top

Οικονομικός Ταχυδρόμος - 12 Νοεμβρίου 1998

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΜΕΡΙΚΗΣ Κ.Κ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ

«Η Εκκλησία είναι η κιβωτός της σωτηρίας για το έθνος»

Η Ορθοδοξη Εκκλησία δεν διαθέτει μόνο την ευρύτητα, αλλά και τη δυνατότητα διατήρησης της εθνικής καταγωγής και ταυτότητας των πιστών της

Σε ένα σπάνιο φωτογραφικό στιγμιότυπο, ο νυν και ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ.κ. Σπυρίδων και κ.κ. Ιάκωβος. Στο μέσον, ο πρωταθλητής Ι. Μελισσανίδης

Στα σημαντικά θέματα που απασχολούν σήμερα τον Ελληνισμό της Αμερικής αναφέρεται στην ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ.κ. Σπυρίδων.

Ειδικότερα, ο κ. Σπυρίδων, απαντώντας στα ερωτήματά μας, αναφέρεται στις πρωτοβουλίες της Αρχιεπισκοπής Αμερικής σε ό,τι αφορά την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και την καλλιέργεια της ελληνορθόδοξης παράδοσης και παιδείας στο αμερικανικό πολιτισμικό πλαίσιο.

Επίσης, ο κ. Σπυρίδων αναφέρεται στην προσέγγιση σήμερα, εκ μέρους της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, του θέματος των μεικτών γάμων, στην προσπάθεια διατήρησης των ελληνικών σχολείων, αλλά και στο θέμα της γλώσσας που επιλέγεται για τη Θεία Λειτουργία στις ελληνικές εκκλησίες των ΗΠΑ.

Παρόλο που η αναφορά στην "αλλαγή" της ομοιογένειας της ελληνικής ομογένειας της Αμερικής θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν πληθωρική, κανείς δεν μπορεί να διαμφισβητήσει, ότι κάτι τέτοιο έχει συντελεσθεί μερικώς και ότι υπάρχει ρεύμα ισχυρότατο πρός την κατεύθυνση αυτή.

Αλλωστε είναι και αναπόφευκτο αυτό, δεδομένου ότι η ελληνική ομογένεια αποτελεί μιά σχετικά πολύ μικρή μειονότητα μέσα σε ένα τεράστιο πλουραλιστικό αμερικανικό πλαίσιο που είναι συνάμα και άκρως αφομοιωτικό.

Διαπιστώνεται όμως από άμεσες εμπειρίες, ότι υπάρχει σε γενική θεώρηση μια διπολική ανασταλτική αντίδραση στο ρεύμα αυτό, η οποία εκδηλώνεται μέσα στις ελληνορθόδοξες κοινότητες/ενορίες και η οποία δεν πρέπει να παραθεωρείται. Σ’ αυτήν, νομίζω, υπάρχει και η λύση τού "προβλήματος", διότι αντιπροσωπεύει κάτι το φυσικό και ανεπιτήδευτο.

Από τη μιά μεριά έχουμε αντίδραση αντίστασης, η οποία εντοπίζεται στις κεντρώες και ανατολικές πολιτείες (π.χ. στο Σικάγο και στη Νέα Υόρκη, εκεί όπου ο ελληνισμός παραμένει ακόμη συμπαγής καί άσβεστος) και δεν επιτρέπει πολύ εύκολα στο ρεύμα της ανομοιογένειας, δηλ. της αμερικανο-ποιήσεως, να αναπτύσσει επιταχυνόμενους ρυθμούς.

Από την άλλη μεριά υπάρχει αντίδραση δημιουργικής κατάφασης, η οποία έχει ως στόχο της την ανάπτυξη εξελληνισμένης αμερικανικής παιδείας που ευδοκιμεί περισσότερο στις δυτικές και νότιες πολιτείες (π.χ. στη Καλιφόρνια και στο Τέξας). Βέβαια, τα δύο αυτά σχήματα αντίδρασης δεν υφίστανται σε στεγανά, αλλά μοιάζουν με συγκοινωνούντα δοχεία που αλληλοσυμπληρώνονται μεταξύ τους.

Το διπολικό αυτό σχήμα φαίνεται ξεκάθαρα στις ενορίες της ομογένειας, οι οποίες διαφοροποιούνται ανάλογα με το ποσοστό της ελληνοκεντρικής ή ελληνοαμερικανοκεντρικής ταυτότητάς τους.

Η ανταπόκριση της Εκκλησίας στό ρεύμα αυτό περιλαμβάνει κατ’ αρχήν τη λήψη καταλλήλων μέτρων για τη διατήρηση των ισορροπιών μεταξύ των δύο αυτών φαινομενικά αντιθετικών σχημάτων αντίδρασης.

Περιλαμβάνει επίσης και την προαγωγή της εκμάθησης και καλλιέργειας της ελληνικής γλώσσας και των ελληνικών γραμμάτων γενικά, όπως και την προαγωγή της ελληνικής σκέψεως, παραδόσεως και παιδείας, σε αγγλική γλώσσα, μέσα σ’ ένα αμερικανοκίνητο περιβάλλον.

Χρειαζόμαστε συστηματική και εμπεριστατωμένη μελέτη των σχημάτων αυτών και της στηριξής τους, προκειμένου να ενεργήσουμε σταθερά και αποτελεσματικά και όχι αποσπασματικά και εμβαλωματικά.

Έτσι με πρωτοβουλία της Ι. Αρχιεπισκοπής έχει ήδη αναληφθεί σοβαρή μελέτη του θέματος από ομάδα ειδικών, η οποία σε λίγους μήνες θα προσκομίσει τα πορίσματα της έρευνάς της για τον καταλληλότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, και καλλιέργειας της ελληνορθόδοξης παράδοσης και παιδείας μέσα στο αμερικανικό πολιτισμικό πλαίσιο.

Οπωσδήποτε η συνεργασία με τήν Ελλάδα, που γίνεται κατά τρόπο άμεσο ή και μέσω των κατά τόπους διπλωματικών υπηρεσιών, ή και με τους εδώ ομογενειακούς φορείς -μια συνεργασία που βρίσκεται σε σταθερή ανάπτυξη- θα συμβάλει αποφασιστικά στη θετικότερη αντιμετώπιση του θέματος και ανακοπή του ρεύματος της ανομοιογένειας.

Τα συμπτώματα αναζήτησης της καταγωγής των νεωτέρων γενιών της ομογένειας, στα οποία αναφέρεσθε, έχουν προφανώς άμεση σχέση με την Εκκλησία και τη θρησκευτική μας παράδοση.

Η Εκκλησία μας και η Ορθοδοξία γενικά, πρός την οποία παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη προσέλευση όχι μόνο μελών άλλων θρησκευτικών δογμάτων, αλλά και αποπροσανατολισμένων ή αλλοτριωμένων ομογενών, παίζει ρόλο καταλυτικό στην αναζήτηση της αρχικής και αυθεντικής τους ταυτότητας.

Μιά άλλη ομογένεια με άλλο θρήσκευμα όπως αναφέρατε, δεν υπάρχει εδώ και ούτε υπάρχουν σχετικά στατιστικά δεδομένα.

Φυσικά τα σχολεία μας αγκαλιάζουν όλους, ακόμη και τούς λίγους μή ορθόδοξους ομογενείς που μπορούν ελεύθερα να παρακολουθούν τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, όπως άλλωστε κάμνουν και πολλοί άλλοι μή ομογενείς ορθόδοξοι, αλλά και μέλη ακόμη άλλων θρησκειών.

Η οπτική πάντως γωνιά της πίστεώς μας, της Ορθοδοξίας, έχει όχι μόνο την ευρύτητα την οποία υπογραμμίσατε, αλλά διαθέτει και την δυνατότητα της διατηρήσης της εθνικής καταγωγής και ταυτότητας των πιστών της.

Στην εκκλησιαστική γλώσσα λέμε, ότι η Εκκλησία είναι η κιβωτός της σωτηρίας για το έθνος. Και πράγματι όχι μόνο το ελληνικό, αλλά και πάμπολλα άλλα έθνη, έχει διασώσει και διατηρήσει η Ορθόδοξη Εκκλησία στη μακραίωνη ιστορία της.

Από ακραιφνή θεολογική σκοπιά, η Εκκλησία είναι ευρύτερη σε μέγεθος από τον κόσμο, αφού, όπως λένε οι μεγάλοι έλληνες εκκλησιαστικοί Πατέρες, ο κόσμος πλάσθηκε για την Εκκλησία.

Το ζήτημα των μικτών γάμων, το οποίο αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των καιρών μας, έχει ήδη περάσει στη φάση συστηματικής μελέτης τόσο στο επίπεδο της ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής μας, όσο και στο ευρύτερο πανορθόδοξο επίπεδο της SCOBA (του Συμβουλίου δηλαδή των διαφόρων Επισκόπων της Αμερικής) που συμπεριλαμβάνει εκτός από την Ι. Αρχιεπισκοπή μας και τους εδώ εκπροσώπους τών αδελφών Ορθοδόξων Εκκλησιών (Σλάβων, Ρουμάνων, Αράβων κτλ.).

Στην Ι. Αρχιεπισκοπή ιδρύσαμε μάλιστα ειδικό γραφείο με συγκεκριμένους ερευνητικούς και ποιμαντικούς στόχους, το οποίο άρχισε ήδη να αποδίδει καρπούς θετικούς.

Σε πανορθόδοξο επίπεδο έχει συζητηθεί επανειλημμένως το όλο θέμα και συνεχίζει να διερευνάται μέσα στο πλαίσιο των διμερών διαλόγων (Ορθόδοξοι-Ρωμαιοκαθολικοί, Ορθόδοξοι—Λουθηρανοί, και Ορθόδοξοι-Αγγλικανοί), τους οποίους επί χρόνια τώρα διεξάγει η SCOBA.

Εκείνο που χρειάζεται να αναπτυχθεί περισσότερο είναι το θέμα των μικτών γάμων Ορθοδόξων με μέλη άλλων θρησκειών. Παρατηρείται σήμερα όλο και περισσότερο το φαινόμενο μικτών γάμων χριστιανών με εβραίους, μουσουλμάνους και άλλους.

Ως γνωστό, οι γάμοι αυτοί που είναι προβληματικοί για την Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι όμως επιτρεπτοί καί αποδεκτοί από την Πολιτεία.

Οπως ο καθένας αντιλαμβάνεται, το ποιμαντικό πρόβλημα που δημιουργείται για την Εκκλησία, δεν είναι ούτε αμελητέο ούτε στερείται σοβαρότητας.

Στο θέμα των σχολείων η Ι. Αρχιεπισκοπή έδωσε και θα συνεχίσει ν' αποδίδει μεγάλη προσοχή.

Έχει αναλάβει μιά συστηματική έρευνα σχετικά με τα απαραίτητα στατιστικά στοιχεία του διδακτικού και μαθητικού δυναμικού και, όπως πιστεύεται, θα προβεί σύντομα σε μια κατά το μάλλον ή ήττον ριζική αναπροσαρμογή της εκπαιδευτικής της στρατηγικής που θα βοηθήσει ώστε να ξεπερασθούν πολλά από τα υφιστάμενα περιστασιακά προβλήματα που αντιμετωπίζονται σήμερα.

Στα πλαίσια αυτής της πρωτοβουλίας καταβάλλεται μεγάλη και σοβαρή προσπάθεια αναδόμησης της Ακαδημίας του Αγίου Βασιλείου κοντά στη Νέα Υόρκη και προώθησης του θέματος της εκσυγχρονισμένης εκπαιδευτικής προετοιμασίας δασκάλων βάσει των νέων αναγκών πού έχουν πρόσφατα ανακύψει.

Τό ζήτημα του Σχολείου “Πλάτων” στο Σικάγο δέν είναι τόσο απλό, διότι εντάσσεται στις κοινοτικές και κοινωνικές αλλαγές, οι οποίες είναι sui generis (π.χ. μετακίνηση ομογενειακού πληθυσμού, αλλοίωση της εσωτερικής δομής και ποιότητας της κοινότητας, κ.ο.κ.).

Εκείνο που επείγει στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι να αναλάβουν όλοι οι υπεύθυνοι τίς ευθύνες τους, έτσι ώστε να επιτευχθή τελικά το ιερό ζητούμενο, να μη κλείση δηλαδή οριστικά το Σχολείο που αυτή τη στιγμή λειτουργεί ακόμη κάτω από την προσωρινή στέγη άλλης πλησιόχωρης κοινότητας. Το όλο όμως πρόβλημα είναι πολύπλευρο και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

Το θέμα της γλώσσας δέν είναι τόσο επίμαχο, όσο το θέλουν η το παρουσιάζουν μερικοί.

Η γραμμή της Ι. Αρχιεπισκοπής δέν είναι ιδεολογική, αλλά ποιμαντική και ρεαλιστική, δηλαδή σύμφωνη με τη μακραίωνη παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.

Η γλώσσα, ελληνική ή αγγλική, λιγότερο ή περισσότερο, προσαρμόζεται στις ανάγκες των συγκεκριμένων (κατά τόπους) ποιμνίων, ανάλογα δηλαδή με τη σύνθεσή τους.

Βέβαια την προτεραιότητα την έχει η ελληνική γλώσσα, λόγω της μακραίωνης ιστορίας της και του καθαγιασμού της από τους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι την χρησιμοποίησαν και την ανέδειξαν.

Τό κλειδί του όλου ζητήματος είναι η διγλωσσία, η οποία θα έπρεπε να καλλιεργηθεί σε όλα τα επίπεδα της εκκλησιαστικής και ομογενειακής μας ζωής.

Στα πλαίσια της εκπαίδευσης των κληρικών μας καταβάλονται ήδη προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή.

Επίσης, έχει ανατεθεί σε ειδικούς γλωσσολόγους εκπαιδευτικούς, με επικεφαλής τον έμπειρο καθηγητή Δρ Ιωάννη Ρασσιά, απ' τη Μασσαχουσέττη, η βαθειά και εμπεριστατωμένη μελέτη του όλου θέματος, ώστε να υιοθετηθούν αποτελεσματικές μέθοδοι τόσο στο Ελληνικό Κολλέγιο και τη Θεολογική Σχολή Βοστώνης, όσο και στην Ακαδημία του Αγίου Βασιλείου, αλλά και στα διάφορα ημερήσια και απογευματινά σχολεία της Ι. Αρχιεπισκοπής.

Πρέπει ίσως να προστεθεί εδώ, ότι ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην προβολή της αξίας των ελληνικών, προκειμένου να γίνη πληρέστερα αντιληπτή η σημασία της γλώσσας και να δημιουργηθεί το κατάλληλο κίνητρο για την εκμάθησή της.

[ Οικονομικός Ταχυδρόμος - 12 Νοεμβρίου 1998 - σσ. 67-68 ]