top

ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ - 18 Αυγούστου 2003

Τι φοβάται το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως

Του ΣΩΤΗΡΗ Μ. ΤΖΟΥΜΑ* στο «ΒΗΜΑ»

ΑΘΗΝΑ. - Πληθαίνουν τα σημεία που δείχνουν ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο καχυποπτεύεται και φοβάται ότι η Εκκλησία της Ελλάδος Θέλει να χειραφετηθεί πλήρως από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, να ενώσει διοικητικά τις Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου και της Κρήτης με την Ελλάδα (και όχι με την Κων/πολη όπου υπάγονται τώρα) και να γίνει Πατριαρχείο. Και ο φόβος και η καχυποψία αυτή είναι ό,τι χειρότερο στη σχέση των δύο Εκκλησιών. Η πολυσυζητημένη αλληλογραφία μεταξύ της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κάποιες ατυχείς δηλώσεις του κ.κ. Βαρθολομαίου στις εφημερίδες και σε επισκέπτες προσκυνητές στην Κων/πολη, αλλά και στις επισκέψεις του σε Μητροπόλεις στην Ελλάδα, η αποστολή επιστολών με εμπρηστικό περιεχόμενο του Οικουμενικού Πατριάρχη προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, οι απαντήσεις του κ. Χριστόδουλου προς τον κ.κ. Βαρθολομαίο και η δημοσίευσή τους στο επίσημο περιοδικό της Εκκλησίας της Ελλάδος «Εκκλησία» εκφράζουν σαφώς το κλίμα που υπάρχει και υποδηλώνουν την ανησυχία -που επικρατεί - και στις δύο πλευρές. Η προ καιρού δημoσιευθείσα επιστολή του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ. Στυλιανού προς τον Πατριάρχη ήλθε να τα επιβεβαιώσει όλα αυτά και με μια ακατανόητη σιγουριά να διατυπώσει ρητώς ότι εκεί οδηγούνται τα πράγματα. Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, η επιστολή που έστειλε την περασμένη εβδομάδα ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος προς ταν Αρχιεπίσκοπο κ. Χριστόδουλο με αφορμή την επικείμενη εκλογή του νέου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης έρχεται να ρίξει λάδι στη φωτιά και να οδηγήσει τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών σε μια πολύ ακραία φάση. Πολλοί δημοσιογράφοι, ακόμη και του εκκλησιαστικού ρεπορτάζ νομίζουν ότι η στάση αυτή του Φαναριού βασίζεται στην αποκρυπτογράφηση και μόνο των προθέσεων του κ. Χριστόδουλου. Και όμως, το πρόβλημα δεν είναι ο Αρχιεπίσκοπος - ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Το πρόβλημα, που είναι παλαιό, έχει τις ρίζες του σε λάθη ταυ παρελθόντος και βγαίνει μέσα από τα σπλάχνα του ίδιου του Φαναρίου. Και καλά Θα κάνουμε να το προσέξουμε.

Η φοβία που έχει το Φανάρι, ότι η Εκκλησία της Ελλάδος θα ανακηρυχθεί κάποια στιγμή σε Πατριαρχείο, δεν είναι τωρινή, αλλά παλαιά. Προέκυψε στη συνείδηση των Ιεραρχών του Φαναριού μετά τα τραγικά γεγονότα της Κωνσταντινούπολης το 1955. Τις επιθέσεις, τις καταστροφές, τις λεηλασίες, τις συλλήψεις, τους βιασμούς, τις δολοφονίες και τους εμπρησμούς εκείνους εις βάρος των Ελλήνων της Πόλης, διαδέχθηκε μια μαζική φυγή. Μέσα σε περίπου έναν χρόνο, στην ευρύτερη περιοχή της Πόλης είχαν μείνει μόνο 4.000-5.000 Έλληνες. Ο αριθμός αυτός μικραίνει έκτοτε, χρόνο με τον χρόνο. Και σήμερα είναι δεν είναι 2.000 Έλληνες. Το αποτέλεσμα του διωγμού και της συρρίκνωσης του Ελληνισμού της Πόλης ήταν να βρεθεί η Ιεραρχία του Φαναριού χωρίς ποίμνιο. Μιλάμε, βέβαια, όλοι για «την μικράν ζύμην» κτλ, αλλά γεγονός είναι ότι οι ιεράρχες χωρίς ποίμνιο βρίσκονται σε δύσκολη ψυχολογικά θέση, έρμαια μιας ατέρμονης ανασφάλειας. Ο αείμνηστος Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων είχε ήδη από τότε, που ήταν παντοδύναμος, πλήρη επίγνωση της πραγματικότητος. Τον βασάνιζε το ερώτημα: από ποιους θα αναπληρωθούν οι τωρινοί Ιεράρχες όταν αυτοί κοιμηθούν; Αν οι Έλληνες είναι μόνο 2.000, πόσοι από αυτούς θα θέλουν να γίνουν κληρικοί, και πόσοι -εκ των αγάμων- θα είναι άξιοι να γίνουν Ιεράρχες; Έφθασε, μάλιστα, στο σημείο να πει κάποτε: «Ούτε ψάλτες δεν θα' χει σε μερικά χρόνια το Φανάρι».

Εκφράζοντας το ίδιο σκεπτικό, ο καθηγητής κ. Χρήστος Γιανναράς, σε επιφυλλίδα του, χαρακτήριζε «παραλογισμό» την προσπάθεια του Πατριάρχη κ. Βαρθολoμαίου να επαναλειτουργήσει η Σχολή της Χάλκης, θέτοντας ωμά το ερώτημα: «Ποιους καθηγητές και ποιους μαθητές θα έχει αυτή η σχολή»; Μήπως, λοιπόν, θέτουμε λάθος προτεραιότητες;

Βεβαίως, ο Οικουμενικός Πατριάρχης επικαλείται την όπου Γης Ομογένεια, τους Έλληνες ορθοδόξους σε όλον του κόσμο - και δεν έχει άδικο. Με τον τρόπο αυτόν προσπαθεί να κλείσει τα αφτιά του (και τα δικά μας) στη φωνή της πραγματικότητας, που του επισημαίνει αυτό, ακριβώς, που αρνείται ο ίδιος με παθιασμένη επιμονή: ότι η «Ιερά Σύνοδος», όπως ακόμη τιτλοφορείται, του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν αποτελείται απ' όλους τους Ιεράρχες που ανήκουν στην Πρωτόθρονη Εκκλησία, αλλά από ένα σώμα «διορισμένων κοντoχωριανών», χωρίς ποίμνιο και χωρίς καμία επαφή με τους Έλληνες ομογενείς ανά την υφήλιο, την ποιμαντική ευθύνη των οποίων έχει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, χωρίς όμως να γνωρίζει τα προβλήματα της καθημερινότητάς τους.

Από την άλλη πλευρά, οι ποιμένες της Ομογένειας -του όπου Γης Ελληνισμού- είναι άσχετοι και ανυποψίαστοι σχετικά με το τι κάνει και αποφασίζει το Φανάρι. Το ποίμνιο έχει ποιμένες που ούτε ακούγονται ούτε έχουν τρόπο να επηρεάσουν τους Ιεράρχες της Πόλης. Πίσω από τους πομπώδεις τίτλους που έχουν («Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας», «Αρχιεπίσκοπος Αμερικής» και τά παρόμοια) δεν υπάρχει τίποτε άλλο. Και το σπουδαιότερο: δεν υπάρχει η σχέση με το λεγόμενο «συνοδικό σύστημα», διότι κάτι τέτοιο στο Φανάρι δεν υφίσταται.  | Όπως έδειξε η περίπτωση του π. Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μ. Βρετανίας και νυν Μητροπολίτη Πισιδίας Μεθοδίου Φούγια, είναι «Αρχιεπίσκοποι» που μπορεί να μείνουν.... «άνεργοι» με ένα απλό τηλεφώνημα του Πατριάρχη - αυτό συνέβη με τον κ. Μεθόδιο Φούγια, που πήγε άναυλα σπίτι του έπειτα από ένα νυχτερινό fax του κ.κ. Βαρθολομαίου. Η κωμωδία του ξηλωμένου «Αρχιεπισκόπου» επανελήφθη ως φάρσα σε πολλές πράξεις στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, ξεκινώντας από τον Γέροντα Αρχιεπίσκοπο κ. Ιάκωβο -ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, δεν είναι μόνο συγχωριανός του κ.κ. Βαρθολομαίου, αλλά και... ανάδοχός του- συνεχίστηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα, για να φθάσουμε στον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο και στην ανύψωση των εκεί Επισκοπών σε Μητροπόλεις.

Αυτό ακριβώς αποκαλύπτει η επιστολή του Αυστραλίας κ. Στυλιανού προς τον Πατριάρχη. Ο Στυλιανός προειδοποιεί τον Πατριάρχη ότι κάποια στιγμή η Εκκλησία της Ελλάδος θα προχωρήσει στην «ανακήρυξή» της σε Πατριαρχείο και θα ενώσει όλη την ελληνική επικράτεια σε μια ενιαία Εκκλησία, γιατί αυτό είναι το ορθόν, από κανονικής τάξεως. Γιατί άραγε το έκανε αυτό ο Αυστραλίας; Το έκανε, όμως, διότι με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να εκμεταλλευθεί τις φοβίες των Φαναριωτών, για να τους αποσπάσει το πολυπόθητο: τη συμμετοχή όλων των Ιεραρχών του θρόνου στη Σύνοδο του Πατριαρχείου.

Έτσι, στην επιστολή του ο κ. Στυλιανός «προειδοποιεί» τον Παναγιώτατο κ.κ. Βαρθολομαίο ότι ο μόνος τρόπος να αποφύγει την καταστροφή είναι να κάνει αληθινή Σύνόδο, αναγνωρίζοντας τους ως τώρα... «ψευδεπίγραφους» Ιεράρχες, τους τάχα Αρχιεπισκόπους και Μητροπολίτες που ποιμαίνουν την ελληνική Ομογένεια, σε εν ενεργεία Ποιμενάρχες, που συμμετέχουν σε συνοδικά όργανα και παίρνουν μέρος στις αποφάσεις της Εκκλησίας στην οποία ανήκουν.

Πάντως, ένα είναι σίγουρο: Ο μόνος τρόπος να επιβιώσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι να αναγνωρίσει όλους τους Ιεράρχες του, ως αληθείς Επισκόπους, και να τους δώσει το δικαίωμα της συμμετοχής στη διοίκηση του Πατριαρχείου. Αν γίνει αυτό και παράλληλα πιεστεί η Τουρκία ν' απεγκλωβίσει την εκλογή του εκάστοτε Πατριάρχη αλλά και των άλλων Ιεραρχών του θρόνου από τα γρανάζια της κουτοπόνηρης τουρκικής γραφειοκρατίας, τότε μπορούμε να μιλάμε για ένα λαμπρό μέλλον του Φαναριού - ακόμη και αν δεν ανοίξει η Σχολή της Χάλκης!

Αλλιώς, οι Φαναριώτες θα είναι θύματα της κραυγαλέας ανασφάλειάς τους και της έκδηλης φοβίας τους. Αν, όμως, αναγνωρίσουν τους Ιεράρχες της Ομογένειας και δώσουν και σε αυτούς κάποιο μερίδιο εξουσίας -το οποίο, άλλωστε, τους ανήκει- τότε θα μπορέσουν να καταλάβουν ότι λύση δεν είναι ο αυταρχισμός, αλλά η αποκατάσταση της κανονικής τάξης της Εκκλησίας, η οποία προϋποθέτει την αναγνώριση των Επισκόπων και την εφαρμογή του συνοδικού συστήματος στη διοίκηση. Αλλιώς, πολύ φοβούμαι ότι οι εξελίξεις που έρχονται (όχι συνεπεία, δυστυχώς, της ωριμότητας και της σύνεσης που θα 'πρεπε να έχει επιδείξει το Φανάρι), αλλά νομοτελειακά, θα έχουν απρόβλεπτη έκβαση. Το θέμα αυτό, όμως, είναι πολύ σοβαρό και θα μας απασχολήσει ξανά πολύ σύντομα.

* Ο κ. Τζούμας είναι επικοινωνιολόγος.

[ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ - 18 Αυγούστου 2003 - σελ. _ ]