top

Ορθόδοξος Παρατηρητής - Ιούνιος 1999

Εισαγωγική ομιλία του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος
στη συνέντευξη τύπου για την ελληνική γλώσσα
"Η Ελληνική γλώσσα δεν είναι απλά θέμα πολιτισμού, αλλά και θέμα πίστης"
( Νέα Υόρκη - 27 Μαΐου 1999 )

Καλημέρα σας.
Καλώς ήλθατε στην Αρχιεπισκοπή μας.

Με ιδιαίτερη χαρά σας παρουσιάζω τα μέλη της Επιτροπής για τη μελέτη του θέματος της Ελληνικής Γλώσσας και του Ελληνικού Πολιτισμού, καθώς επίσης και το Πόρισμά της για "Το μέλλον των Ελληνικών Γραμμάτων και του Πολιτισμού στις ΗΠΑ - Η Επιβίωσή τους στη Διασπορά". Το Πόρισμα αυτό αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό στη ζωή της Ιεράς μας Αρχιεπισκοπής.

Ένα από τα βασικά θέματα που με απασχόλησαν απ' τη πρώτη στιγμή της αρχιεπισκοπικής μου διακονίας ήταν κι αυτό της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Θέμα που χρειαζόταν άμεση εξέταση κι αντιμετώπιση.

Ο π. Γεώργιος Φλωρόβσκι, ο διαπρεπέστερος ίσως ορθόδοξος θεολόγος του αιώνα μας, είχε επανειλημμένα εκφράσει τη θέση, ότι η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός, δεν μπορούν να διαχωρισθούν από τον ορθόδοξο Χριστιανισμό. Γεγονός είναι πως η εξάλειψη της Ελληνικής γλώσσας στη Δυτική Ευρώπη είχε ως άμεσο αποτέλεσμα την εμφάνιση σειράς παρεξηγήσεων και τελικώς τη διάσπαση και χωρισμό μεταξύ των Εκκλησιών, Ανατολικής και Δυτικής.

Η αξία της πιστής συνεχίσεως της γλώσσας της Καινής Διαθήκης, όπως άλλωστε και εκείνης των Εβδομήκοντα της Παλαιάς Διαθήκης, καθώς και της γλώσσας των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, δεν μπορεί να υποτιμηθεί.

“Η Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία -κατά τον π. Φλωρόβσκι- μιλά εδώ και αιώνες το ίδιο αρχαίο γλωσσικό ιδίωμα των Πατέρων, το οποίο μ' αγάπη διαφύλαξε σαν πραγματική της μητρική γλώσσα. Γι' αυτό και για την κατάλληλη ερμηνεία του ίσως είναι καλύτερα εφοδιασμένη από κάθε άλλον που θα μάθαινε απλώς μια ξένη γλώσσα προκειμένου να ερμηνεύσει αρχαία κείμενα, έχοντας ανά χείρας κάποιο αξιόπιστο λεξικό”.

Επομένως, η ανάγκη διατήρησης και καλλιέργειας της ζωντάνιας της ελληνικής γλώσσας δεν είναι για μας απλώς θέμα πολιτισμού, αλλά και θέμα πίστης.

Η Εκκλησία μας στην Αμερική έφτασε σ' ένα σημείο της ιστορίας της που η εξοικείωση των μελών του ποιμνίου της με τη νέα ελληνική γλώσσα βρίσκεται στο πιο χαμηλό της επίπεδο. Λογικά αυτό δεν μπορεί ν' αποδοθεί στην ποιμαντική απόφαση που λήφθηκε εδώ και τριάντα χρόνια για τη χρήση της αγγλικής γλώσσας στις ακολουθίες της Εκκλησίας, διότι, όπως είναι γνωστό, η γλώσσα της Θείας Λειτουργίας και των λοιπών ιερών ακολουθιών δεν είναι η καθομιλουμένη ελληνική. Αντίθετα, θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί, ότι η χρήση της αγγλικής στις ιερές ακολουθίες -και η συνακόλουθη δυνατότητα πλήρους συμμετοχής των προσήλυτων στη Λειτουργία- συνέβαλε στην αύξηση της γνώσης της νέας ελληνικής μεταξύ των προσηλύτων εκείνων που επέλεξαν να εξoικειωθούν με την ελληνική, ως μέρος του εμπλουτισμού της όλης εκκλησιαστικής τους εμπειρίας.

Ωστόσο, γεγονός παραμένει, ότι στο χώρο της Ι. Αρχιεπισκοπής μας η εξοικείωση με την ελληνική γλώσσα έχει εξασθενήσει και επομένως μαζί με αυτήν, έχει μειωθεί και η γνώση και η εκτίμηση για τον ελληνικό πολιτισμό γενικά. Αυτό δεν σημαίνει, ότι για να εκτιμήσει κανείς πρεπόντως την ελληνική παιδεία και τα ελληνικά ιδεώδη πρέπει να μιλά απαραίτητα και έξοχα ελληνικά. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει βέβαια και αυτό αποδεικνύεται από το φιλελληνικό πνεύμα που υπάρχει γενικά στην ευρύτερη αμερικανική μας κοινωνία. Σημαίνει, όμως, ότι εντός της ελληνοαμερικανικής μας κοινότητας, όπου αφήνουμε την ελληνική γλώσσα να εκφυλλίζεται και να αργοπεθαίνει, είναι αναπόφευκτο να ατονήσει και η εκτίμηση για τον ελληνικό πολιτισμό.

Σημαίνει άραγε αυτό, ότι πρωταρχικός σκοπός της Εκκλησίας μας εδώ στην Αμερική είναι η διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού; Σε καμία περίπτωση. Αποστολή της Εκκλησίας μας είναι να κηρύττει και να διδάσκει το Ευαγγέλιο του Χριστού. Ωστόσο, είμαστε ταυτόχρονα κληρονόμοι ενός τεράστιου πολιτιστικού θησαυρού. Επομένως, επειδή ζούμε σ' εποχή και σε χώρα όπου η εκτίμηση της πολιτισμικής ποικιλίας και των εθνικών καταβολών αποτελούν ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των εκπαιδευτικών συστημάτων, θα ήταν κρίμα και εντροπή για τη δική μας ελληνοαμερικανική κοινότητα να απολέσει αυτό ακριβώς που οι άλλες θρησκευτικές και εθνικές κοινότητες αγωνίζονται να διατηρήσουν.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, αλλά και για άλλους -που περιλαμβάνουν τις αξιόλογες και επαινετές προσπάθειες όσων μοχθούν καθημερινά στο χώρο της Ιεράς μας Αρχιεπισκοπής για να διατηρήσουν τα παιδιά μας στην Αμερική την ζωντάνια της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού γενικά- είχα πριν ένα χρόνο παρακαλέσει τον καθηγητή Τζον Ρασσιά, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Ντάρτμουθ, να αναλάβει την προεδρία μιας ειδικής επιτροπής που θα προέβαινε σε σφαιρική μελέτη της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στα σχολικά μας ιδρύματα, και θα διατύπωνε συγκεκριμένες προτάσεις για την ακολουθητέα πορεία της ελληνικής παιδείας στην Αμερική.

Με μεγάλη λοιπόν χαρά καλωσορίζω σήμερα στην Ι. Αρχιεπισκοπή μας τον καθηγητή Ρασσιά και τα μέλη της επιτροπής. Θα παρουσιάσουν κατά τη συνέντευξη αυτή τα πορίσματα του έργου που με πολύ κόπο και μεγάλη αγάπη και επί ένα ολόκληρο χρόνο επιτέλεσαν για το καλό της Εκκλησίας μας και προς όφελος των παιδιών μας.

[ Ορθόδοξος Παρατηρητής, Έτος 64 - Αρ. 1162, Ιούνιος 1999, σσ. 13 και 17 ]

[ Σπυρίδων, Αρχιεπίσκοπος Αμερικής (1996-1999), Η Παρακαταθήκη,
  Αθήνα (Εκδ. Ελληνικά Γράμματα), 2005, σσ. 73-75 ]