top

Εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" - 25 Ιανουαρίου 1998

Πού οδηγείται η Εκκλησία της Αμερικής;

Οι κ.κ. Σπυρίδων και Ιάκωβος μιλούν για όσα διαδραματίζονται
στην Εκκλησία της Αμερικής

Η Ορθοδοξία των ΗΠΑ και το “τέλος εποχής”
Τι λένε ο νυν και ο πρώην Αρχιεπίσκοπος

Του Πανίκου Παναγιώτου (διευθυντή του “Εσείς” του Καστανά)

“ΤΟ ΤΕΛΟΣ μιας εποχής” χαρακτηρίστηκε η αποχώρηση του Αρχιεπισκόπου κ. Ιακώβου από την ηγεσία της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής, στις 29 Ιουλίου 1996, μετά από 37 χρόνια.

Για 15 μήνες βρίσκεται στον αρχιεπισκοπικό θρόνο ο αμερικανογεννημένος ιεράρχης κ. Σπυρίδων. Αυτή η περίοδος κατονομάστηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο “μεταβατική”, υποστηρίζοντας ότι “είναι φυσικό να υπάρχουν αναταραχές”.

Τί, όμως συμβαίνει στην Εκκλησία της Αμερικής; Ποιοί δημιουργούν τις αναταραχές και τι επιδιώκουν; Γιατί προκαλεί αντιδράσεις ο 53χρονος Αρχιεπίσκοπος και ποιές θα είναι οι επόμενες κινήσεις του;

Είναι ορατή η διάσπαση, όπως υποστηρίζουν μερικοί που σήκωσαν παντιέρα αντίστασης κατά των επιλογών του; Πρόκειται για διαφορές ουσίας ή τελικά πίσω απ' όλο τον θόρυβο κρύβονται ποικιλόμορφα συμφέροντα;

Τα παραπάνω ερωτήματα θα επιχειρήσουμε να τα εξετάσουμε μέσα από διάφορα γεγονότα και με όσα δήλωσαν αποκλειστικά προς “Το Βήμα” ο τέως και ο νυν Αρχιεπίσκοπος Αμερικής.

Μιλούν για τη σημερινή κατάσταση, για τον τρόπο της διοίκησής τους, για τον ρόλο του Πατριαρχείου και απαντούν στο ερώτημα: Τι προτείνετε για να μην υπάρξουν ανεξέλεγκτες καταστάσεις, οι οποίες πιθανώς θα οδηγήσουν σε διχασμό την Ομογένεια των ΗΠΑ;

Η ΑΛΛΑΓΗ ΗΓΕΣΙΑΣ, ΟΙ ΑΝΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ Η ΑΠΕΙΛΗ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ

Στην 79η οδό μεταξύ των λεωφόρων 5ης και Μάντισον, του Μανχάταν, στεγάζονται από τη δεκαετία του '40 τα γραφεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής, η οποία αποτελείται από 540 κοινότητες στις ΗΠΑ. Αυτόν τον χώρο επισκέφθηκαν ως σήμερα κορυφαίοι διπλωματικοί και πολιτικοί παράγοντες της Ουάσιγκτον, αλλά και όλοι σχεδόν οι ηγέτες της Ελλάδας των τελευταίων δεκαετιών. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι οι αποφάσεις που ελήφθησαν εδώ σε διάφορα χρονικά διαστήματα δεν αφορούσαν μόνο τα εκκλησιαστικά δρώμενα, αλλά και σημαντικές πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα.

Η πρώτη ελληνορθόδοξη εκκλησία στην Αμερική χτίστηκε το 1864 στη Νέα Ορλεάνη και έγινε αποδεκτή για να αντιπροσωπεύει επίσημα τους Ελληνορθόδοξους. Το 1916, παρ' όλο που υπήρχαν 59 ελληνικές εκκλησίες, δεν υπήρχε επισκοπική επίβλεψη και οι ιερείς συμπεριφέρονταν αυτόνομα, χωρίς κανένα διοικητικό έλεγχο.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ελλάδος Μελέτιος επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Αμερική το 1918 για να οργανώσει την Εκκλησία στον Νέο Κόσμο, με αποτέλεσμα να πραγματοποιηθεί η πρώτη Κληρικολαϊκή Συνέλευση, στη Νέα Υόρκη, τον Σεπτέμβριο του 1921. Μετά την εκλογή του στον πατριαρχικό θρόνο ο Μελέτιος εξέδωσε τον “τόμο” για την ανακήρυξη της Ελληνικής Ορθοδόξου Αρχιεπισκοπής Νοτίου και Βορείου Αμερικής, στις 17 Μαΐου 1922. Κατά σειράν Αρχιεπίσκοποι ήσαν οι Αλέξανδρος, Αθηναγόρας, Μιχαήλ και Ιάκωβος. Ο Σπυρίδων είναι ο πέμπτος.

Η αποχώρηση του πολυσυζητημένου Ιακώβου από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, μετά την πολύχρονη παρουσία του, σ' ένα μεγάλο βαθμό ήταν φυσικό να προκαλέσει ανάμικτα αισθήματα και αντιδράσεις. Ιδιαίτερα, επειδή δόθηκε η εντύπωση ότι “εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, λόγω διαφωνιών του με τον Πατριάρχη”. Πάντως, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος, μιλώντας στο περιοδικό μας, υποστηρίζει: “Για μένα η στιγμή είχε επέλθει για να αποχωρήσω με την ελπίδα ότι θα βρισκόταν διάδοχος, όχι απλώς νεότερος, αλλά και ικανότερος να χειριστεί προβλήματα ενός ζωντανού κομματιού του Ελληνισμού”.

Ζώντας σ' ένα όμορφο σπίτι στο προάστιο Ράι της Νέας Υόρκης, περνά τις ώρες του γράφοντας βιβλίο, στο οποίο θα περιέχονται όλες οι μικρές και μεγάλες στιγμές της υπηρεσίας του στο υψηλότερο σκαλοπάτι της ελληνικής Εκκλησίας της Αμερικής.

“Θέλω να είναι ένα κείμενο για μελέτη και όχι για διάβασμα. Θα ρίχνω φως σε ορισμένα γεγονότα. Θέλω να κατανοηθεί ο ρόλος του Αρχιεπισκόπου, που πολλοί τον θέλουν καθαρά πνευματικό, άλλοι πολιτικό και αρκετοί εθναρχικό”, μας λέει πίνοντας το μέτριο ελληνικό καφέ του, και συμπληρώνει: “Κατακρίθηκα και από κύκλους στην Ελλάδα και απ' εδώ. Ονομάστηκα με χίλια επίθετα, αλλά τίποτα δεν με πείραξε, γιατί έβλεπα ότι ο δρόμος μου δεν είχε τελειώσει. Έκανα το καθήκον μου και δεν μετανιώνω καθόλου”.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ;

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, όταν ολοκλήρωσε την πρόσφατη επίσκεψή του στις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε ότι “ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος επετέλεσε ένα θαυμάσιο έργο. Έμεινε στο πηδάλιο της Εκκλησίας στην Αμερική, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες και ήρθε η στιγμή να παραδώσει τη σκυτάλη σε κάποιον άλλο. Είναι, λοιπόν, μια μεταβατική περίοδος. Ο νέος Αρχιεπίσκοπος, ο αδερφός Σπυρίδων, θα έχει το δικό του “στιλ”, όπως λένε. Κάθε ηγέτης έχει το δικό του “στιλ” και το δικό του τρόπο διοικήσεως”.

Ποιο είναι, όμως, το “στιλ” του νέου Αρχιεπισκόπου; Μήπως είναι βασικός παράγοντας των αντιδράσεων που έχουν εκδηλωθεί, κυρίως πριν την πατριαρχική επίσκεψη στις ΗΠΑ; Μήπως οι “αψυχολόγητες ενέργειές” του, ο “εκλαϊκευμένος χαρακτήρας” του και “οι διορισμοί νέων προσώπων σε όλες τις βαθμίδες της Αρχιεπισκοπής”, οδηγούν στη δημιουργία μεγάλων προβλημάτων παρά στη μείωσή τους, όπως ισχυρίζονται οι πολέμιοί του;

Ο ίδιος, αναφερόμενος σε όλα αυτά, τονίζει στο “Εσείς” ότι “είναι πολύ φυσικό ο Αρχιεπίσκοπος να θέλει πρόσωπα συνεργάσιμα. Είναι πολύ φυσικό να μη θέλει στείρα κριτική, αλλά καλοπροαίρετη και εποικοδομητική. Όταν είναι στείρα και επαναλαμβάνονται τα ίδια πράγματα, ξεπερνούνται τα όρια της ανεκτικότητας”.

Για τους διορισμούς υποστηρίζει επίσης ότι “τα πρόσωπα δημιουργούν τα προβλήματα και τα πρόσωπα καθορίζουν, καμιά φορά, και την πορεία των πραγμάτων. Δεν νομίζω ότι υπάρχει ένας χώρος όπου δεν έγιναν αλλαγές, στον οποίο δεν θα γίνουν αλλαγές. Και αυτές οι αλλαγές είναι τέτοιες μόνο για να επιτρέψουν τη δημιουργία συνθηκών για τη γενικότερη αλλαγή της κάθε περίπτωσης.

Μια κάπως οργανωμένη προσπάθεια κατά του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα μπορεί να θεωρηθεί η συγκέντρωση που έγινε στις 8 Νοεμβρίου στη Βοστώνη και σύμφωνα με τους διοργανωτές συμμετείχαν σαράντα ομογενείς, μεταξύ των οποίων και άτομα που ανήκουν στο Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο. Προχώρησαν μάλιστα και στην ίδρυση ενός φορέα που φέρει τον τίτλο “Έλληνες Ορθόδοξοι Αμερικανοί Ηγέτες” (GOAL). Όπως αναφέρει η ανακοίνωσή τους, σκοποί της οργάνωσης είναι “η θεώρηση των προβλημάτων διακυβέρνησης της Αρχιεπισκοπής Αμερικής και οι προτάσεις μεθόδων ενδυνάμωσής της”.

Ζητώντας να μας σχολιάσει τις δηλώσεις του Πατριάρχη, ο οποίος είπε ότι βρήκε την “Ομογένεια ενωμένη” και ότι δεν διαπίστωσε “καμιά ανησυχία”, ενώ στη συνέχεια ανέφερε ότι “είναι φυσικό να υπάρχουν αναταραχές σ' αυτή τη μεταβατική περίοδο”, ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων, επισημαίνει: “Δεν βλέπω αντίφαση. Όταν ο Πατριάχης τονίζει ότι παντού είδε τον Ελληνισμό ενωμένο, είναι η πραγματικότητα που διαπίστωσε, όπου και αν πήγε. Όταν μιλά για αναταραχές αναφέρεται σε αναταραχές μεμονωμένων προσώπων. Και τα πρόσωπα αυτά ανήκουν σε μια ομάδα ανθρώπων που κατείχαν θέσεις προηγουμένως. Μέχρι σ' ένα βαθμό, τα κίνητρά τους είναι απόλυτα προσωπικά. Αν πάρετε τον κατάλογο των δυσαρεστημένων, θα δείτε ότι είναι πρόσωπα που διαδραμάτιζαν κάποιο ρόλο ή διαδραματίζουν τώρα λιγότερο και ίσως στο μέλλον θα διαδραματίζουν ακόμα λιγότερο ρόλο”.

Εκτός από το νεοϊδρυθή φορέα, κατά διαστήματα κοινοποιούνται και σε μερίδα του ομογενειακού Τύπου επιστολές μερικών ομογενών που αποστέλονται στον Πατριάρχη και με τις οποίες κατακρίνεται ο Αρχιεπίσκοπος για ενέργειες και επιλογές του.

Σχολιάζοντας το ίδιο θέμα, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ιάκωβος, μας λέει: “Το ζήτημα είναι ότι αν υπάρχουν αναταραχές, θα ήθελα να άκουγα τη γνώμη όλων. Πώς προεκρίθησαν; Σαν αποτέλεσμα κάποιων δραστηριοτήτων; Δεν είμαι σε θέση να προσδιορίσω τίποτα. Ξέρω μονάχα ένα πράγμα: Αν υπάρχουν κατά τη γνώμη της Αυτού Παναγιότητας αναταραχές, η μητέρα Εκκλησία έχει υποχρέωση να φροντίσει οι αναταραχές να κοπάσουν και να επικρατήσει ένα ήρεμο και γαλήνιο κλίμα για να ανδρωθεί η Εκκλησία της Αμερικής, γιατί σαν αυτή δεν υπάρχει άλλη. Αυτοδημιούργητη, αυτοσυντήρητη, υπολογίσιμη, σοβαρή, με φυσιογνωμία δικιά της και με αναγνώριση”.

Ο νέος προκαθήμενος της ελληνικής Εκκλησίας, ο οποίος αναμένεται να επισκεφθεί την Αθήνα γύρω στο Πάσχα, κατηγορείται κυρίως για αυταρχική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, πρόσφατα με εντολή του πρωτοσυγκελεύοντος της Αρχιεπισκοπής π. Γεωργίου Πασσιά - που διορίστηκε από τον κ. Σπυρίδωνα - παύθηκε το διοικητικό συμβούλιο της ιστορικής κοινότητας Μεταμορφώσεως του Σωτήρα, στην Κορώνα της Νέας Υόρκης, με το αιτιολογικό ότι δεν εκπλήρωνε τις οικονομικές υποχρεώσεις του απέναντι στην Αρχιεπισκοπή. “Η αλλαγή των μελών του διοικητικού συμβουλίου”, όπως αυτά υποστηρίζουν, “έγινε αυθαίρετα από τη διοίκηση της Αρχιεπισκοπής, χωρίς να συγκληθεί Γενική Συνέλευση των μελών της Κοινότητας”.

Ανάμεσα στους Ελληνοαμερικανούς που διατίθονται αρνητικά μπροστά στις επιλογές του νέου Αρχιεπισκόπου είναι και άτομα που ο ίδιος διόρισε στο Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο. Στην επισήμανσή μας αυτή αποκαλύπτει ότι σύντομα θα προχωρήσει σε νέες αλλαγές, λέγοντας χαρακτηριστικά:

“Οταν ήρθα εδώ, νόμισα ότι η καλύτερη επιλογή για να ακολουθήσω ήταν η γραμμή της συμφιλίωσης. Δηλαδή, συνύπαρξη του νέου με το παλιό, πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι ήταν σε θέση να κατανοήσουν το μεγαλείο της χειρονομίας αυτής. Αν νομίζουν, όμως, ότι το χέρι το οποίο πάει να τους χαϊδέψει πρέπει να το σπάσουν, είναι δική τους υπόθεση”.

Το “Ιακωβικό Περιβάλλον”

Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο νέος Αρχιεπίσκοπος επισκέφθηκε τον προκάτοχό του και, σύμφωνα με τις δηλώσεις που έκαναν, όλα έδειχναν ότι δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα μεταξύ τους. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος τόνισε τότε ότι στέκεται στο πλευρό του διαδόχου του για ό,τι χρειαστεί.

Με την πάροδο, όμως, του χρόνου δημιουργήθηκε διαφορετική εντύπωση. “Μπορεί να λένε ότι θέλουν. Εγώ, από την πρώτη στιγμή που ήρθε εδώ ο νέος Αρχιεπίσκοπος, δηλαδή στο σπίτι μου -το Σεπτέμβριο του 1996-, είπα: “Σεβασμιώτατε, είμαι στη διάθεσή σας. Θέλω να επιτύχετε. Θέλω να επιτύχετε πολύ”. Αυτή η δήλωσή μου στέκεται ακόμα σήμερα. Τίποτα άλλο δεν έχω να πω, τονίζει με έμφαση ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος, όταν του αναφέραμε ότι μερικοί υποστηρίζουν ότι υποκινεί τις επιθέσεις κατά του νέου ηγέτη της Εκκλησίας.

“Δεν αμφιβάλλω ότι ο πρώην Αμερικής Ιάκωβος παρέχει την πλήρη υποστήριξή του στο σημερινό Αρχιεπίσκοπο. Αλλά δεν θα ήταν δίκαιο για το σημερινό Αρχιεπίσκοπο να επιβαρύνει τον πρώην με περιττές απαιτήσεις. Γιατί ας μη ξεχνούμε ότι ο πρώην Αμερικής παραιτήθηκε ακριβώς για να σχολάσει, για να εφησυχάσει. Πάντως, χαίρομαι γιατί είναι στο πλευρό του νέου Αρχιεπισκόπου”, μας λέει ο κ. Σπυρίδων, ο οποίος, όμως, απαντώντας στην ερώτηση, “αν υπάρχουν άτομα που επιδιώκουν να χρησιμοποιούν και να εκμεταλλεύονται το όνομα και την προσωπικότητα του πρώην Αρχιεπισκόπου”, υποστηρίζει: “Δεν ξέρω ποιος είναι ο σκοπός του καθενός, αν θέλουν να δημιουργήσουν προβλήματα ή όχι. Το γεγονός είναι ότι το περιβάλλον του Αγίου πρώην Αμερικής έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα. Τώρα, αν έτσι νομίζει ότι συμβάλλει στην προώθηση των εκκλησιαστικών μας πραγμάτων, δεν ξέρω ποιος είναι ο σκοπός του και ποια είναι η πρόθεσή του. Το γεγονός είναι ότι από τους κύκλους αυτούς έχουν προέλθει αρκετές αρνητικές ενέργειες και προσπάθειες”.

Για την πιθανότητα δημιουργίας ανεξέλεγκτων καταστάσεων τονίζει ότι “υπάρχει αυτή η κινδυνολογία εκ μέρους των γνωστών πάντοτε πηγών. Εγώ δεν βλέπω όμως τέτοιες κινδυνολογίες να γίνονται πραγματικότητα. Πολλά είπαν. Ούτε το ελαχιστότερο έχει γίνει απ' όσα είχαν προβλέψει”, ενώ τονίζει ότι “οι κινδυνολόγοι είχαν σκοπό να ματαιώσουν την επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στις ΗΠΑ”.

Αξίζει να επισημανθεί ότι αρκετοί απ' αυτούς που εναντιώνονται στις επιλογές του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα διατηρούν στενές σχέσεις με το Πατριαρχείο, το οποίο δεν φαίνεται να “παρεμβαίνει” αποφασιστικά για την αποτροπή των αντιδράσεων.

Ρωτάμε τον πρώην Αρχιεπίσκοπο, αν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, όταν τον επισκέφθηκε στο σπίτι του - κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Νέα Υόρκη-, του ζήτησε να συμβάλει με το δικό του τρόπο για να μην υπάρξουν δυσάρεστες εξελίξεις. “Όχι!” είναι η κοφτή απάντηση, προσθέτοντας: “Διότι ξέρει ποια είναι η στάση μου και ποια είναι η διάθεσή μου και ποιο είναι το δικό μου “στιλ”. Δεν είχε καμιά αμφιβολία. Αν πίστευε ότι υπάρχει ανάγκη βοήθειας ή συμπαράστασης, φαντάζομαι να το είπε εκεί που έπρεπε να το πει”.

Ο νέος Αρχιεπίσκοπος, απαντώντας στην ερώτησή μας “γιατί ο Πατριάρχης δεν παρεμβαίνει σ' αυτούς τους κύκλους με τους οποίους διατηρεί στενές σχέσεις, για να σταματήσουν τις επιθέσεις που δέχεται;”, υποστηρίζει τ' ακόλουθα:

“Οταν θίγονται συμφέροντα, δεν επηρεάζεται κανείς από κανένα, παρά μόνο από το ίδιο το συμφέρον του. Πρόκειται για συνονθύλευμα πολλών συμφερόντων, οικονομικών, γοήτρου και επιρροής στον ομογενειακό χώρο. Κάπου ορισμένα πράγματα δεν γίνονται όπως γινόντουσαν στο παρελθόν. Και πλέον αυτά τα άτομα δεν επηρεάζουν όπως επηρέαζαν στον παρελθόν”.

ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗ Η ΚΡΙΣΗ;

Ανεξάρτητα από τις πικρίες και τα συμφέροντα που πιθανόν να επηρεάζουν σε καθοριστικό βαθμό τις αντιδράσει κατά της νέας ηγεσίας της Αρχιεπισκοπής, ανάμεσα στην ελληνοαμερικανική κοινότητα φαίνεται πως υποβόσκει μια γενικότερη κρίση που αφορά το μέλλον της ταυτότητας και της οντότητάς της μέσα στην αμερικανική κοινωνία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μέρος των συγκρούσεων οφείλεται και στη διαφορετική προσέγγιση ουσιαστικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ομογένεια, όπως το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, οι μεικτοί γάμοι, η ατόφια διατήρηση της εκκλησιαστικής και πολιτισμικής της παράδοσης. Ελληνοαμερικανοί πανεπιστημιακοί έχουν τονίσει επανειλημμένα ότι “η ηγεσία της Αρχιεπισκοπής και κατ' επέκταση η κεφαλή της Ορθοδοξίας θα πρέπει να κατανοήσει την ιδιομορφία του χώρου και μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες να αναζητήσει τρόπους για να γεφυρώσει τα κενά που παρατηρούνται ανάμεσα στις γενιές των Ελληνοαμερικανών”.

Στην ερώτησή μας, “τι προτείνετε για να αποφευχθεί οποιαδήποτε διάσπαση στον ομογενειακό χώρο;”, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος τονίζει: “Το οικοδόμημα της Εκκλησίας μας στην Αμερική το έφτιαξαν αυτοί οι άνθρωποι αγκομαχώντας για να φτάσουν εκεί που έφτασαν. Επομένως, δεν μπορεί ο λαός να έχει μειωμένο ρόλο ή να μένει στο περιθώριο. Στο υπουργείο Δικαιοσύνης στην Ουάσιγκτον υπάρχει μια επιγραφή: “Το παρελθόν είναι ο πρόλογος του μέλλοντος”. Οφείλουμε τον πρόλογο του μέλλοντος να τον γράψουμε με τα δικά μας χέρια. Ενωμένοι, όχι διαιρεμένοι. Μιλώντας στα 87 μου χρόνια δεν μπορώ να δω την Εκκλησία διαιρούσα. Αυτοί οι οποίοι διαίρεσαν τον εαυτό της στέκονται αιρετικοί και σχηματικοί. Εγώ βρήκα μια Εκκλησία ενωμένη. Την παρέδωκα ενωμένη και ελπίζω ότι θα είναι ενωμένη και στο μέλλον”.

Ο νυν Αρχιεπίσκοπος λέει: “Λυπούμαι γι' αυτούς που δεν θέλουν να κατανοήσουν ποια είναι η φυσική εκ των πραγμάτων ροή. Ελπίδα μου είναι ο Θεός να τους φωτίσει και να μπορέσουν να αντιληφθούν το συντομότερο ποιο είναι το συμφέρον της Εκκλησίας μας, της Ομογένειάς μας και να εργασθούμε όλοι μαζί για το κοινό καλό".

Πικρίες, υπαινιγμοί και ελπίδες πηγάζουν μέσα από τα λεγόμενα των δύο θρησκευτικών ηγετών, του τέως και του νυν Αρχιεπισκόπου Αμερικής. Άραγε η ελληνοαμερικανική κοινότητα θα καταφέρει τελικά να υπερπηδήσει τα εμπόδια, τις συγκρούσεις και τις διαφωνίες, δρομολογώντας αποτελεσματικές λύσεις για τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει, τα οποία καθορίζουν την επιβίωση της εθνικής, θρησκευτικής και γλωσσικής ταυτότητας όλων αυτών που συνθέτουν την οντότητά της;

Ίσως, ένας δρόμος υπάρχει, που η Εκκλησία χρειάζεται να τον δει με περισσότερη ευαισθησία. Ο δρόμος του διαλόγου...

[ EKKLISIA | www.ekklisia.org/eltyp-1-25.htm  -  25 Ιανουαρίου 1998 ]