top

ΕΞΥΠΝΟ ΧΡΗΜΑ - 3-4 Ιανουαρίου 1998

Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Σπυρίδων
μιλά για τα προβλήματα της ομογένειας
και τα σχέδια του για το μέλλον

ΤΟΥ ΑΛ. ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

Ερώτηση 1:
Πριν αρχίσουμε αυτή τη συνέντευξη θα ήθελα να μου δώσετε, όπως εσείς γνωρίζετε καλύτερα, το βαθύτερο νόημα αυτού του ταξιδιού, του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στην Αμερική. Ποία ήταν δηλ. τα “κέρδη” αν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε έτσι τα οφέλη που ενδεχομένως υπήρξαν σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό επίπεδο, πνευματικό επίπεδο, διαχριστιανικό επίπεδο, και διοικητικό);

Απάντηση:
Η επίσκεψη της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στην Ι. Αρχιεπισκοπή Αμερικής, με την ευκαιρία της 75ης επετείου της ιδρύσεώς της, ήταν μια όλως ιδιαίτερη ευλογία για το ελληνορθόδοξο, αλλά γενικά και για ολόκληρο το ορθόδοξο ποίμνιο στη χώρα αυτή. Η Πατριαρχική επίσκεψη χαρακτηρίσθηκε και χαρακτηρίζεται ως επιτυχέστατη από κάθε πλευρά, αλλά κυρίως απ' την άποψη των πολλαπλών συναντήσεων και της συχνής συναναστροφής του Πατριάρχη μας με τους νέους και λοιπούς πιστούς της Εκκλησίας μας. Ο Πατριάρχης είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει και να ζήσει από κοντά την ευλάβεια, την ενότητα και την δυναμικότητα των κληρικών και πιστών της Εκκλησίας μας στην Αμερική. Συγχρόνως στους κληρικούς και πιστούς μας δόθηκε η δυνατότητα να δουν και να συνομιλήσουν με τον Πατριάρχη τους και να λάβουν την ευλογία του.
Όλοι δηλώνουν την πλήρη ικανοποίησή τους με την θετικώτατη έκβαση της Πατριαρχικής επισκέψεως. Την γενική αυτή ικανοποίηση απηχεί και ο Τύπος και τα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως, τα οποία αναφέρθηκαν στο μεγάλο αυτό και ιστορικό γεγονός με ευμενέστατα, αν όχι συχνά και με ενθουσιώδη σχόλια.
 
Ερώτηση 2:
Το ταξίδι αυτό, αν και εμποδίστηκε από πολλούς παράγοντες, εν τούτοις πραγματοποιήθηκε και φαίνεται πως πέτυχε τους στόχους του. Θα θέλατε να μας πείτε τώρα ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας δεδομένου ότι εδώ και καιρό έχετε προαναγγείλει κάποιες αλλαγές που θα χρειαστεί να γίνουν σε κάποιους τομείς;

Απάντηση:
Μετά την μεγαλειώδη αυτή επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη είναι πολύ φυσικό να στρέψουμε την προσοχή και πάλι στα θέματα της Αρχιεπισκοπής μας. Είναι φυσικό να συνεχίσουμε την προσπάθεια για εσωτερική ανανέωση των εθνικών και τοπικών Διακονιών της Αρχιεπισκοπής και γενικά για βελτίωση των εκκλησιαστικών μας πραγμάτων. Οι αλλαγές αυτές κρίνονται αναγκαίες και πρέπει να γίνουν σύντομα, εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις πολλές και σκληρές απαιτήσεις που έχουν οι πιστοί που συναπαρτίζουν σήμερα το πλήρωμα της Εκκλησίας μας στην Αμερική.
 
Ερώτηση 3:
Σε ποιους τομείς είναι αναγκαίες οι αλλαγές;

Απάντηση:
Οι τομείς, στους οποίους θα πρέπει στο άμεσο μέλλον να σημειωθεί μια σημαντική ανανέωση είναι, όπως εδήλωσα και άλλοτε, εκείνοι α) της θεολογικής εκπαίδευσης των αυριανών κληρικών μας, εφόσον απ' αυτούς εξαρτάται κυρίως η όλη ζωή και δραστηριότητα των κοινοτήτων μας, β) της θρησκευτικής εκπαίδευσης (νέων και ενηλίκων), εφόσον απ' αυτή θα κριθεί η επιβίωσή μας ως ζωντανής και δυναμικής κοινότητος μέσα στην πλουραλιστική και θρησκευτικά ανταγωνιστική αμερικανική κοινωνία, γ) της ελληνικής παιδείας με την υιοθέτηση ομοιόμορφου συστήματος διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σ' όλες τις κοινότητές μας, εφόσον απ' αυτή θα εξαρτηθεί η διατήρηση των δεσμών μας με τον τόπο της καταγωγής μας, δ) των μικτών γάμων, εφόσον παρατηρείται μια διαρκής αύξηση του αριθμού τους στούς κόλπους της Εκκλησίας μας και εφόσον από την αντιμετώπιση του θέματος αυτού θα εξαρτηθεί εν πολλοίς η μελλοντική σύνθεση των κοινοτήτων μας, και ε) των επικοινωνιών και μέσων γενικής ενημερώσεως της Αρχιεπισκοπής μας, όπου ολόκληρος ο μηχανισμός τους πρέπει να τεθεί σε σύγχρονες λειτουργικές βάσεις. Τέλος, θα μπορούσα να αναφέρω σχετικά και την δομική αναδιοργάνωση των κεντρικών υπηρεσιών της Αρχιεπισκοπής.
 
Ερώτηση 4:
Λέγεται ότι θα προβείτε και σε άμεσες - ίσως και μέσα στους επόμενους δύο μήνες - αντικαταστάσεις σε βασικά πόστα. Μπορείτε να μας δώσετε μια “πρόγευση” αυτών των αλλαγών;

Απάντηση:
Όπως είπατε, “λέγεται” ότι θα γίνουν “άμεσες αντικαταστάσεις σε βασικά πόστα”. Οι αλλαγές, τις οποίες προανέφερα αναφέρονται μάλλον σε δομές και συστήματα λειτουργίας, παρά σε πρόσωπα που καλύπτουν επιτελικές θέσεις.
Πάντως, είναι πολύ φυσικό να αναμένει κανείς αλλαγές προσώπων κατά την προβλεπόμενη από τα καταστατικά μας επικείμενη ανασύνθεση των διαφόρων διοικητικών συμβουλίων και επιτροπών της Αρχιεπισκοπής.
Οι αλλαγές ή εναλλαγές προσώπων στα συμβούλια και στις επιτροπές της Αρχιεπισκοπής θεωρούνταν στο παρελθόν σαν το πιο φυσικό πράγμα. Κατά τον ίδιο τρόπο ελπίζω να εκληφθούν και τώρα.
 
Ερώτηση 5:
Ποια είναι τα βασικότερα προβλήματα που έχετε ήδη ξεκινήσει να αντιμετωπίζετε;

Απάντηση:
Τα προβλήματα που άρχισαν να αντιμετωπίζονται πριν ένα χρόνο, δηλ. ευθύς μετά την ενθρόνισή μου, και που πρέπει σύντομα να επιλυθούν για την επόμενη τουλάχιστο δεκαετία, αναφέρονται στους τομείς που επισημάνθηκαν στο υπ' αρ. 3 ερώτημά σας, δηλαδή α) στη θεολογική εκπαίδευση, που πρέπει ν' αποβλέπει πρωτίστως στην κατάρτιση κληρικών με σταθερές εκκλησιολογικές και κανονικές βάσεις, β) στη θρησκευτική εκπαίδευση νέων και ενηλίκων, η οποία πρέπει να αποβλέπει στη διαμόρφωση κατά συνείδηση και όχι απλώς κατά παράδοση ορθοδόξων χριστιανών, εφόσο ζούμε σε κοινωνία κατ' εξοχή πλουραλιστική και θρησκευτικώς ανταγωνιστική, γ) στην ελληνική εκπαίδευση, που πρέπει ν' αποβλέπει στη διατήρηση και καλλιέργεια των δεσμών της ομογένειας με την ανά τον κόσμο ελληνική (και ορθόδοξη) πραγματικότητα, δ) στον τομέα των επικοινωνιών, που πρέπει ν' αποβλέπει στην επίτευξη μιας άμεσης επικοινωνίας και πληροφοριοδότησης των πιστών μας, αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου, γύρω απ' την πραγματικότητα της Εκκλησίας μας. Και τέλος δεν χρειάζεται να αναφερθώ στα αγαθά αποτελέσματα που μπορούν να προκύψουν από μια εύρυθμη λειτουργία και ένα καλλίτερο συντονισμό των διαφόρων αρχιεπισκοπικών υπηρεσιών.
 
Ερώτηση 6:
Στο διάστημα αυτό που είστε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο είναι γεγονός ότι αρκετοί σας επολέμησαν, και μάλιστα μέσα από το μέγαρο της Αρχιεπισκοπής. Τώρα που υποτίθεται ότι έχει ισχυροποιηθεί η θέση σας έναντι όλων εκείνων που σας ήθελαν “αρχιεπίσκοπο υπό προθεσμία” τι σκέπτεσθε να κάνετε προκειμένου να αντιμετωπίσετε παρόμοια φαινόμενα που θα επιχειρήσουν και στο μέλλον να σας πλήξουν;

Απάντηση:
Μπορώ να εκφράσω μόνο την ευχή, ότι ο συγκεκριμένος αλλά και πολύ περιορισμένος κύκλος των προσώπων που αναφέρατε, αν ήδη δεν αντελήφθηκε ή δεν άρχισε ήδη ν' αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, θα συνειδητοποιήσει πολύ σύντομα, ότι η νέα κατάσταση δεν μπορεί εύκολα να ανατραπεί, όπως απέδειξε άλλωστε το πολύ πρόσφατο παρελθόν. Οσο συντομώτερα το αντιληφθούν αυτό τα πιο πάνω πρόσωπα, τόσο καλλίτερα θα είναι και για τους ίδιους, αλλά και για την Εκκλησία μας εδώ.
 
Ερώτηση 7:
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ελληνισμός της Αμερικής είναι το θέμα της γλώσσας. Ακόμα περισσότερο υπάρχει πρόβλημα στις εκκλησίες που οι ακολουθίες τελούνται σχεδόν κατ' αποκλειστικότητα στην αγγλική. Πως σκέπτεστε να αντιμετωπίσετε το θέμα αυτό;

Απάντηση:
Το θέμα έχει λάβει εδώ αρκετά ανησυχητικές διαστάσεις, αν ληφθεί υπ' όψη, ότι κατά τις τελευταίες δεκαετίες όχι ευάριθμες κοινότητές μας εγκατέλειψαν τελείως το πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Γι' αυτό και επιβάλλεται μια ριζική ανανεωτική αλλαγή στο χώρο αυτό. Και η αρχή μπορεί να γίνει απ' την υιοθέτηση και εφαρμογή στο εγγύς μέλλον ενός εκσυγχρονισμένου και καλομελετημένου ομοιόμορφου συστήματος διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σε όλα τα κοινοτικά μας σχολεία. Απ' τη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας, όπως ανέφερα προηγουμένως, θα εξαρτηθή κατά πολύ και η διατήρηση των ηθών και εθίμων μας, αλλά και η διατήρηση των ιδιαιτέρων δεσμών που θέλουμε να έχουμε με τη γενέτειρα των πατέρων μας και με την ανά τόν κόσμο ελληνόφωνη ορθοδοξία.
Διαφορετικό βέβαια είναι το θέμα της χρήσης της ελληνικής γλώσσας στις ιερές ακολουθίες μας. Είναι πολύ φυσικό οι πιστοί μας να θέλουν να χρησιμοποιείται η γλώσσα, την οποία καταλαβαίνουν καλλίτερα. Γι' αυτό και οι ιερείς μας πρέπει να αντιμετωπίζουν τις γλωσσικές ανάγκες των ενοριτών τους με διάκριση. Αυτό σημαίνει, ότι σε ωρισμένες περιπτώσεις μπορεί ή πρέπει να χρησιμοποιείται η αγγλική εξ ολοκλήρου. Σε άλλες, μπορεί ή πρέπει να χρησιμοποιείται και η ελληνική και η αγγλική από κοινού. Και σε άλλες ακόμη μπορεί ή πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο η ελληνική.
 
Ερώτηση 8:
Ένα ακόμα πρόβλημα που επίσης έχει διαπιστωθεί σε μεγάλο βαθμό είναι η άγνοια των περισσότερων κληρικών βασικών δομών και αρχών της εκκλησιαστικής μας τάξης και παράδοσης. Αυτό πως θα το αντιμετωπίσετε δεδομένου ότι ήδη έχει εκδηλωθεί μια πρώτη αντίδραση σε κάποιες σκέψεις που έχετε διατυπώσει στο παρελθόν για επιστροφή στην παράδοση της εκκλησίας μας;

Απάντηση:
Η τήρηση ή μη ωρισμένων βασικών αρχών της εκκλησιαστικής μας τάξης και παράδοσης είναι κατ' ουσία θέμα που ξεκινά απ' τη θεολογική παιδεία που παρέχεται στους κληρικούς μας. Πιστεύω, ότι σε μια κοινωνία πλουραλιστική και θρησκευτικώς ανταγωνιστική, όπως είναι η αμερικανική, η τήρηση των εκκλησιαστικών ιδίως παραδόσεών μας διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του θρησκευτικού “πιστεύω” μας και επομένως και στην διατήρηση του θρησκεύματός μας. Η απομάκρυνση απ' τις παραδόσεις διευκολύνει την υιοθέτηση οθνείων στοιχείων στο χώρο της Εκκλησίας μας. Και δεν είναι βέβαιο, ότι τα στοιχεία αυτά εκφράζουν πάντοτε το ορθόδοξο φρόνημα και ήθος. Μάλιστα, κατά κοινή ομολογία, έρχονται συχνά και σε πλήρη αντίθεση με το πνεύμα της παράδοσής μας.
 
Ερώτηση 9:
Χωρίς να θέλω να θίξω κάποιες καταστάσεις αλλά στο διάστημα που ήμουν στην Αμερική διαισθάνθηκα ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στις τάξεις και τις δομές της Εκκλησίας της Αμερικής το οποίο αγγίζει τα όρια του προτεσταντισμού. Πολλοί μάλιστα έχουν μιλήσει ανοιχτά για το θέμα αυτό κατηγορώντας τον προκάτοχο σας. Σεις τι θα κάνετε για να προλάβετε την προτεσταντικοποίηση της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής;

Απάντηση:
Πράγματι ακούεται συχνά η άποψη αυτή και πρέπει να μελετηθεί σε βάθος. Όπως και να' χει το πράγμα, για να αποφευχθεί ένας τέτοιος κίνδυνος, χρειάζεται μια δραστηριοποίησή μας τόσο στον τομέα της θεολογικής εκπαιδεύσεως. όσο και στο πεδίο της κατηχητικής παιδείας. Οι τομείς αυτοί θεωρούνται πολύ ευαίσθητοι και γι' αυτό έχουν επισημανθεί ως χώροι που χρειάζονται την ιδιαίτερη προσοχή μας και στους οποίους επιβάλλεται να γίνουν το ταχύτερο ωρισμένες βασικές αλλαγές που να εγγυούνται την προστασία της Εκκλησίας μας από ξένες επιδράσεις και την αποφυγή δημιουργίας καταστάσεων που είναι εκ διαμέτρου αντίθετες προς την ορθόδοξη παράδοση.
 
Ερώτηση 10:
Ένα άλλο ζήτημα που αντιμετωπίσατε ευθύς εξ αρχής όταν αναλάβατε την διοίκηση της Αρχιεπισκοπής ήταν το θέμα των ελληνικών στη θεολογική σχολή της Βοστώνης. Και μάλιστα οι πληροφορίες και το ρεπορτάζ λέει ότι αυτοί που έστησαν την ιστορία με το περιβόητο “ροζ σκάνδαλο” είναι αυτοί που κρύβονται από την πολεμική που σας γίνεται. Με ποια μέτρα θα αντιμετωπίσετε την υπόθεση αυτή;

Απάντηση:
Είναι γεγονός, ότι οι υποκινητές του ζητήματος που προέκυψε πριν λίγους μήνες στη Θεολογική Σχολή της Βοστώνης, εμφορούνται από ιδέες που δεν συμβαδίζουν με εκείνες της Αρχιεπισκοπής για την προώθηση του θέματος της ελληνικής γλώσσας, αλλά και για την διατήρηση και καλλιέργεια των δεσμών μας με την ανά τον κόσμο ελληνική ορθόδοξη πραγματικότητα και ειδικώτερα με την ελλαδική Ορθοδοξία. Η Αρχιεπισκοπή, έγκαιρα και μέσω των αρμοδίων οργάνων της, έκανε σαφή, και μάλιστα σαφέστατη, τη νέα γραμμή πλεύσεως στο θέμα αυτό. Δεν νομίζω, ότι ο ρόλος ωρισμένων ακαδημαϊκών δασκάλων μπορεί να εξαντλείται στην εναντίωσή τους προς την επίσημη γραμμή της Εκκλησίας και μάλιστα στον ζωτικό χώρο του σπουδαιότατου αυτού ιδρύματος που είναι η Θεολογική μας Σχολή. Θα πρέπει σιγά σιγά οι αντιδρώντες να αντιληφθούν, ότι δεν είναι ρεαλιστικό, αλλ' ούτε σκόπιμο, να αντιτίθενται επ' άπειρο στο άνοιγμα της Σχολής προς τη λοιπή ανά τον κόσμο ελληνορθόδοξη πραγματικότητα.
 
Ερώτηση 11:
Ο προκάτοχός σας κ. Ιάκωβος, έχει διατυπώσει κατ' επανάληψη παράπονο ότι έχει παραγκωνιστεί τελείως. Είναι στις προθέσεις σας, δεδομένου ότι όντως από το περιβάλλον του έχετε δεχθεί έντονη πολεμική, να του ζητήσετε βοήθεια;

Απάντηση:
Ο γεραρός προκάτοχός μου Αρχιεπίσκοπος πρώην Αμερικής κ. Ιάκωβος είχε υποβάλει πριν δύο χρόνια οικειοθελή παραίτηση απ' τα αρχιεπισκοπικά του καθήκοντα. Υπέβαλε την παραίτησή του, γιατί προφανώς ήθελε να εφησυχάσει. Θα' ταν έλλειψη σεβασμού προς το πρόσωπό του, αν του ζητιόταν τώρα η αναθεώρηση της απόφασής του εκείνης για να επανέλθει στην διοίκηση της Εκκλησίας. Πάντως, ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιάκωβος, έχοντας πάντοτε την κανονική άδεια της Ι. Αρχιεπισκοπής, εμφανίζεται τακτικώτατα στους ναούς τόσο της μητροπολιτικής περιφερείας της Νέας Υόρκης, όσο και αλλού, για ιερουργίες.

[ ΕΞΥΠΝΟ ΧΡΗΜΑ - 3-4 Ιανουαρίου 1998 ]
[ ALITHEIA-ΑΛΗΘΕΙΑ - www.alitheia.org/GA-SY3.HTM - 3 Ιανουαρίου 1998 ]