Με Πατριαρχικό Τόμο η ευθύνη της μόρφωσης των παιδιών των μεταναστών μας στις ΗΠΑ δόθηκε αποκλειστικά στην Αρχιεπισκοπή Βορείου Αμερικής και αφαιρέθηκε ουσιαστικά από τη δικαιοδοσία της Ελληνικής Πολιτείας το 1927. Το καθεστώς αυτό ισχύει μέχρι σήμερα, παρά τις πρόσφατες «διστακτικές» προσπάθειες του ελληνικού υπουργείου Παιδείας αλλά και του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού να παρέμβουν στην εκπαίδευση της νεολαίας του εξωτερικού. Αρμόδιος παράγων δηλώνει, ότι από τους 495 ιερείς της Αρχιεπισκοπής οι 400 είναι «γεννίτσαροι», που όχι μόνο αγνοούν την ελληνική γλώσσα, αλλά και την πολεμούν. Το ιστορικό έχει ως εξής:

Εἶναι γνωστή η πρόθεση του ελληνικού υπουργείου Παιδείας να αποστείλη έως και 80 Έλληνες δασκάλους για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των ελληνόγλωσσων σχολείων των ΗΠΑ. Η προσφορά αυτή βρίσκεται στο στάδιο μελέτης από την Αρχιεπισκοπή και εἶχε ανακοινωθή επίσημα από το βήμα του ελληνικού κοινοβουλίου από τον τέως υφυπουργό Εξωτερικών κ. Γρηγόρη Νιώτη στην αφιερωμένη στον Απόδημο Ελληνισμό συνεδρίαση της 17ης Μαΐου 1999. Ο τότε αρχιεπίσκοπος κ. Σπυρίδων εἶχε υποσχεθή, ότι συντόμως θα αποσταλούν στην Αθήνα τα συμπεράσματα της επιτροπής Ρασσιά και θα επιδιωχθή από κοινού η εξεύρεση τρόπων, με τους οποίους θα μπορέση η ελληνική πολιτεία να συμβάλη στην προσπάθεια ανύψωσης του επιπέδου της ελληνικής παιδείας στις ΗΠΑ.


Oι αποκαλύψεις στη συζήτηση της Βουλής

Αφορμή για τη συζήτηση έδωσε η επερώτηση του β´ αντιπροέδρου της μικτής διακομματικής επιτροπής για τον Απόδημο Ελληνισμό βουλευτή του ΚΚΕ Σταύρου Παναγιώτου, ο οποϊος αναφέρθηκε στο ζήτημα των εκπαιδευτικών που ζητάει η ομογένεια στις ΗΠΑ. Παραθέτουμε τον σχετικό διάλογο των κ.κ. Παναγιώτου και Νιώτη:

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΝΑΓIΩΤΟΥ: Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού, αν δεν κάνω λάθος, μόνο το 30% των παιδιών σχολικής ηλικίας των αποδήμων παρακολουθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο μαθήματα ελληνικής γλώσσας. Με ιδιαίτερη οξύτητα εμφανίζεται το πρόβλημα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, όπου η Εκκλησία έχει το μονοπώλιο, την αποκλειστικότητα της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και προβάλλει αντίρρηση στην αποστολή δασκάλων και καθηγητών από την Ελλάδα. Αυτό, παρά το ότι η αποστολή εκπαιδευτικών από την Ελλάδα αποτελεί αίτημα των αποδήμων και των φορέων τους, γιατί το επίπεδο των δασκάλων καθώς επίσης και της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας από μέρους της Εκκλησίας είναι πάρα πολύ χαμηλό. Τα έχουμε ακούσει και οι ίδιοι κατά τις επισκέψεις μας στις Ηνωμένες Πολιτείες και στις συζητήσεις που είχαμε με τους φορείς των αποδήμων. Επίσης και τα βιβλία δεν είναι τα πιο κατάλληλα.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΩΤΗΣ: Τώρα λέτε, ότι τα βιβλία δεν είναι κατάλληλα. Μάλιστα, δεν είναι κατάλληλα. Γι' αυτό και από το πρόγραμμα παιδείας ομογενών αναμένουμε μέσα στο τρέχον έτος του 1999, η ομάδα του πανεπιστημιακού κ. Δαμανάκη και των εκατόν σαράντα συντονιστών σε όλον τον κόσμο, οι οποίοι για πρώτη φορά προικοδοτούνται απ’ αυτό το μεγάλο ποσό των δυο δισεκατομμυρίων (2.000.000.000), να μας παραδώσουν όχι μόνο δυο ιδέες αλλά βιβλία. Αυτό είναι υποχρεωμένοι να κάνουν.

ΣΤΑYΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟY: Δεν απαντήσατε, κύριε υφυπουργέ, για το ζήτημα των εκπαιδευτικών, που ζητάει η ομογένεια στις ΗΠΑ. Εμείς δεν είπαμε ότι είμαστε ενάντια στο να διδάσκη η Εκκλησία την ελληνική γλώσσα με τους δικούς της εκπαιδευτικούς. Αλλά από τη στιγμή που υπάρχει η διαπίστωση ότι δεν είναι ικανοποιητική η ομογένεια, για να μην πώ ότι το Κολλέγιο της Βοστώνης εδώ και πολύ καιρό δεν βγάζει πια δασκάλους, τί θα κάνετε; Θα ικανοποιήσετε αυτό το αίτημα να στείλετε δασκάλους ή θα υποχωρήτε στις πιέσεις της Εκκλησίας;

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΩΤΗΣ: [...] Έχετε δίκιο, κύριε Παναγιώτου, που λέτε τί θα γίνη με τους εκπαιδευτικούς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Γνωρίζετε, ότι διαφωνούμε με την τακτική των παραγόντων των εκκλησιαστικών σχολείων στις Ηνωμένες Πολιτείες, που δεν επιθυμούν αποσπάσεις ελληνικού εκπαιδευτικού προσωπικού εκεί. Είναι έτοιμη η κυβέρνηση να αποστείλη για το Σεπτέμβριο ογδόντα εκπαιδευτικούς. Θα το συζητήσουμε εδώ και με την έλευση του Παναγιωτάτου. Ξέρετε όμως, ότι έχει δεσμευθή και ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής, ότι το αργότερα στις 15 Ιουνίου θα παραδοθή εν τέλει το πόρισμα και του εκπαιδευτικού τμήματος της Αρχιεπισκοπής, ώστε με την αντίστοιχη πρόταση του προγράμματος «Παιδεία Ομογενών» να δούμε επιτέλους πώς θα συμπληρωθή η όλη διαδικασία για την παιδεία των Ελληνοπαίδων στις Ηνωμένες Πολιτείες με εκπαιδευτικό προσωπικό από την Ελλάδα.


400 «γεννίτσαροι» ιερείς στην Αμερική

Σύμφωνα με έγκυρη πηγή ο πρώην υπεύθυνος της Αρχιεπισκοπικής Παιδείας στην αμερικανική ήπειρο κ. Νικόλαος Κλαδόπουλος στη συνεδρίαση του ΣΑΕ του '97 στην Θεσσαλονίκη, όταν ετέθη το θέμα της παρακμής της ελληνικής γλώσσας, εδήλωσε τα ακόλουθα: «Μην ασχολήσθε με το θέμα των σχολείων στην Αμερική. Αυτό αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της Αρχιεπισκοπής και έχει μπή στο δρόμο του οριστικά και τελεσίδικα με Πατριαρχικό Τόμο το 1927...» Στη συνέχεια σε άλλη συζήτηση με παράγοντα της Ομογένειας εκμυστηρεύθηκε, ότι: «Έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα στην Αρχιεπισκοπή. Από τους 495 ιερείς μας οι 400 περίπου είναι “γεννίτσαροι”. Όχι μόνον αγνοούν την ελληνική γλώσσα, αλλά την πολεμούν. Κανένας αρχιεπίσκοπος δεν μπορεί να τα βάλη μαζί τους... Όσο για τους δασκάλους, δυστυχώς παίρνουν μισθούς “πείνας” από 10 μέχρι 15.000 δολλάρια το χρόνο, ενώ οι ιερείς αμείβονται αντιστοίχως με ποσό που ξεκινά από 60.000 κι ανέρχεται στις 110.000 δολάρια ετησίως, χωρίς τα “τυχερά” τους και μάλιστα με πληρωμένους φόρους, ασφάλειες, κατοικία και αυτοκίνητο...». Και κατέληξε: «Το ψάρι βρωμάει πάντοτε από το κεφάλι...», εννοώντας το Πατριαρχείο, το οποίο με κανένα τρόπο δεν εγκαταλείπει τον έλεγχο της εκπαίδευσης των αποδήμων.

Ο πατέρας του γνωστού πρώην προεδρικού συμβούλου του Αμερικανού προέδρου Μπίλ Κλίντον κ. Robert Stephen, δεξί χέρι του τέως αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής κ. Ιακώβου, αναφορικά με το θέμα της ελληνικής γλώσσας σε συνέντευξη Τύπου προς τα ομογενειακά μέσα εἶχε δηλώσει ρητώς: «Η ελληνική γλώσσα στην Αμερική έχει χαθή, μην ασχολήσθε... Άς κοιτάξουμε, τί θα γίνη με την Ορθοδοξία, για να μην τη χάσουμε κι αυτή». Αξίζει να σημειωθή, ότι η σύζυγος του κ. Robert Stephen σήμερα διευθύνει το γραφείο δημοσίων σχέσεων της Αρχιεπισκοπής.

Δεν είναι τυχαίες οι φήμες, που φέρουν τον πρώην αρχιεπίσκοπο κ. Σπυρίδωνα εξαναγκασθέντα σε παραίτηση λόγω της «ελληνοπρέπειάς» του (βλέπετε «Δαυλόν», τ. 218). Είδαμε επίσης τον κ. Σπυρίδωνα να αποκαλή το Φανάρι «μαύρη τρύπα του χρήματος». Για να ενταχθούν οι παλαιοημερολογίτες τον Παΐσιου στο Φανάρι και να γίνουν σταυροπηγιακές μονές, μεταβίβασαν την περιουσία τους, ύψους 20.000.000 δολλαρίων, στο Πατριαρχείο. Τις μεσολαβήσεις και τους διακονισμούς χειρίσθηκε ο ίδιος ο κ. Σπυρίδων, ο οποίος δέχθηκε ύπουλο πόλεμο.

Στην πρόσφατη επαρχιακή σύνοδο έπρεπε να συζητηθή το θέμα της αλλαγής του καταστατικού της Αρχιεπισκοπής περί μητροπολιτικοποίησης. Όμως ο κ. Δημήτριος, ο οποίος βάσει του νέου καταστατικού θα ήταν μητροπολίτης Νέας Υόρκης και Νέας Ιερσέης, αντέδρασε έντονα και υπενθύμισε στον πατριάρχη ότι χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Αμερικής, με αποτέλεσμα η σχετική συζήτηση να αναβληθή επί του παρόντος. Οι παραπάνω μεθοδεύσεις θα αποδυνάμωναν τον ρόλο του αρχιεπισκόπου, ακολουθώντας την γνωστή συνταγή του «διαίρει και βασίλευε».

Εν τω μεταξύ εντείνονται οι κινήσεις για αυτοκεφαλία, την οποία υποστηρίζουν όλο και περισσότεροι ιερείς αλλά και λαϊκοί παράγοντες της Ομογένειας. Πολλοί μάλιστα δηλώνουν πρόθυμοι να τεθούν υπό την προστασία της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Αθανάσιος Τριβωνιανός

[ ΔΑΥΛΟΣ - Τεύχος 221 - Μάϊος 2000 - σσ. 28-30 ]