top

ΕΘΝΟΣ (της Κυριακής) - 3 Αυγούστου 2003

Συνέντευκη Σπυρίδωνος

Δημοψήφισμα στις λεγόμενες Νέες Χώρες

Να ξεκαθαρίσει οριστικά το τοπίο και αν δεν τα
καταφέρουν Φανάρι και Ελλαδική Εκκλησία να βρουν λύση,
τότε ας αποφασίσει ο λαός ποια εκκλησία θέλει

Συνέντευξη στον Πέτρο Παπαβασιλείου

ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ να διεξαχθεί δημοψήφισμα στις μητροπόλεις των Νέων Χωρών ώστε ο ίδιος ο λαός να αποφασίσει κάτω από ποιας εκκλησίας τη σκέπη θέλει να διοικείται, διατυπώνει ο πρώην αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Σπυρίδων.

Χωρίς να κρύβεται πίσω από τις λέξεις, ο αρχιερέας αναριωτιέται «εάν τα υπαρκτά δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου έχουν πλέον έρεισμα στην εκκλησιαστική συνείδηση του πληρώματος των μητροπόλεων των Νέων Χωρών ...».

Παράλληλα ο κ. Σπυρίδων αναγνωρίζει ότι η ενδοεκκλησιαστική διαμάχη Αθήνας-Φαναρίου οφείλεται «στον περί εξουσίας αγώνα» που έχουν επιδοθεί οι προκαθημένοι των δύο εκκλησιών, ενώ διευκρινίζει ότι για την ισχύ του «μεταθετού» υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στην Πατριαρχική Πράξη του 1928 και τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Ο σεβασμιώτατος σε ερώτηση αν παρατηρούνται κρούσματα ηθικής κατάπτωσης στους κόλπους της Εκκλησίας παραδέχεται πως «η εκκλησιαστική ηγεσία δεν έχει τη θέληση και την πρόθεση να αντιμετωπίσει σοβαρά τα φαινόμενα αυτού του είδους».

*   *   *   *

Για άλλη μια φορά οι σχέσεις της Ελλαδικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο διέρχονται κρίση με αφορμή την εκλογή του νέου μητροπολίτη Θεσσαλονίκης. Πότε και κάτω από ποιες συνθήκες εκτιμάτε ότι μπορεί να επέλθει νηνεμία στις σχέσεις των δύο αυτών εκκλησιών;

Σταθερή ειρήνη θα επιτευχθεί μόνο όταν εξευρεθεί οριστική λύση στο πρόβλημα των Νέων Χωρών, που επί ολόκληρες δεκαετίες ταλανίζει τις σχέσεις Οικουμενικού Πατριαρχείου και Εκκλησίας της Ελλάδος και μόνο εάν ξεκινήσει ένας ειρηνικός διάλογος.

Εάν κάποιος διάλογος αποδειχθεί ατελέσφορος, τότε γιατί να μη ζητηθεί και η ετυμηγορία του ίδιου του λαού που αποτελεί το πλήρωμα των μητροπόλεων αυτών; Πάντως, θα πρέπει οπωσδήποτε να βρεθεί λύση οριστικού χαρακτήρα, αλλοιώς φοβάμαι πως το πρόβλημα θα επανέρχεται συνεχώς υπό οξύτερη μορφή και οι συνέπειες μπορεί να είναι απρόβλεπτες...

Έχει το δικαίωμα νομοκανονικά ο Οικουμενικός Πατριάρχης να ζητήσει προς έγκριση τη λίστα των εκλόγιμων αρχιερέων; Και το ρωτάω αυτό διότι κάποιοι νομομαθείς, οι οποίοι βρίσκονται κοντά στην Εκκλησία της Ελλάδος υποστηρίζουν πως ο όρος «έγκριση» δυνητικά μπορεί να εκληφθεί και ως «λαμβάνω γνώση».

Η Πατριαρχική Πράξη του 1928 είναι αρκετά σαφής εξ επόψεως γλώσσας και περιεχομένου, ώστε να περιττεύουν βεβιασμένα λεξικογραφικά και νομικίστικα επινοήματα.

Εκείνο όμως που δεν καταλαβαίνω είναι, γιατί ξαφνικά να καταργηθεί μια πρακτική επτά δεκαετιών, η οποία εξυπηρετούσε τις ειρηνικές σχέσεις μεταξύ των δύο Εκκλησιών. Γιατί αίφνης εγείρεται θέμα νομοκανονικών αρμοδιοτήτων;

Από την πλευρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναφέρεται ότι το δικαίωμα έγκρισης υφίσταται, ασχέτως εάν παραμένει ανενεργό. Από την άλλη, η Αρχιεπισκοπή Αθηνών αντιτείνει ότι ακόμα και η τοποθέτηση του κυρού μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονα ήταν αποτέλεσμα «μεταθετού». Επιπλέον, ο μητροπολίτης Περιστερίου Χρυσόστομος με δηλώσεις του στο «Έθνος της Κυριακής» ξεκαθαρίζει ότι απαγορεύεται το «μεταθετό» στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Που βρίσκεται η αλήθεια;

Το «ανενεργό» δε συνεπάγεται κατ' ανάγκη και την κατάργηση της Πατριαρχικής Πράξης. Άλλωστε, το «ανενεργό» δεν παρεμπόδισε τη σχετικά πρόσφατη συνταγματική κατοχύρωσή της. Ως προς το μεταθετό των μητροπολιτών υπάρχει μια αντίφαση μεταξύ της Πατριαρχικής Πράξης του 1928 και του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, αμφοτέρων συνταγματικά κατοχυρωμένων.

Η πρώτη απαγορεύει το «μεταθετό» προκειμένου περί μητροπολιτών στις Νέες Χώρες, ενώ ο δεύτερος επιτρέπει το «μεταθετό» υπό ορισμένους συγκεκριμένους όρους προκειμένου περί μητροπολιτών όχι μόνο της Παλαιάς Ελλάδας αλλά και εκείνων των Νέων Χωρών. Σίγουρα, η αντίφαση αυτή προσθέτει ακόμη ένα αγκάθι στο όλο πρόβλημα και δεν θα ξεπερασθεί εύκολα.

Οι κίνδυνοι

Κάποιοι θεωρούν ότι η αναγνώριση και επί της ουσίας του καθεστώτος των μητροπόλεων των λεγόμενων Νέων Χωρών (δηλαδή γνωμοδοτική εμπλοκή του Οικουμενικού Πατριαρχείου) θα εγείρει διεκδικήσεις εκ μέρους του νομάρχη Κωνσταντινούπολης. Ισχύει αυτό;

Η ιστορία διδάσκει ότι, όταν η πολιτική μπορεί, δεν φείδεται προσπαθειών προκειμένου να επιτροπεύσει την Εκκλησία.

Ωστόσο, στη προκειμένη περίπτωση θεωρείται απίθανο το σενάριο ότι η νομαρχία Κωνσταντινουπόλεως θα επιδείξει ενδιαφέρον για τα τρεχούσης φύσεως θέματα μιας μητροπόλεως των Νέων Χωρών ή ακόμη ότι η παραπάνω νομαρχία, βασιζόμενη στην εκκλησιαστική εξάρτηση μιας μητροπόλεως των Νέων Χωρών απ' το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θα εγείρει διεκδικήσεις εθνικού χαρακτήρα.

Όπως και νάναι, καλό θάταν να ξεκαθαρίσει το τοπίο δια πάν ενδεχόμενον!

Από ποια κίνητρα πιστεύετε ότι υποκινείται ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος και «ξεθάβει» τη δεδομένη χρονική στιγμή τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο του 1928;

Το θέμα είναι εάν τα υπαρκτά ιστορικά δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου έχουν πλέον έρεισμα στην εκκλησιαστική συνείδηση τόσο του πληρώματος των μητροπόλεων των Νέων Χωρών όσο και της αμέσου εκκλησιαστικής τους ηγεσίας σήμερα.

Η πλειονότητα των μητροπολιτών στις Νέες Χώρες, όπως πληροφορούμαι, τάσσεται υπέρ της αναθεώρησης του υπάρχοντος, έστω και «ανενεργού», εκκλησιαστικού καθεστώτος.

Ισως τελικά θα έπρεπε να κληθεί ο λαός να αποφασίσει πού θέλει να ανήκει εκκλησιαστικά!

Αγώνας εξουσίας πίσω από τη διαμάχη

Κατά την άποψή σας για ποιους λόγους δημιουργούνται τα τελευταία χρόνια «σκόπελοι» στο δίπολο Αθήνας-Φαναρίου;

Θεωρώ πως οι συνεχείς τριβές μεταξύ των Εκκλησιών οφείλονται εν πολλοίς στον περί εξουσίας αγώνα, γεγονός βέβαια που μειώνει τους θεσμούς στα μάτια και τις ψυχές των απλών πιστών. Είναι λυπηρό, διότι τέτοιες αντιπαραθέσεις αμαυρώνουν την εικόνα της Εκκλησίας.

Χωράει ο εγωϊσμός και η εμπάθεια στην ιδιοσυγκρασία των εκκλησιαστικών ανδρών;

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια όλοι έχουμε γίνει μάρτυρες διαφόρων αδυναμιών στο χώρο του Κλήρου, που κατά κανόνα εκπηγάζουν από ένα αγώνα δρόμου για εξουσία. Τα φαινόμενα αυτά θλίβουν βέβαια κάθε πιστό, αλλ' ευτυχώς οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται και μόνο η Εκκλησία μένει.

[ ΕΘΝΟΣ (της Κυριακής) - 3 Αυγούστου 2003 - σ. 21 ]