρούνται παράταιροι, κατά την προκατειλημμένη άποψή μας σχετικά με το ποιοι πρέπει να ανήκουν στην Εκκλησία μας. Η του Χριστού αγάπη ας είναι η σφραγίδα μας στην αμερικανική θρησκευτική κουλτούρα, μήνυμα ελπίδας έμπλεο του περιεχομένου της πίστης μας.

Μπορούμε και πρέπει να διέλθουμε τις επόμενες λίγες μέρες διαλεγόμενοι περί της ακολουθητέας διαδικασίας προς πραγματοποίηση όλων των παραπάνω, αλλ’ αυτό ποτέ δεν θα συμβεί αν δεν αποδείξουμε εμπράκτως ότι τρέφουμε αληθινή αγάπη προς αλλήλους, βιώνουμε πραγματικά την πίστη μας και έχουμε προοπτική μεστή ελπίδας.

Γνωρίζω πως το εγχείρημα αυτό δεν είναι εύκολο. Στο τέλος του μήνα θα έχω συμπληρώσει δύο χρόνια ως αρχιεπίσκοπός σας. Η αλλαγή, η διαπραγμάτευση και η αποδοχή της αλλαγής, είναι δύσκολη, ιδίως όταν όλοι επιδεικνύουμε τόσο ενδιαφέρον για τα θέματα της πίστης μας.

Όμως, η ώρα αυτή είναι ώρα αλλαγής. Ως Εκκλησία που απαρτίζεται κυρίως από Aμερικανούς ελληνικής καταγωγής, βρισκόμαστε σε πορεία αξιολόγησης και αυτοκριτικής σχετικά με το τι σημαίνει να είμαστε ελληνορθόδοξοι χριστιανοί ενσωματωμένοι πλήρως στην αμερικανική πραγματικότητα. Η Αμερική χαρακτηρίζεται συχνά ως χοάνη, αλλ’ αυτό είναι μάλλον ανακριβές. Θέλουμε να διατηρήσουμε τα πολύτιμα χαρακτηριστικά της κληρονομιάς μας, της γλώσσας και της ιστορίας μας. Δεν θέλουμε να τα απωλέσουμε. Αντιθέτως, επιδιώκουμε ν’ αποδώσουν καρπούς μέσα σ’ αυτό το μεγάλο και θαυμαστό πείραμα που λέγεται Αμερική.

Από τη μια άκρη της Αμερικής ώς την άλλη, οι συνθήκες της Εκκλησίας μας διαφέρουν αισθητά, τόσο ώστε ό,τι ευδοκιμεί σε μια κοινότητα, του Σικάγου για παράδειγμα, να είναι ατελέσφορο σε κοινότητα της Ατλάντας. Έτσι, όταν αναλογισθούμε την πραγματικότητά μας στην Αμερική, προβληματιζόμαστε αν θα μπορέσουμε να βρούμε τα μέσα προκειμένου να διατηρήσουμε τον πυρήνα, το ενιαίο της ταυτότητάς μας.

Αν ανατρέξετε στη μακραίωνη ιστορία της Εκκλησίας, θα διαπιστώσετε πως αυτό δεν είναι πρωτοφανές. Η κληρονομιά του Ελληνισμού ανάγεται σε χιλιάδες χρόνια πριν την έλευση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Χρειάσθηκαν αιώνες για να εναρμονισθεί η ελληνική σκέψη με τη χριστιανική πίστη και να γίνει αποδεκτό το νέο δίπτυχο. Θυμηθείτε πως στην αρχέγονη Εκκλησία ήταν συχνά Έλληνες εκείνοι που ένιωθαν παραμερισμένοι κι αποκλεισμένοι από την κοινή τράπεζα.

Όμως ο Θεός έχει δικούς Του τρόπους να πραγματοποιεί το θέλημά Του για τα τέκνα Του. Ο ίδιος ο Κύριος το διατύπωσε επιγραμματικά: «Τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν» (Λουκ. 18,27). Καθώς αντιμετωπίζουμε την πρόκληση να βρούμε το δρόμο μας μέσα σ’ αυτήν την τεράστια αμερικανική πολιτισμική πραγματικότητα, ας κρατήσουμε την ελπίδα μας στο Θεό, ο οποίος «καθ’ ὑπερβολὴν ὁδὸν ἡμῖν δείξει» (πρβλ. Α΄ Κορ. 12,31). Καθήκον μας είναι να παραμείνουμε πιστοί σ’ Εκείνον, στην ιερή μας παράδοση και στη ζωή της Εκκλησίας. Αυτή η αφοσίωση στην παράδοση είναι το στοιχείο εκείνο που κατά τα τελευταία χρόνια ωθεί τόσους προσήλυτους να προσέλθουν στην Oρθοδοξία. Διψούν για την αυθεντική πίστη στο Χριστό, όπως έχει διατηρηθεί στην αγία Oρθόδοξη Εκκλησία μας. Αυτό επίσης επιζητεί και η νεολαία μας, μια κι έχει στη διάθεσή της εφόδια που οι γονείς και οι παππούδες μας ποτέ δεν είχαν. Ωστόσο, παρ’ όλες τις υλικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές επιτυχίες τους, οι νέοι μας εξακολουθούν ν’ αποζητούν τους πνευματικούς θησαυρούς της ελληνορθόδοξης παράδοσης. Η ευθύνη μας έναντί τους, έναντι των πατέρων μας, έναντι του εαυτού μας, είναι να βιώσουμε την πίστη μας σε όλη την πληρότητά της. Αυτή η καταπληκτική χώρα της Αμερικής μάς επιτρέπει ν’ ανταποκριθούμε σ’ αυτήν την ευθύνη, παρέχοντάς μας μια ελευθερία που είναι απαράμιλλη σ’ όλο τον κόσμο. Τι ντροπή θα ήταν αν εκποιούσαμε τα πρωτοτόκιά μας, όπως τα πώλησε ο Ησαύ στον αδελφό του Ιακώβ, προκειμένου να ικανοποιήσουμε τον εγωισμό μας. Θυμάστε βέβαια την ιστορία του Ησαύ και του Ιακώβ. Ο Ησαύ εμπορεύτηκε την κληρονομιά του με τον αδελφό του όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά διότι ήταν πεινασμένος. Έπρεπε να ικανοποιήσει άμεσα την πείνα του. Αλλά η ζωή της Εκκλησίας, η ζωή του Χριστού, είναι μια συνεχής πνευματική πορεία. Δεν επέρχεται η πνευματική ωριμότητα στην Αρχιεπισκοπή μας με ψηφίσματα και αποφάσεις συνελεύσεων. Αυτό γίνεται με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Σε κάθε δεδομένη στιγμή, σε κάθε συγκεκριμένο τόπο, πρέπει να επιτελούμε το βασικό έργο της Εκκλησίας και να βρίσκουμε τα κατάλληλα μέσα προκειμένου να φέρουμε όλους τους πιστούς μας στην πληρότητα της εν Χριστώ ζωής. Κι αυτό σημαίνει ότι πρέπει όλοι ν’ αλλάξουμε.

Για μερικούς από εσάς η αλλαγή φέρνει νέα ελπίδα και ανανεωμένη υπερηφάνεια. Για άλλους φέρνει απογοήτευση και σύγχυση. Για άλλους πάλι φέρνει αισθήματα ανασφάλειας, ακόμη και φόβου.

Θέλω να γνωρίζετε πως κι εγώ καταλαβαίνω τη δυσκολία και την πολυπλοκότητα αυτού του φαινομένου της αλλαγής. Για παράδειγμα, η αναγνώριση της σφριγηλότητας και δημιουργικότητας αυτού του αχανούς δυτικού ημισφαιρίου και η ίδρυση νέων εκκλησιαστικών επαρχιών στον Καναδά και την Κεντρική και Νότιο Αμερική εκ μέρους του Πατριαρχείου τρόμαξαν μερικούς από εσάς που θεωρούν πως βλάπτεται η Αρχιεπισκοπή. Αντιθέτως, στην περίπτωση αυτή έγινε ένα λογικό και αναγκαίο βήμα προς όφελος των ορθόδοξων πιστών στις παραπάνω χώρες. Πρόκειται για εκδήλωση αγάπης εκ μέρους της Μητέρας Εκκλησίας που θέλει να παράσχει σε όλους τους ορθοδόξους του δυτικού ημισφαιρίου την ευκαιρία προς αύξηση κι ανάπτυξη.

Πώς λοιπόν πρέπει ν’ αντιδράσουμε; Σπείροντας τη φοβία μεταξύ των πιστών; Με πανικό; Με προγνωστικά αυτοκαταδίκης και αυτοκαταστροφής; Θα πρέπει μάλλον, ως ώριμοι χριστιανοί, να δούμε όλες αυτές τις εξελίξεις στην πραγματική τους διάσταση και να μην επιτρέψουμε στην άγνοια ή στους προγραμματισμένους στόχους του καθενός, ολότελα ξένους προς το έργο του Χριστού, να επικρατήσουν εντός της Εκκλησίας. Το πρόγραμμα της Εκκλησίας είναι ξεκάθαρο κι απλό. Δεν έχει να κάνει με εξουσία. Δεν έχει καμία σχέση με χρήματα. Πρόκειται για χριστιανική διακονία αγάπης και καταλλαγής, επικεντρωμένη στη μεταμόρφωση του ανθρώπινου προσώπου με τη βίωση της Λειτουργίας διά της δυνάμεως του Αγίου Πνεύματος.

Το ίδιο θα μπορούσε να λεχθεί για άλλα ζητήματα που προέκυψαν κατά τα δύο τελευταία έτη: την ανύψωση των επισκόπων στο μητροπολιτικό αξίωμα, τις αλλαγές στο Ελληνικό Κολέγιο και τη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού, την αναδιοργάνωση της έδρας της Αρχιεπισκοπής στη Νέα Υόρκη, τους νέους διορισμούς στα συμβούλια των αρχιεπισκοπικών οργανισμών, όλ’ αυτά μπορούν να θεωρηθούν από διάφορες οπτικές γωνίες. Κι αυτό είναι φυσικό. Εκείνο όμως που είναι αφύσικο είναι το να παρερμηνεύονται οι αλλαγές αυτές προκειμένου να προκληθεί φόβος και σύγχυση μεταξύ των πιστών. Η κοινή ευθύνη μας, το καθήκον σας ως ηγετικών στελεχών των ανά την χώρα ελληνορθόδοξων κοινοτήτων είναι να προστατεύσετε και να προαγάγετε την αποστολή της Εκκλησίας. Και η αποστολή αυτή είναι η σωτηρία του κόσμου. Είναι αποστολή αγάπης, ελέους και συγχωρήσεως. Είναι η ίδια αποστολή που ανέθεσε ο Κύριος και στους Αποστόλους Του: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ Ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν» (Ματθ. 28,19-20). Η αποστολή αυτή δεν είναι αμερικανική. Δεν είναι ελληνική. Ούτε είναι ρωσική ή σερβική ή βουλγαρική ή οποιαδήποτε άλλη. Είναι χριστιανική. Και μπορεί να εκπληρωθεί μόνο από ανθρώπους που ζουν, σκέπτονται και ενεργούν ως χριστιανοί. Διότι, όπως είπε ο Κύριος: «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ιωάν. 13,35). Μπορεί να λέμε ό,τι θέλουμε. Μπορεί να γράφουμε οτιδήποτε επιθυμούμε. Αν όμως η αγάπη δεν είναι έκδηλη στις συγκεκριμένες μας πράξεις κι ενέργειες, ο κόσμος τελικά δεν θα μας πιστέψει.

Το ίδιο ισχύει και γι’ αυτήν την Κληρικολαϊκή Συνέλευση. Δεν έχει σημασία πόσες επίσημες αποφάσεις θα ληφθούν. Η αγάπη δεν μπαίνει σε νομικά καλούπια. Να θυμάστε λοιπόν, φίλοι μου, ότι, οσάκις επιχειρήσετε να πείσετε το σύνεδρό σας κατά τη διάρκεια των προσεχών ημερών και να τον μεταστρέψετε προς το σκεπτικό σας, θα πρέπει πρωτίστως να σκεφθείτε πώς θα μεταστρέψετε και τη δική σας καρδιά. Αν επιδείξουμε αγάπη προς αλλήλους, τότε και μόνον τότε θα έχουμε τη βεβαιότητα ότι έγινε το θέλημα του Θεού.

Καθώς, ως αρχιεπίσκοπος αλλά και ως απλό πρόσωπο, αναλογίζομαι την περίοδο της αλλαγής, παραδέχομαι πως η περίοδος αυτή υπήρξε και για μένα δύσκολη και περίπλοκη. Όταν έφθασα σε τούτη την ευλογημένη Αρχιεπισκοπή, διαπίστωσα αμέσως πως οι προσδοκίες ορισμένων δεν ήσαν και προσδοκίες των υπολοίπων. Αντιλήφθηκα πως οι ελπίδες και τα όνειρα πολλών δεν ήταν άμοιρα προσωπικών βλέψεων. Ασχολήθηκα επί καθημερινής βάσεως με τις αναρίθμητες προσδοκίες τόσων και τόσων ανθρώπων, που ζητούσαν να εξευρεθούν μέσα προς αντιμετώπιση των αναγκών όλων. Γνωρίζω πως ό,τι ικανοποιεί τους μεν δυσαρεστεί τους δε. Γνωρίζω πως η αλλαγή μπορεί να είναι οδυνηρή, διότι κι εγώ έχω πείρα αυτής της οδύνης.

Oφείλω όμως να σας πω ότι, κατά τα ταξίδια μου σ’ όλα τα πλάτη και μήκη αυτής της χώρας, άντλησα δύναμη από τους απλούς πιστούς που εκκλησιάζονται κάθε Κυριακή, που διακονούν τη νεολαία μας, που κατηχούν τα παιδιά μας στην πίστη και την κληρονομιά μας, που απαρτίζουν τις χορωδίες, που με την προσφορά τού χρόνου τους, με τα προσωπικά τάλαντα ή τα οικονομικά τους μέσα ενισχύουν τις διακονίες της τοπικής ενορίας τους, της επισκοπής τους και της Αρχιεπισκοπής. Όταν εναγκαλίζομαι τους ανθρώπους αυτούς και τους κοιτάζω στα μάτια, όταν βλέπω την ενεργοποιημένη πίστη τους και διαπιστώνω πως πιστεύουν πραγματικά στην Εκκλησία, τότε εμψυχώνομαι. Αναζωογονούμαι κι ανανεώνομαι. Οι προσευχές, η ενθάρρυνση, η υποστήριξη και η αγάπη του ελληνορθόδοξου λαού της Αμερικής υπήρξαν η μεγαλύτερη χαρά μου κατά τα δύο τελευταία χρόνια. Όποτε η ευθύνη της εκκλησιαστικής διοίκησης γινόταν δυσβάστακτη, εκείνοι που με ενθάρρυναν να συνεχίσω «τὴν διακονίαν ἣν ἔλαβον παρὰ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ» (Πράξ. 20,24) ήταν πάντοτε οι καλοί, οι ταπεινοί και ευπρεπείς ελληνορθόδοξοι χριστιανοί αυτής της Αρχιεπισκοπής.

Ελπίζω πως όλοι όσοι συγκεντρωθήκατε στο πλαίσιο τούτης της συνέλευσης, αντιλαμβάνεσθε πως οι εκατοντάδες χιλιάδες των ελληνορθόδοξων χριστιανών που απαρτίζουν την Αρχιεπισκοπή είναι ο μόνος λόγος της σημερινής παρουσίας μας εδώ. Δεν τους αντιπροσωπεύουμε, διότι δεν είμαστε κυβέρνηση. Τους υπηρετούμε, διότι είναι η οικογένειά μας. Είναι οι αδελφοί και οι αδελφές μας.

Ως αρχιεπίσκοπος είμαι επίσης ευγνώμων προς τα μέλη του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου για τις υπηρεσίες τους. Πρέπει όμως να προσθέσω ότι δεν είμαι λιγότερο ευγνώμων στις χιλιάδες των μελών των ενοριακών συμβουλίων που επί καθημερινής βάσεως προσφέρουν τόσο γενναιόδωρα το χρόνο τους, τα τάλαντα και τους πόρους τους για να υπηρετήσουν την Εκκλησία.

Είμαι ευγνώμων στα μέλη της «Ηγεσίας των 100» που έχουν προσφέρει στην Αρχιεπισκοπή ένα δαψιλές προικοδότημα. Αλλά συνάμα δεν είμαι λιγότερο ευγνώμων στις αναρίθμητες γιαγιάδες που ζουν από τις κοινωνικές ασφαλίσεις, αλλά ποτέ δεν αμελούν να εναποθέσουν τον οβολό τους στο δίσκο της εκκλησιάς τους.

Είμαι ευγνώμων στους προέδρους και τα μέλη των επιτροπών αυτής της συνέλευσης. Αλλά συγχρόνως δεν είμαι λιγότερο ευγνώμων στους συνεργάτες της νεολαίας, στους δασκάλους των ελληνικών και κατηχητικών σχολείων, στα μέλη των χορωδιών και στους ιερόπαιδες που με την καθημερινή τους προσφορά εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία των ενοριών μας προς δόξαν Θεού.

Αυτή είναι η σημασία της λέξης «λειτουργία»: έργο λαού. Και σ’ ολόκληρη την Αρχιεπισκοπή μας υπάρχουν άνθρωποι που κοπιάζουν αδιάκοπα για να καταστήσουν τους ναούς μας τόπους όπου οι πάντες είναι ευπρόσδεκτοι και βρίσκουν θέση στην τράπεζα της Εκκλησίας.

Είμαι ευγνώμων στο Εθνικό Συμβούλιο της Φιλοπτώχου Αδελφότητας και στα συμβούλια των αρχιεπισκοπικών ιδρυμάτων, για τις θυσίες τους υπέρ των ανεκτίμητων αυτών διακονιών. Αλλά δεν είμαι λιγότερο ευγνώμων στις δεκάδες χιλιάδων πιστών γυναικών, μελών της Φιλοπτώχου, που υπήρξαν για ολόκληρες δεκαετίες η σπονδυλική στήλη των κοινοτήτων μας. Επίσης, όσο εκτιμώ τη συμβολή των διοικητικών συμβουλίων των Aρχιεπισκοπικών Διακονιών, άλλο τόσο εκτιμώ και τους υπαλλήλους αυτών των καθιδρυμάτων και όλους τους εθελοντές που καταβάλλουν τόσες προσπάθειες για να τα κρατήσουν στο ύψος τους.

Bρίσκομαι ενώπιόν σας σήμερα, έμπλεος ευγνωμοσύνης και ελπίδας για το μέλλον, διότι στα πρόσωπά σας διακρίνω τις απεριόριστες δυνατότητες που μας παρέχει ο Θεός. Μαζί μπορούμε να κατορθώσουμε πολλά, μεγάλα κι αξιόλογα, για χάρη της πίστεώς μας και για χάρη των αγαπημένων μας παιδιών, αλλά, επαναλαμβάνω και πάλι, αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν η αγάπη εμπνέει και καθοδηγεί όλες μας τις αποφάσεις κι ενέργειες.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών κατέβαλα κάθε προσπάθεια να είμαι υπεύθυνος οικονόμος των προσφορών των πιστών αυτής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής. Ο πιστός οικονόμος δεν είναι μόνο οικονόμος χρηματικών πόρων, αλλά και των βαθύτερων θησαυρών της ανθρώπινης καρδιάς.

Καλούμεθα να είμαστε καλοί οικονόμοι της ενότητας αυτής της Αρχιεπισκοπής. Η πνευματική, διοικητική και κανονική ενότητα αυτής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής πρέπει να διατηρηθεί, να εμπλουτισθεί και να παραδοθεί σε γενεά που δεν έχει ακόμη δει το φως του ηλίου. Καλούμεθα να είμαστε ενωμένοι στην πίστη, στα καλά έργα, στην εν τη αγάπη και διά της αγάπης κοινωνία. Όσο μεγάλη κι αν είναι η Εκκλησία μας στην Αμερική, όσο διαφορετικές κι αν είναι οι προσωπικές εμπειρίες του καθενός, όσο περίπλοκες σε χαρακτήρα κι αν είναι οι κοινότητές μας, είμαστε μία, ενωμένη, Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής!

Καλούμεθα να είμαστε καλοί οικονόμοι της πίστεως που μας παρέδωσαν οι πατέρες μας. Ανατέθηκε στο Τμήμα Θρησκευτικής Εκπαίδευσης η παραγωγή έντυπου κι άλλου υλικού –και ήδη άρχισε– που θα καλύπτει τις ανάγκες τόσο των νέων όσο και των ενηλίκων, όσων γεννήθηκαν ορθόδοξοι, όσων προσήλθαν και προσέρχονται στην Oρθοδοξία και όσων δεν έχουν ακόμη ακούσει για το «εὐαγγέλιον» της ορθόδοξης χριστιανοσύνης. Προτεραιότητα έχει σήμερα η θρησκευτική εκπαίδευση, σήμερα αλλά και κατά τη νέα χιλιετία.

Καλούμεθα να είμαστε καλοί οικονόμοι της κηρυγματικής διακονίας της Εκκλησίας. Λαμβάνονται νέες πρωτοβουλίες που πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω ώστε να κηρύξουμε, να βιώσουμε και να προσφέρουμε την Oρθοδοξία στη μεγάλη χώρα της Αμερικής. Προτεραιότητα έχει σήμερα η εσωτερική ιεραποστολή, σήμερα αλλά και κατά τη νέα χιλιετία.

Καλούμεθα να κοινοποιήσουμε την πίστη χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο μέσο και ιδιαίτερα όσα μας προσφέρει η εκπληκτική πρόοδος της εποχής της πληροφόρησης. Γι’ αυτόν το λόγο ανατέθηκε στη Διεύθυνση Επικοινωνιών της Αρχιεπισκοπής να κάνει συστηματική χρήση του διαδικτύου, να εμπλουτίσει τον Ορθόδοξο Παρατηρητή, να αναλάβει νέο και ευρύτερο εκδοτικό έργο, να επεκτείνει τη διακονία των βίντεο μέσω του Ελληνορθόδοξου Τελεκόμ (GOTelecom), να μεταφέρει το «εὐαγγέλιον» του Ιησού Χριστού στο λαό μας και στον κόσμο. Προτεραιότητα έχουν σήμερα οι επικοινωνίες, σήμερα αλλά και κατά τη νέα χιλιετία.

Καλούμεθα να γίνουμε καλοί οικονόμοι του πολυτιμότερου αγαθού μας, των οικογενειών μας. Γι’ αυτόν το λόγο άρχισαν να δρομολογούνται νέες πρωτοβουλίες που θα χρειασθούν περαιτέρω ανάπτυξη, ώστε να αγκαλιάσει η Εκκλησία μας τα ετερόδοξα συζυγικά μέλη των οικογενειών μας, τους γηράσκοντες γονείς μας, τα παιδιά μας, τις οικογένειες με ένα γονέα, τους εμπερίστατους ανάμεσά μας. Προτεραιότητα έχουν σήμερα οι οικογένειες, σήμερα αλλά και κατά τη νέα χιλιετία.

Ο Κύριος είπε ότι ο καλός οικονόμος «ἐκβάλλει ἐκ τοῦ θησαυροῦ αὐτοῦ καινὰ καὶ παλαιά» (Ματθ. 13,52). Εμείς έχουμε τεράστιο και αρχαιότατο θησαυρό, την ελληνική κληρονομιά. Γι’ αυτόν το λόγο άρχισαν να αναλαμβάνονται νέες πρωτοβουλίες προκειμένου να εμπλουτισθούν οι πιστοί μας όχι μόνο με τους θησαυρούς της ελληνικής γλώσσας, αλλά και με ολόκληρη την πανοπλία του ελληνικού πολιτισμού. Προτεραιότητα έχει σήμερα η κληρονομιά των προγόνων μας, σήμερα αλλά και κατά τη νέα χιλιετία.

Καλούμεθα να είμαστε καλοί οικονόμοι των υλικών αγαθών που ο Θεός μάς επιδαψίλευσε σε τούτη τη μεγάλη χώρα της Αμερικής, και που οι πιστοί έχουν εμπιστευθεί στην Εκκλησία από ευγνωμοσύνη και αγάπη προς το Θεό. Γι’ αυτόν το λόγο έχει καταβληθεί και θα συνεχίσει να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια, προκειμένου να εφαρμοσθούν οι εναργέστερες και εξαντλητικότερες διαδικασίες, να λαμβάνουν οι πιστοί γνώση των αποτελεσμάτων των λογιστικών ελέγχων και να τους παραδίδεται πλήρης και λεπτομερέστατος οικονομικός απολογισμός. Ό,τι προσφέρεται στην Εκκλησία προσφέρεται στον ίδιο το Χριστό και επομένως δεν είναι κάποιος νόμος που επιβάλλει τον απολογισμό, αλλά μάλλον ο Κύριός μας που τον απαιτεί. Και θα σεβασθούμε απόλυτα το θέλημά Του. Προτεραιότητα έχει σήμερα ο οικονομικός απολογισμός, σήμερα αλλά και κατά τη νέα χιλιετία.

Τέλος, κι αυτό είναι πολύ σπουδαίο, καλούμεθα να είμαστε καλοί οικονόμοι των ενοριακών μας κοινοτήτων. Η ζωή κάθε ενορίας έχει την αρχή της στο Ελληνικό Κολέγιο και την ελληνορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού. Η Σχολή του Τιμίου Σταυρού είναι το καμάρι και η αγαλλίαση της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Γνωρίζω πως αυτή η ιερά Σχολή είναι το κλειδί που θα ανοίξει τις πύλες προς τη νέα χιλιετία της Oρθοδοξίας στην Αμερική.

Η Κληρικολαϊκή Συνέλευση πρέπει να επωμισθεί την ευθύνη και να λάβει τις δέουσες αποφάσεις, ώστε οι νέοι που επιθυμούν να υπηρετήσουν την Εκκλησία, είτε από ιερατικής θέσεως είτε με άλλα διακονήματα, να έχουν την ευκαιρία να εκπληρώσουν την κλήση τους. Αυτοί οι νέοι θα διακονήσουν εμάς σήμερα και τα παιδιά μας αύριο. Ως Αρχιεπισκοπή έχουμε την ιερή υποχρέωση, καθώς εισερχόμαστε στη νέα χιλιετία, να εξασφαλίσουμε τη διακονία ενός αφοσιωμένου, καταρτισμένου και καλώς εξασκημένου ιερέως σε κάθε ενορία μας. Έχουμε ιερό καθήκον να ενθαρρύνουμε και να καλλιεργήσουμε τις ιερατικές κλήσεις εντός των οικογενειών μας, στο πλαίσιο της τοπικής μας ενορίας και ανά την Αρχιεπισκοπή.

Αυτήν τη στιγμή θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους απόμαχους ιερείς της Αρχιεπισκοπής μας, οι οποίοι ύστερα από τέσσερις ή ακόμη και πέντε δεκαετίες πιστής και αφοσιωμένης διακονίας συνεχίζουν να υπηρετούν και να καλύπτουν ανάγκες ενοριών που στερούνται πόρων για τη συντήρηση ιερέως πλήρους απασχόλησης.

Η αυγή της νέας χιλιετίας δεν είναι καιρός κατάλληλος για περικοπές στο έργο αυτής της Αρχιεπισκοπής, για συμπτύξεις ενοριών λόγω ελλείψεως ιερέων, για κατάργηση ενοριών που επί γενεές αγίασαν πιστούς. Είναι αδιανόητο την αυγή της νέας χιλιετίας να πρωταγωνιστήσουμε στο κλείσιμο ναών που θεμελίωσαν οι γονείς μας. Τιμάμε μήπως τις θυσίες των πατέρων μας και τις ευλογίες του Θεού όταν παραιτούμασθε από το δισχιλιετές ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας; Ο Απόστολος Παύλος ποτέ δεν έκλεισε εκκλησία. Ούτε ο Απόστολος Πέτρος έπραξε κάτι παρόμοιο ούτε κι ο Απόστολος Ανδρέας. Στην Αμερική, τη χώρα της ελευθερίας, της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας του λόγου, έχουμε δικαίωμα ακόμη και να σκεφθούμε το κλείσιμο μιας εκκλησίας;

Ἡ Ἄμπελος τοῦ Κυρίου, ἣν ἐφύτευσεν ἡ Δεξιά Του, η αγαπημένη μας Αρχιεπισκοπή Αμερικής, έχει μία και μόνη ρίζα, το Ελληνικό Κολέγιο και τη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού. Ο καρπός αυτού του κλήματος τρέφει και συντηρεί τους πιστούς μας σε όλα τα μήκη και πλάτη αυτής της μεγάλης χώρας. Δράττομαι της ευκαιρίας αυτής για να ευχαριστήσω τον πεφιλημένο εν Κυρίω αδελφό μητροπολίτη Ησαΐα, για την αγάπη και τη φροντίδα με την οποία καλλιέργησε αυτό το κλήμα κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Όλοι όσοι συναχθήκαμε εδώ σε τούτη την Κληρικολαϊκή Συνέλευση οφείλουμε να προσφέρουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε: τις προσευχές μας, τα τάλαντά μας και τους πόρους μας, ώστε να συνεχίσει το Ελληνικό Κολέγιο και η Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού να είναι το φως το φαίνον επί του Λόφου, το φως που θα φωτίσει την πορεία μας προς τη νέα χιλιετία.

Αδελφοί και αδελφές εν Χριστώ, αληθώς συνήλθαμε εν τω αγίω ονόματί Του. Ας αγαλλιάσουμε για την παρουσία Του ανάμεσά μας. Ας ευφρανθούμε για την παρουσία τόσων αδελφών. Ας αρχίσουμε τις εργασίες μας με τη βεβαιότητα ότι Εκείνος είναι μεθ’ ημών διά της χάριτος, της αγάπης και του απείρου ελέους Του. Αμήν.

[ Μετάφραση από το αγγλικό πρωτότυπο ]