top

Ελληνικός Τύπος - 8 Φεβρουαρίου 2001

Η μοναξιά ενός ασυμβίβαστου

Τα διαπλεκόμενα συμφέροντα για τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο της Αμερικής, οι κόντρες ανάμεσα στο εκκλησιαστικό κατεστημένο του Φαναρίου και της Αμερικής, τα παιγνίδια εξουσίας μεταξύ κλήρου και λαϊκών, τα πρόσωπα που ανέτρεψαν δύο αρχιεπισκόπους (Ιάκωβο και Σπυρίδωνα) καθώς και όλο το πλέγμα της τρίχρονης κρίσης στην ομογένεια έρχονται στο φως μέσα από το νέο αποκαλυπτικό βιογραφικό βιβλίο για τον πρώην αρχιεπίσκοπο Αμερικής Σπυρίδωνα, το οποίο με τίτλο "Η μοναξιά ενός Ασυμβίβαστου" κυκλοφορεί στην Ελλάδα, την Αμερική και τον Καναδά από τις εκδόσεις Εξάντας.

Σήμερα προ-δημοσιεύονται επιλεκτικά κεφάλαια από το βιβλίο το οποίο περιέχει αποκαλυπτικά στοιχεία για την προσωπικότητα του ιεράρχη αλλά και για την τριετία που χαρακτηρίσθηκε από πρωτοφανή σενάρια διαπλοκής με απώτερο στόχο τη νομή της εξουσίας και των οικονομικών συμφερόντων στη μεγαλύτερη επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου.

Το βιβλίο γραμμένο από τη δημοσιογράφο Ιουστίνη Φραγκούλη-Αργύρη και ντοκουμενταρισμένο με γεγονότα και στοιχεία, προσπαθεί να σκύψει με ευαισθησία στην προσωπικότητα του ιεράρχη, ο οποίος υπήρξε θύμα μιας αλαζονικής άποψης για την διαποίμανση της Εκκλησίας και της αντίληψης ότι η Ελληνική Ομογένεια της Αμερικής μπορεί να υφίσταται τις αποφάσεις των παράκεντρων εξουσίας χωρίς συνέπειες.

Το πλαίσιο στο οποίο κινείται το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου είναι η τριετία της ανόδου και της πτώσης του 5ου Αρχιεπισκόπου Αμερικής, Σπυρίδωνος του Α΄.

Το ενδιαφέρον για το πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου που, όπως απέδειξαν οι εξελίξεις είχε ημερομηνία λήξεως από της ενθρονίσεώς του, ανάγεται στο ότι είναι συνδεδεμένος με γεγονότα που χαρακτηρίζονται από μια μοναδικότητα στη μακραίωνη ζωή της Εκκλησίας και παρουσιάζουν ένα εξαιρετικό ενδιαφέρον για την πορεία της ομογένειας.

Οι εξελίξεις, δραματικές και ραγδαίες, εκπορευόμενες από το κέντρο της Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη προκάλεσαν δυσεπούλωτες πληγές στη ζωή της εκκλησίας της Αμερικής αλλά και της ομογένειας.

Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για την έξωση αμφοτέρων είναι πρωτοφανής, αφού το Φανάρι δεν φαίνεται να υποκύπτει στην πίεση των εξελίξεων αλλά να πρωτοστατεί στην υποκίνηση αυτών.

Η τακτική αυτή που μοίρασε την ομογένεια σε φατρίες και μέτωπα εκθέτει το Πατριαρχείο για συμπεριφορά νεοπαπισμού και δυσχεραίνει την επικοινωνία και επαφή της ελληνόφωνης Ορθοδοξίας με τους λοιπούς Ορθοδόξους, που μέσα από τέτοια φαινόμενα διακρίνουν οίηση και αδιαλλαξία.

Κατά την τρικυμιώδη τριετία της ποιμαντορίας του αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος η ιστορία γράφτηκε από τα παράκεντρα εξουσίας που κινήθηκαν μέσα στον ιστό μιας ίντριγκας, καθόλα βυζαντινής.

Οι μηχανισμοί της στήθηκαν από το κέντρο της Ορθοδοξίας και περιέπλεξαν μητροπολίτες, ιερείς, λαϊκούς της εύνοιας του πρώην αρχιεπισκόπου Ιακώβου, ομογενειακά μέσα ενημέρωσης αλλά και μεγάλες ελληνικές αμερικάνικες εφημερίδες.

Καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία και τη διακίνηση της κρίσης στην Εκκλησία της Αμερικής και κατ' επέκταση στην ομογένεια έπαιξαν οι εντεταλμένοι του πατριαρχικού περιβάλλοντος, ενώ στο παιχνίδι μπήκε αργότερα με δικούς της άσσους και η ελληνική κυβέρνηση.

Έτσι το παιχνίδι που πήρε φανερά το χρώμα του χρήματος και της εξουσίας, διαπλέχθηκε σε πολλά επίπεδα σχέσεων της Εκκλησίας της Αμερικής, τουτέστιν με το Πατριαρχείο, με το ελληνικό κράτος, με το ιερατείο της Αμερικής, με τους επώνυμους παράγοντες της ομογένειας αλλά και με την ίδια την οντότητα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού στην Αμερική.

Το ζήτημα της επαναφοράς από τον αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα στην ορθόδοξη βυζαντινή παράδοση αποτέλεσε αιχμή του δόρατος στους κόλπους του κλήρου. Ταυτόχρονα, η προσπάθεια του για ρεαλιστικό επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας του Έλληνα της Αμερικής, προκειμένου να διασώσει όσο μέρος της κληρονομιάς του είναι δυνατόν μέσα στη χαώδη πολιτιστική χοάνη της Αμερικής, αφύπνισε την αντίδραση των πρωταγωνιστών του εξαμερικανισμού της Ορθοδοξίας και της Ομογένειας που κορυφώθηκε τη δεκαετία του 70 με την εισαγωγή της αγγλικής γλώσσας στη θεία λειτουργία.

Αποτέλεσμα αυτής της τρίχρονης αναταραχής ήταν η εδραίωση του αυτοκεφαλιστικού κινήματος στην Εκκλησία της Αμερικής, η παραταξιοποίηση του Ελληνισμού, η περιθωριοποίηση των μεγάλων ζητημάτων της Ομογένειας και η παγίωση της πεποίθησης ότι το Πατριαρχείο επιθυμεί με κάθε τρόπο να αποδυναμωθεί ο ρόλος του αρχιεπισκόπου Αμερικής.

Ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων, ο οποίος έχει αποτραβηχτεί από τον ενεργό εκκλησιαστικό βίο σήμερα, στις σελίδες του βιβλίου αυτού μέσα από τις σημειώσεις, το αρχείο και το ημερολόγιο της εποχής καταθέτει την προσωπική του μαρτυρία για τη δραματική τριετία που σημάδεψε την ιστορία της Ομογένειας.

Πηγές για την καταγραφή των γεγονότων και την αποτίμησή τους υπήρξαν ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος, τα πρόσωπα του στενού περιβάλλοντός του, οι άμεσοι συνεργάτες του, ο ομογενειακός τύπος της Αμερικής, ο ελληνικός και αμερικάνικος τύπος και η προσωπική εμπειρία της συγγραφέως, που έζησε από κοντά τα γεγονότα ως δημοσιογράφος.

Αμερική: μια νέα σελίδα που υποσχόταν πολλά

Αν και καθόλη την πορεία του από τη Χάλκη μέχρι την Ιταλία κρατούσε ως ακριβή ανάμνηση τους πρώτους λόγους του πατριάρχη Αθηναγόρα τότε που τον αντίκρισε πρωτοετή αμήχανο φοιτητή αναφωνώντας: "O μέλλων αρχιεπίσκοπος Αμερικής!", η μακρά θητεία του στην Ευρώπη έκανε το Σπυρίδωνα να κρατήσει αποστάσεις από το όνειρο.

Ωστόσο, η εκλογή του Βαρθολομαίου στον Οικουμενικό Θρόνο τον έφερε πιο κοντά στον προφητικό λόγο του Αθηναγόρα καθώς ο μητροπολίτης Ιταλίας διέβλεπε ότι η υποβόσκουσα κόντρα μεταξύ Ιακώβου και Βαρθoλομαίου θα έπαιρνε σύντομα τέλος εις βάρος του τότε πρώτου. Άλλωστε, ένα χρόνο πριν από την εκλογή του σε πατριάρχη κατά τα εγκαίνια του ναού της Ζυρίχης ο τότε μητροπολίτης Χαλκηδόνος Βαρθολομαίος είχε προειδοποιήσει τον Ιάκωβο: "Προσέξτε γιατί ένα πρωί θα ξυπνήσετε ως πρώην Αμερικής".

Σίγουρα η σταδιακή ανεξαρτητοποίηση του Ιακώβου από το πατριαρχείο και η κατά την τελευταία δεκαετία της ποιμαντορίας του ενεργή ανάμιξη του στο λόμπι για τα εθνικά θέματα ενοχλούσαν αφόρητα το νεοεκλεγέντα πατριάρχη, που δεν μπορούσε να συγχωρήσει στον Ιάκωβο την υπεροπτική συμπεριφορά του.

Άλλωστε, αυτή κατεδίωκε τον Πατριάρχη από τα χρόνια της Ίμβρου, όταν ήταν γείτονες και δεμένοι με την πνευματική συγγένεια της βάπτισης του Βαρθoλομαίου από την αδελφή του Ιακώβου. Τούτη η προκατάληψη του Βαρθολομαίου Αρχοντώνη για τον επιτυχημένο συμπατριώτη του επιδεινώθηκε με τα χρόνια παρά την απόσταση της ηλικίας που χώριζε τους δύο άντρες κι αυτήν πλήρωσε τελικά ο πρώην αρχιεπίσκοπος Αμερικής με την ταπεινωτική έξωσή του από το θρόνο.

Καθοριστικό ρόλο στο θρίλερ της εκπαραθύρωσης του Ιακώβου έπαιξε ο π. Άλεξ Καρλούτσος, ο οποίος τον υπέσκαπτε συστηματικά ιδιαίτερα μετά την εκλογή του Βαρθολομαίου στον Οικουμενικό θρόνο (1991).

Η σχέση των δύο ανδρών (Βαρθολομαίου-Καρλούτσου) ισχυροποιήθηκε με τα συχνά ταξίδια του π. Καρλούτσου στο Φανάρι, ο οποίος κόμιζε πλούσιους παράγοντες και επιταγές κατευθείαν στο κέντρο της Ορθοδοξίας. Οι μυστικές δοσοληψίες μεταξύ τους συνεχίσθηκαν για μια περίπου δεκαετία, όπου διαφάνηκε ότι ο Καρλούτσος έγινε ο έμπιστος άνθρωπος του Φαναρίου, αυτός που μετέφερε με λεπτομέρεια και με το δικό του τρόπο τα όσα συνέβαιναν στην αρχιεπισκοπή Αμερικής.

Το 1992 μετά από τρεις συνολικά απόπειρες ο Ιάκωβος τελικά κατόρθωσε να απομακρύνει τον Καρλούτσο από την αρχιεπισκοπή Αμερικής. Έτσι, ο φάδερ Άλεξ, όπως τον αποκαλούσαν όλοι, έγινε ο φανερός διώκτης του τέως αρχιεπισκόπου, αυτός που οσονούπω θα προλείαινε το έδαφος για τον αντικαταστάτη του (...)

Ενώ αυτό ήταν το κλίμα στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής ο πολυμήχανος π. Άλεξ Καρλούτσος στο περιθώριο της κληρικολαϊκής του Σικάγο (1996) φρόντισε να δικτυώσει το Μητροπολίτη Ιταλίας κατά την παραμονή του στη Νέα Υόρκη συστήνοντάς τον σε διάφορους παράγοντες της ομογένειας και προωθώντας τον για συνεντεύξεις σε ομογενειακά έντυπα.

Παραγοντίζοντας χωρίς όρια ο ιερέας διέδιδε στην Αμερική εν αγνοία του μητροπολίτη (γεγονός που τον έφερνε σε αμηχανία πολλές φορές) ότι ο Σπυρίδων θα ήταν ο επόμενος αρχιεπίσκοπος, προφανώς στηριζόμενος στις πληροφορίες του από τον ίδιο τον Πατριάρχη. Άλλωστε, ο διάδοχος του Ιακώβου έπρεπε να τύχει της απολύτου έγκρισης του αγαπημένου παιδιού του Βαρθολομαίου (...)

Όλοι αυτοί οι δυσαρεστημένοι από το κατεστημένο του Ιακώβου κάτω από την ενορχήστρωση του π. Άλεξ Καρλούτσου αναζητούσαν διέξοδο στην αλλαγή. Το κλίμα είχε ωριμάσει και εκβιασθεί ως ένα σημείο από τον Καρλούτσο, όταν ο αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος υπέβαλε την παραίτησή του στο Φανάρι στις 31 Ιουλίου 1995 με μεταχρονολογημένη ημερομηνία για την πραγματική έξοδο του από το θώκο (που συντελέσθηκε τυπικά στις 30 Ιουλίου 1996 με την εκλογή του διαδόχου του).

Ο πατριάρχης δεν άφησε το χρόνο να κυλήσει υπέρ του "άσπονδου" γνώριμου και βιάστηκε να ανακοινώσει ότι κάνει δεκτή τη μεταχρονολογημένη παραίτηση του αρχιεπισκόπου Αμερικής εκθέτοντάς τον στην κοινή γνώμη, πληγώνοντας την αξιοπρέπεια του ανδρός ανεπανόρθωτα.

Στο διάστημα αυτό ο π. Καρλούτσος επισκέφθηκε το μητροπολίτη Ιταλίας τρεις φορές στη Βενετία βολιδοσκοπώντας τον για τις προθέσεις του σχετικά με την Αμερική. Ο πολυμήχανος "έμπιστος" του πατριάρχη φρόντιζε να δημιουργήσει δεσμούς με τον διάδοχο αποβλέποντάς στην προσωπική του αποκατάσταση μέσα στην αρχιεπισκοπή Αμερικής.

Την Τετάρτη 24 Ιουλίου ο Σπυρίδων δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος βρισκόταν για ξεκούραση στο σπίτι του αδελφού του στη Ντιβόν της Γαλλίας. Ο Βαρθολομαίος του ανήγγειλε ότι η Εκκλησία σκεφτόταν να τον προωθήσει στη θέση του αρχιεπισκόπου Αμερικής αλλά εκείνος του απάντησε: "Δεν ενδιαφέρομαι για την Αμερική". "Και αν η Εκκλησία σας επιστράτευε;" ρώτησε ο πατριάρχης. "Τότε δεν θα μπορούσα να αρνηθώ", είπε ο Σπυρίδων.

Ετσι, με την προτροπή του Πατριάρχη ο μητροπολίτης Ιταλίας βρέθηκε στις 29 Ιουλίου, την παραμονή δηλαδή της συνόδου για την εκλογή του νέου Αρχιεπισκόπου Αμερικής "ινκόγκνιτο" σε ένα δωμάτιο του ξενοδοχείου Holiday Inn στην Πόλη.

Το απόγευμα της ίδιας μέρας ο Σπυρίδων είχε μυστική συνάντηση με τον πατριάρχη και το μητροπολίτη Χαλκηδόνος Ιωακείμ στο σπίτι του δεύτερου στη Χαλκηδόνα. Εκεί ο Προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας εξήγησε σε αδρές γραμμές τα σχέδιά του για την επαρχία της Αμερικής και το ρόλο που θα ανέθετε στον αυριανό αρχιεπίσκοπο για την πραγμάτωσή τους.

Αφού είχε αποφασισθεί ο μετά τον Ιάκωβο κατακερματισμός της αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής σε τέσσερις επαρχίες (Αρχιεπισκοπή Αμερικής, Μητρόπολη Καναδά, Μητρόπολη Παναμά και Κεντρικής Αμερικής και Μητρόπολη Νοτίου Αμερικής) ο νέος αρχιεπίσκοπος καλούνταν να συμβάλει στην περαιτέρω κατάτμηση της Αρχιεπισκοπής σε 9 μητροπόλεις. Αυτό στην ουσία θα σήμαινε τον περιορισμό του ρόλου του σε μητροπολίτη Νέας Υόρκης-Νέας Ιερσέης με καθήκοντα προέδρου της επαρχιακής συνόδου της Αμερικής. Ταυτόχρονα θα προωθούσε την ανάπτυξη των σχέσεων της αρχιεπισκοπής με την Ουάσιγκτον.

Όταν ο Σπυρίδων ρώτησε πώς θα έπρεπε να κινηθεί ως πνευματικός ηγέτης των Ελλήνων της Αμερικής για την προώθηση των εθνικών θεμάτων, ο πατριάρχης του πρότεινε το ασαφές πλαίσιο των "αναφαίρετων δικαίων του Γένους".

Την επόμενη μέρα, Τρίτη 30 Ιουλίου 1996, η Ιερά Σύνοδος σε πλήρη απαρτία εξέλεξε ομόφωνα το μητροπολίτη Ιταλίας Σπυρίδωνα ως νέο αρχιεπίσκοπο Αμερικής. Ο εκλεγείς γνώστης της απόφασης περίμενε ήδη στο Φανάρι για να παραστεί στην τελετή του μικρού μηνύματος.

Ο Βαρθολομαίος ήθελε να κλείσει με συνοπτικές διαδικασίες το θέμα της εκλογής του Σπυρίδωνος, το οποίο -όπως αργότερα ομολόγησε- συνάντησε την αντίδραση της ελληνικής διπλωματίας. Μάλιστα, είχε σταλεί αντιπροσωπεία του υπουργείου εξωτερικών στο Φανάρι προκειμένου να προλάβουν την εκλογή του μητροπολίτη Ιταλίας, του οποίου τη φήμη συνόδευαν οι αρνητικές εκθέσεις των πρέσβεων της Ρώμης Χρ. Στρεμμένου και Κ. Γεωργίου. (...)

Άλλωστε, ο πρώην προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αμερικής στις δηλώσεις του για την εκλογή του διαδόχου του είχε μιλήσει σιβυλλικά: "Δεν τίθεται εν αμφιβόλω ότι η Μήτηρ Εκκλησία, έχουσα υπόψη της πολλά άλλα πράγματα και προβλήματα έκανε την επιλογή που έπρεπε, κατά τη γνώμη της", για να συνεχίσει σε κλίμα άρνησης: "Είμαι βέβαιος ότι αυτό το οποίο οικοδόμησα, δεν θα είναι εύκολο να γκρεμισθεί".

Στο μεταξύ, ο έμπιστος του πατριάρχη π. Άλεξ Καρλούτσος είχε επανεγκατασταθεί στο αρχιεπισκοπικό μέγαρο δίνοντας εντολές προς πάσα κατεύθυνση και προπηλακίζοντας ανθρώπους τους οποίους με δικά του προσωπικά κριτήρια καταδίκαζε ως "αντιπατριαρχικούς". Διοργανωτής της ενθρόνισης είχε το γενικό πρόσταγμα στην αρχιεπισκοπή αποπνέοντας ένα κλίμα αναστάτωσης και ρεβανσισμού. (...)

Ημέρα Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου ο ήλιος έλουζε το Μανχάτταν και η πομπή του νέου Αρχιεπισκόπου λουζόταν από ροδοπέταλα και επευφημίες. "Άξιος! Άξιος!", φώναζε το πλήθος που είχε πλημμυρίσει τους δρόμους γύρω από τον Καθεδρικό ναό επενδύοντας τις ελπίδες του στο νέο ιεράρχη. (...)

Στο μεταξύ, ο έχων το γενικό πρόσταγμα της ενθρόνισης π. Άλεξ Καρλούτσος δεν επέτρεψε να διαβασθεί στο ναό το χαιρετιστήριο μήνυμα του προέδρου Κλίντον προς τον νέο Αρχιεπίσκοπο, το οποίο κόμιζε ο γνωστός σύμβουλος του προέδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Στεφανόπουλος, γυιός του του πρωτοπρεσβύτερου του καθεδρικού ναού Χαράλαμπου Στεφανόπουλου. Ο νεαρός Στεφανόπουλος πλήρωνε τώρα την κόντρα του π. Καρλούτσου με τον πατέρα του.

Το κλίμα ήταν θερμό και ενθουσιώδες για το νέο αρχιεπίσκοπο που ταυτιζόταν με τους Ελληνοαμερικανούς λόγω της καταγωγής του και έφερνε ταυτόχρονα ένα νέο αέρα ελληνικότητας ...

Τα πιόνια της σκακιέρας

Τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στην εκπαραθύρωση του Σπυρίδωνος ήταν οι θύτες του προκατόχου του Ιακώβου. Ο νύν αντιπρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου Μάικλ Τζαχάρης και ο δικτυωμένος στην ομογένεια πάτερ Άλεξ Καρλούτσος υπήρξαν οι άξονες του παιγνιδιού, στο οποίο προστέθηκαν για τους δικούς τους λόγους οι μητροπολίτες της Αμερικής και το κατεστημένο της Θεολογικής Σχολής της Βοστόνης κάτω από το σχήμα της παραεκκλησιαστικής οργάνωσης GOAL (Greek Orthodox American Leaders = Ελληνορθόδοξοι Αμερικανοί Ηγέτες).

Οι διαπλεκόμενοι

Κυρίαρχο του παιχνιδιού στην εκτελεστική ο αρχιεπίσκοπος όρισε τον Άλεξ Σπανό λόγω του εκτοπίσματός του στην αμερικανική πραγματικότητα αλλά και της στενής φιλίας του με τον π. Καρλούτσο.

Χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα κύλησαν οι πρώτες συνεδριάσεις της εκτελεστικής επιτροπής παρότι διαφάνηκε από την αρχή η άκαμπτη στάση του Μάικλ Τζαχάρη (φίλου και συνεργάτη του π. Καρλούτσου), ο οποίος δεν υπαναχωρούσε ποτέ στις θέσεις του συμπαρασύροντας και τα υπόλοιπα μέλη που δεν ήθελαν να έρθουν σε ρήξη μαζί του. Σε κατ' ιδίαν συνομιλίες με το Σπυρίδωνα προσπαθούσε να τον πείσει να περιορισθεί στο ρόλο του ως πνευματικού ηγέτη που θα μετέφερε το "νέο όραμα" ανά τις κοινότητες των ΗΠΑ. Εκείνος θα φρόντιζε τα της έδρας, καθησύχαζε τον αρχιεπίσκοπο! ( ...)

Διωγμένος οριστικά το 1992 από την Αρχιεπισκοπή Αμερικής ο πατήρ Άλεξ Καρλούτσος υπέσκαπτε έκτοτε τον Ιάκωβο απροκάλυπτα. Η μισθοδοσία του έκτοτε προερχόταν από το Φανάρι, όπου προσκόμιζε παχυλές επιταγές από τους Ελληνοαμερικανούς εκατομμυριούχους.

Προφανώς με προτροπή του Πατριάρχη, ο παραγοντίζων κληρικός επισκέφθηκε στη Βενετία το μητροπολίτη Σπυρίδωνα το χειμώνα του 94 για να βολιδοσκοπήσει τον άνδρα.

Ο Καρλούτσος, ο οποίος επισκέφθηκε κι άλλες τη Βενετία για να συσφίξει τις σχέσεις του με το διάδοχο του Ιακώβου, οργάνωσε τις χορηγίες για την Πατριαρχική επίσκεψη στην Ιταλία. Σε ένα από τα ταξίδια του ρώτησε το Σπυρίδωνα αν θα τον πείραζε η στενή σχέση του με τον πατριάρχη σε περίπτωση που θα γινόταν αρχιεπίσκοπος,για να βάλει το μητροπολίτη σε σκέψη ...

Μετά την εκλογή του Σπυρίδωνος ο Καρλούτσος, που διορίσθηκε «βικάριος», δηλ. επίτροπος, για δημόσιες υποθέσεις, επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό μέγαρο δριμύτερος δημιουργώντας κλίμα εκφοβισμού στο υπαλληλικό προσωπικό. Ο φάδερ Άλεξ άφηνε αιχμές για ρεβάνς σε όσους ο ίδιος έβαζε στη λίστα των αντιπατριαρχικών προγραφών. Στο μεταξύ προετοίμασε τη φιέστα της ενθρόνισης διαδίδοντας ότι ο αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων ήταν υπό δοκιμήν, ότι ήταν προσωρινός ότι ήταν μεταβατικός ... (...)

Ο πολυμήχανος πρεσβύτερος προσπάθησε να βρίσκεται διαρκώς δίπλα στο νέο αρχιεπίσκοπο προφανώς για τον επηρεάζει αλλά και για να ενημερώνει τον Πατριάρχη περί των ενεργειών του επί καθημερινής βάσης. Άλλωστε, ο φάδερ Άλεξ διατυμπάνιζε την καθημερινή τηλεφωνική επικοινωνία του με τον προκαθήμενο της Ορθοδοξίας για να μην αφήνει περιθώρια στους τρίτους να παραγνωρίζουν την επιρροή του. (...)

Οι σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών επιδεινώθηκαν με την Πατριαρχική επίσκεψη στην Αμερική (Οκτώβριος 1997), της οποίας η οργάνωση ανατέθηκε εν λευκώ στον πολυπράγμονα Καρλούτσο. Ενώ ο προϋπολογισμός των εξόδων έφθανε τα 2,5 περίπου εκατομμύρια δολάρια, τελικά παρουσίασε λογαριασμούς ύψους 4 εκατομμυρίων δολαρίων, αφήνοντας την αρχιεπισκοπή με έλλειμμα 1,2 εκατομμυρίου περίπου, γεγονός που προκάλεσε τη μήνι των επισκόπων αλλά και του Σπυρίδωνος.

Οι επίσκοποι, οι οποίοι δεν απέδωσαν και οι ίδιοι τις προσυμφωνημένες οικονομικές συμβολές των επισκοπών τους έρριξαν τα βέλη στον π. Καρλούτσο υπαινισσόμενοι ατασθαλίες στο χειρισμό της πατριαρχικής επίσκεψης. Ζήτησαν μάλιστα και αποφάσισαν τη σύσταση ανακριτικής επιτροπής για να ασχοληθεί με την υπόθεση. Ο φάδερ Άλεξ έπνεε τα μένεα γιατί δεν έτυχε της κάλυψης του Προκαθημένου (...)

Ο προκαθήμενος μετά την πατριαρχική επίσκεψη άρχισε σιγά-σιγά να απομονώνει τον π. Καρλούτσο τον οποίο πλέον δεν καλούσε στα επιτελικά συμβούλια για αποφάσεις σε καίρια θέματα της αρχιεπισκοπής. Ο «πατριαρχικός φίλος» κινούμενος συτσηματικά μετέτρεψε το γραφείο του σε δούρειο ίππο, απ' όπου διοχέτευε απόρρητα έγγραφα με φαξ στα γραφεία των διωκτών του Σπυρίδωνος και στα μέσα ενημέρωσης.

Αφού δεν είχε ανάγκη πλέον να τηρήσει τα προσχήματα, κήρυξε ανοικτά τον πόλεμο εναντίον του Σπυρίδωνος προσεταιριζόμενος άτομα και φατρίες που μέχρι τότε αντιμαχόταν. Ο π. Καρλούτσος ήταν πλέον ο ορκισμένος εχθρός του, ο άνθρωπος που θα πρωταγωνιστούσε στην ανατροπή του αφού οι δεσμοί του με το Φανάρι παρέμεναν εξαιρετικά ισχυροί.

Το Μάιο του 1998 ο φάδερ Άλεξ πήγε στο Τορόντο να δει κατ' ιδίαν τον Πατριάρχη, ο οποίος βρισκόταν στα μέσα της ποιμαντορικής του επίσκεψης στον Καναδά. Άλλωστε ο προκαθήμενος της Ορθοδοξίας είχε τιμήσει τον «πατριαρχικό έμπιστο» με κατ' οίκον επίσκεψη δύο μέρες πριν όταν πέρασε από τη Νέα Υόρκη.

Γινόταν πλέον φανερό ότι ο άνθρωπος του Βαρθολομαίου στην Αμερική ήταν ο ιερέας που πρωταγωνίστησε στην ανατροπή του Ιακώβου και θα ενορχήστρωνε την έξωση του διαδόχου. Οι θεσμοί, όπως αποδείχθηκε από τα γεγονότα, μπορούσαν εύκολα να παρακαμφθούν από τα παράκεντρα της εξουσίας όταν δεν εξυπηρετούσαν το κέντρο. (...)

Η αντίστροφη μέτρηση

Ενώ, λοιπόν, ο αρχιεπίσκοπος εκείνη την άνοιξη του 1999 όδευε προς διευθέτηση πολλών εκκρεμοτήτων έχοντας κλείσει διάφορα μέτωπα και καθώς το κλίμα στην ομογένεια διαγραφόταν ήπιο κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής και του Πάσχα, ο πατριάρχης κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα περί το τέλος Μαΐου αποφάσισε να εγείρει ο ίδιος θέμα Σπυρίδωνος.

Έτσι στη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας Κώστα Σημίτη συζήτησε το θέμα του Αμερικής λέγοντας ότι ανησυχεί για το διχασμό της ομογένειας. Ο πρωθυπουργός φέρεται ότι απάντησε στον Πατριάρχη: "χειριστείτε το εσείς το ζήτημα". Την επόμενη μέρα διέρρευσε η συνομιλία στον ελληνικό τύπο διανθισμένη με τις πληροφορίες ότι ο πρωθυπουργός έκανε το σχόλιο πως η ελληνική κυβέρνηση είχε προειδοποιήσει το Φανάρι για το ποιόν του Σπυρίδωνα πριν ακόμη την εκλογή του.

Ωστόσο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Ρέππας στο καθιερωμένο μπρίφιγκ την επόμενη μέρα αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη του Έλληνα πρωθυπουργού στα θέματα της Εκκλησίας της Αμερικής και του Πατριαρχείου αφήνοντας ουσιαστικά ακάλυπτο τον Βαρθολομαίο.

Την ίδια μέρα ο αρχιεπίσκοπος δέχθηκε εμπιστευτικό τηλεφώνημα από πρόσωπο του στενού περιβάλλοντος του τότε υπουργού παιδείας Γεράσιμου Αρσένη. Ο πατριάρχης, σύμφωνα με το τηλεφώνημα, έθεσε και στον Γεράσιμο Αρσένη θέμα Σπυρίδωνος για να λάβει από τον υπουργό παιδείας την απάντηση ότι προβλήματα μπορεί να υπήρχαν στην Αμερική μετά από ένα καθεστώς 38 χρόνων αλλά εκείνος δεν έβλεπε ανησυχητική την κατάσταση. Ο Βαρθολομαίος όμως ήταν αμετάπειστος. Για εκείνον το μομέντουμ της εκπαραθύρωσης του αρχιεπισκόπου Αμερικής είχε φθάσει εκεί στην Αθήνα. (...)

Είχε βεβαίως προηγηθεί ένα ταξίδι του Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Ιωακείμ το Μάιο στην Αμερική, όπου συγχρωτιζόταν με τον π. Άλεξ Καρλούτσο και τον κύκλο των εκατομμυριούχων φίλων του, οι οποίοι του μετέφεραν ότι ο Σπυρίδων ήταν απομονωμένος από τα μεγάλα συμφέροντα και τα μεγάλα δολάρια του ελληνοαμερικανικού κατεστημένου.

Η επιταγή του ενός εκατομμυρίου δολαρίων από τον μεγιστάνα Άλεξ Σπανό για την αγορά πατριαρχικής κατοικίας στην Πόλη, η οποία παραδόθηκε στον Πατριάρχη στις αρχές Μαΐου από τον χρηματοκομιστή π. Καρλούτσο φαίνεται ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφαση του Βαρθολομαίου να τελειώνει με το Σπυρίδωνα εδώ και τώρα. Το προγραμματισμένο ταξίδι του στην Ελλάδα αποτέλεσε απλώς τη χρυσή ευκαιρία του ...

Έγραφε τότε η Ελευθεροτυπία της Κυριακής με τίτλο Δολάρια ροκανίζουν το θρόνο ότι ενώ η κατάσταση στην ομογένεια της Αμερικής τελούσε εν αιθρία αφού η σχέση του Σπυρίδωνος με τους μητροπολίτες είχε αποκατασταθεί, η δικαστική ρήξη με την παραεκκλησιαστική οργάνωση GOAL είχε κλείσει, η δρομολόγηση του θέματος της παιδείας προχωρούσε με το πόρισμα της επιτροπής Ρασσιά και η παρέμβαση του Σπυρίδωνος στα εθνικά θέματα ήταν πλέον δυναμική, ξαφνικά μετά την επιταγή τα πράγματα άλλαξαν άρδην και ο Βαρθολομαίος προσπάθησε να ανακινήσει θέμα κρίσης εμπλέκοντας ακόμη και την ελληνική κυβέρνηση.

Ακολούθησε το πλέγμα των επιθέσεων από το ιερατείο και τη GOAL εκείνο το χαλεπό φθινόπωρο του 98 που έφερε πάλι το Σπυρίδωνα και τους ιεράρχες στην Πόλη αρχές Ιανουαρίου του 1999. Κι ενώ φαινόταν ότι ο Πατριάρχης στήριζε τον αρχιεπίσκοπο απέναντι στους μητροπολίτες, σε κατ' ιδίαν συνομιλία ενώπιον του μητροπολίτη Χαλκηδόνος του ζήτησε την παραίτηση που είχε προτείνει από μόνος του τον περασμένο Σεπτέμβριο για να την έχει στη διάθεσή του: Να την έχω για κάθε ενδεχόμενο εδώ στο συρτάρι μου, για να μην να ξυπνήσεις πρώην Αμερικής ένα πρωί ..., είπε προειδοποιητικά.

Με συσσωρευμένη πικρία για τη διγλωσσία του προκαθημένου της Ορθοδοξίας (ένα χρόνο μετά την παραίτηση του θα έλεγε σε συνέντευξή του στην Ελευθεροτυπία της Κυριακής με ημερομηνία 23-7-2000: Έχω συνηθίσει στην ανακολουθία λόγων και έργων) ο Σπυρίδων επέστρεφε στη Νεα Υόρκη απογυμνωμένος από κάθε ελπίδα.

Το τέλος

Οι αλλεπάλληλες επαφές του Βαρθολομαίου με τον π. Άλεξ Καρλούτσο, τον οποίο επισκέφθηκε ιδιωτικά στο σπίτι του στη Νέα Υόρκη, καθώς και το ταξίδι-αστραπή του πολυμήχανου ιερέα στο Τορόντο εκείνο το Μάιο του 1998 φαίνεται ότι σηματοδότησαν νέες μοιραίες εξελίξεις για τη σχέση του Σπυρίδωνος με τον Πατριάρχη.

Στις 2 Ιουνίου οι δύο άντρες συναντήθηκαν στην αίθουσα των επισήμων της αεροπορικής εταιρείας "Τουρκ Χαβά Γιολαρί" κατά την αναχώρησή του Βαρθολομαίου για την Κωνσταντινούπολη από το αεροδρόμιο Κέννεντυ της Νέας Υόρκης. Το μέχρι τότε αγαπημένο παιδί του Φαναρίου διαπίστωσε μια φανερή εχθρότητα και απόσταση. Τα λόγια του πατριάρχη ήταν σκέτη ψυχρολουσία:

"Οι φίλοι σου λένε ότι δεν τολμώ. Να τους πεις ότι ο Βαρθολομαίος τολμά... Και μη νομίζεις ότι αυτό έχει να κάνει με χρήματα, είπε ο Πατριάρχης σιβυλλικά στο Σπυρίδωνα που έμεινε εμβρόντητος ζητώντας κάποια εξήγηση χωρίς ποτέ να τη λάβει. Γυρνώντας ο αρχιεπίσκοπος στο Μανχάτταν προσπαθούσε να αποτιμήσει τα δυσοίωνα σημεία των καιρών ...

Την πλήρη απομόνωση ένιωσε ο αρχιεπίσκοπος το Σεπτέμβριο του 98, όταν βρέθηκε στο Πατριαρχείο για τη σύναξη της ιεραρχίας του Θρόνου. Εκεί μπροστά στην επιτροπή των επαρχιών ακούγοντας στωικά ένα κατάλογο παραπόνων από τα χείλη του Βαρθολομαίου πρότεινε παραίτηση: Σάς υποβάλλω την παραίτησή μου αυθωρεί και παραχρήμα, αν νομίζετε ότι δεν εξυπηρετώ τα συμφέροντα του θρόνου".

Ακολούθησε το πλέγμα των επιθέσεων από το ιερατείο και τη GOAL εκείνο το χαλεπό φθινόπωρο του 98 που έφερε πάλι το Σπυρίδωνα και τους ιεράρχες στην Πόλη αρχές Ιανουαρίου. Κι ενώ φαινόταν ότι ο Πατριάρχης στήριζε τον αρχιεπίσκοπο απέναντι στους μητροπολίτες, σε κατ' ιδίαν συνομιλία ενώπιον του μητροπολίτη Χαλκηδόνος τού ζήτησε την παραίτηση που είχε προτείνει από μόνος του τον περασμένο Σεπτέμβριο για να την έχει στη διάθεσή του: Να την έχω για κάθε ενδεχόμενο εδώ στο συρτάρι μου, για να μην να ξυπνήσεις πρώην Αμερικής ένα πρωί ...", είπε προειδοποιητικά.

Σε μια προσπάθεια να εκτονώσει τις εντυπώσεις, ο συνταξιώτης του από τη Χάλκη μητροπολίτης Χαλκηδόνος Ιωακείμ, πνευματικό παιδί κι αυτός του Χαλκηδόνος Μελίτωνος, συμβούλευσε το Σπυρίδωνα να μην αποστείλει παραίτηση αναμένοντας εξελίξεις ...  Δύο μήνες αργότερα ο Ιωακείμ τηλεφωνεί στο Σπυρίδωνα ζητώντας του αυτή τη φορά του να στείλει άμεσα την παραίτηση που εκκρεμούσε ...

Φωνή βοώντος εν τη ερήμω, όμως, για τον αρχιεπίσκοπο που είχε αποφασίσει ότι η μόνη αξιοπρεπής στάση απέναντι στο Φανάρι στο εξής θα ήταν το "μολών λαβέ". Εκτιμώντας τα γεγονότα και τις μεθοδεύσεις όλου του προηγούμενου χρόνου είχε πια πεισθεί ότι το κονκλάβιο των διακινητών του πολέμου εξ ανατολών, θα έπρεπε να χρεωθεί εξ ολοκλήρου την έξωσή του από το θρόνο. Εκείνος θα έπραττε το καθήκον του μέχρις εσχάτων και ας ξυπνούσε ένα πρωί "πρώην Αμερικής" όπως τον απείλησαν ...

Βιογραφικό συγγραφέως

Η Ιουστίνη Φραγκούλη-Αργύρη γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1959, όπου τελείωσε τη δημοτική και μέση εκπαίδευση. Απόφοιτος του Πολιτικού Τμήματος της Νομικής Αθηνών, δημοσιογραφεί από το 1983 σε ημερήσιες εφημερίδες και περιοδικά της Ελλάδας.
Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ και έχει εργασθεί κατά διαστήματα στους ραδιοφωνικούς σταθμούς της ΕΡΑ, του SKY, του FLASH 9.61 καθώς και στην Ελληνική Τηλεόραση (ΕΤ). Από το 1989 ζει και εργάζεται στο Μόντρεαλ του Καναδά ως ανταποκρίτρια του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, της "Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας" και του καθημερινού "Έθνους".
Συνεργάσθηκε ταυτόχρονα με το τοπικό ραδιόφωνο και διάφορα ομογενειακά μέσα του Καναδά και της Αμερικής. Είναι παντρεμένη με τον επιχειρηματία Θεόδωρο Αργύρη κι έχει γιο το δεκάχρονο Αλέξανδρο.

[ Ελληνικός Τύπος (Τορόντο) - 8 Φεβρουαρίου 2001 ]
[ Ελληνικός Τύπος - greekpress.ca/01_02_08/endiaferonta.htm - 8 Φεβρουαρίου 2001 ]