top

Σπυρίδων ... Η Παρακαταθήκη - Δεκέμβριος 2005

Αδιαπραγμάτευτη Oρθοδοξία

Εισαγωγικό σημείωμα στο κεφ. α΄ του βιβλίου
«Σπυρίδων, Αρχιεπίσκοπος Αμερικής (1996-1999), Η Παρακαταθήκη»

Από την Ιουστίνη Φραγκούλη-Αργύρη

Σε όλα τα στάδια της εκκλησιαστικής του πορείας ο Σπυρίδων υπήρξε θερμός υποστηρικτής της ορθόδοξης παράδοσης, λόγοις και έργοις. Από τη συμμετοχή του στο διάλογο με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία μέχρι την εκλογή του στον αρχιεπισκοπικό θώκο της Αμερικής προσπάθησε να επαναπροσδιορίσει το μήνυμα και το ρόλο της Ορθοδοξίας στη σύγχρονη κοινωνία των επιρροών και των ρευμάτων του σχετικισμού.

Η στάση του αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος στο διάλογο με τους Ρωμαιοκαθολικούς υπήρξε άτεγκτη και η σύντομη θητεία του στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής σηματοδότησε νέα εποχή για την αναλλοίωτη και σαφή ταυτότητα της Ορθοδοξίας στην αμερικανική χοάνη. Από τον εναγκαλισμό της μοναστικής ζωής μέχρι την προσπάθεια περαιτέρω εδραίωσης της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας στην πολυσυλλεκτική γη των χριστιανικών δογμάτων και εκκλησιών υπεραμύνθηκε της πατερικής παράδοσης σε όλα τα μέτωπα.

Παρεμβάσεις στο διεκκλησιαστικό διάλογο

Γαλουχημένος στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, με ορθόδοξα θεολογικά πρότυπα και πλούσια μαθητεία κοντά στους μεγάλους αρχιερείς του Oικουμενικού Θρόνου της Κωνσταντινούπολης (Αθηναγόρα, Γέροντα Μελίτωνα), ο Σπυρίδων σφυρηλάτησε την ορθόδοξη πίστη του στο προπύργιο του Ρωμαιοκαθολικισμού στην Ιταλία, όπου κλήθηκε να υπηρετήσει επί μία εικοσαετία ως αρχιμανδρίτης, βοηθός επίσκοπος και αργότερα μητροπολίτης Ιταλίας.

Παρότι υπήρξε ενεργή μονάδα στο διάλογο με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, από τις προπαρασκευαστικές συνομιλίες της Mικτής Eπιτροπής (ήδη προ του 1980) μέχρι τη συνάντηση στο Φράιζινγκ της Βαυαρίας (1990), ο νεαρός κήρυκας της Oρθοδοξίας δεν δίστασε να ορθώσει το ανάστημά του έναντι του Βατικανού τα χρόνια που αναβίωνε σαρωτικά το κίνημα της Ουνίας στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.

Η ομιλία του Σπυρίδωνος ως μητροπολίτη Ιταλίας στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο της Pωμαιοκαθολικής Iεραρχίας στο Βατικανό το Δεκέμβριο του 1991 έμεινε ιστορική στα πρακτικά της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο ορθόδοξος ιεράρχης στηλίτευσε ανηλεώς τον παπικό επεκτατισμό στις πρώην κομμουνιστικές χώρες όπου η Ουνία είχε αναζωπυρωθεί με την οικονομική ενίσχυση του Βατικανού:

«Δὲν ἀποτελεῖ πλέον μυστικόν, ὅτι τὸ ἐπιτελεσθὲν κατὰ τάς τελευταίας δεκαετίας κοπιῶδες ἔργον τῆς καταλλαγῆς καὶ τῆς βαθμιαίας προσεγγίσεως μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, Ρωμαιοκαθολικῆς καὶ Ὀρθοδόξου, διακυβεύεται νῦν σοβαρῶς. Ἐπίσης εἶναι ἐμφανὲς πλέον, ὅτι τὸ ἐπιτελεσθὲν ἐν τῷ Θεολογικῷ ἡμῶν Διαλόγῳ ἔργον -ἔργον θαυμαστὸν καὶ ἀληθῶς ἱστορικὸν διὰ τὸν χριστιανικὸν κόσμον- κινδυνεύει δυστυχῶς ὄχι μόνον νὰ ἀνασταλῇ ἐπ' ἀόριστον καὶ μετ' ἀγνώστων προοπτικῶν, ἀλλ' ἴσως καὶ νὰ ματαιωθῇ ὁριστικῶς λόγῳ τῆς ἄκρως τεταμένης καταστάσεως, ἥτις ἐδημιουργήθη ἐν ταῖς σχέσεσι μεταξὺ τῶν Οὐνιτικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων τοιούτων, αἵτινες καὶ ἐκπροσωποῦν ἄλλωστε τὴν ἀρχαίαν καὶ παραδοσιακὴν χριστιανικὴν πίστιν ἐν ταῖς περιοχαῖς ταύταις».

Ο ίδιος στον πύρινο λόγο του, που προκάλεσε τριγμούς στον παγκόσμιο θεολογικό κόσμο της εποχής, σημείωνε πως ο επεκτατισμός της Ουνίας δυναμίτιζε την προσπάθεια για επίτευξη πραγματικής κοινωνίας μεταξύ των δύο μεγάλων Εκκλησιών:

«Ἡ Μικτὴ Ἐπιτροπὴ “ἀπέρριψε τὴν Οὐνίαν ὡς μέθοδον ἀναζητήσεως τῆς ἑνότητος, διότι εἶναι ἀντίθετος πρὸς τὴν κοινὴν παράδοσιν τῶν Ἐκκλησιῶν μας” (6β), σημειοῦσα ἅμα ὅτι “ἡ Οὐνία ὡς μέθοδος ὅπου ἐφηρμόσθη, προὐκάλεσε νέας διαιρέσεις” (6γ) καὶ ὅτι “θὰ ἦτο λυπηρὸν νὰ καταστραφῇ τὸ ἐπιτευχθὲν ἐν τῷ Διαλόγῳ σπουδαῖον ἔργον διὰ τὴν ἑνότητα τῶν Ἐκκλησιῶν μὲ ἐπιστροφὴν εἰς τὴν μέθοδον τῆς Οὐνίας”».

Ορθοδοξία χωρίς εκπτώσεις

Η επανεμφάνιση του μητροπολίτη Σπυρίδωνος στη σκηνή της Εκκλησίας της Αμερικής με τη συμμετοχή του στην Κληρικολαϊκή Συνέλευση του Σικάγο το 1994 απέπνεε το όραμά του για το ρόλο που το Σεπτό Κέντρο της Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη θα έπρεπε να διαδραματίζει σε επίπεδο πανορθόδοξο. Πίστευε ακράδαντα πως το πηδάλιο του απόδημου κόσμου ολάκερης της Ορθοδοξίας έπρεπε να ανατεθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και κατά συνέπεια πως μόνο η ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής θα μπορούσε να διοικήσει δυναμικά και αποτελεσματικά όλους τους ορθοδόξους της χώρας, εξουδετερώνοντας την πολυδιάσπαση και το θρυμματισμό που συνεπάγεται η συνύπαρξη πολλών και μεμονωμένων ορθόδοξων δικαιοδοσιών στον ίδιο χώρο. Υποστήριξε με θέρμη τη θέση πως σ’ αυτήν τη χώρα της ανοχής όλα τα επίσημα ορθόδοξα εκκλησιαστικά σώματα έπρεπε να τεθούν υπό τη δικαιοδοσία της Αρχιεπισκοπής Αμερικής και κατ’ επέκταση του Οικουμενικού Θρόνου.

Το απόσπασμα από το λόγο του Σπυρίδωνος ως εκπροσώπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κληρικολαϊκή του Σικάγο είναι χαρακτηριστικό:

«Mε την ποικιλία των εθνικών, φυλετικών και θρησκευτικών ομάδων της, η Αμερική –όπως παλιά η Έφεσος– αποτελεί μικρόκοσμο του υπόλοιπου κόσμου. Ελπίζουμε πως οι έλληνες ορθόδοξοι της Αμερικής θα συνεχίσουν να πρωτοπορούν στο δρόμο της ορθόδοξης ενότητας. Διότι η αμερικανική Oρθοδοξία αποτελείται όχι μόνο από Έλληνες, αλλά κι από Ρώσους, Γεωργιανούς, Αλβανούς, Ρουμάνους, Σέρβους, Βουλγάρους, Ουκρανούς, αμέτρητους προσήλυτους και πολλούς άλλους».

Ο Σπυρίδων κατακρίθηκε τότε για την πανορθόδοξη οπτική του σχετικά με το μέλλον της Εκκλησίας της Αμερικής. Οι κασσάνδρες έσπευσαν να προβλέψουν πως έθετε σε προτεραιότητα την Ορθοδοξία έναντι του Ελληνισμού. Στην πραγματικότητα, εκείνος έδωσε το στίγμα μιας ενωτικής πολιτικής για τη συνύπαρξη των ορθοδόξων στην Αμερική που απηχούσε τον οικουμενικό ρόλο του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης:

«Αδελφές και αδελφοί, όπως αρέσκεται να λέγει ο Παναγιότατος, “η ώρα της Ορθοδοξίας έχει σημάνει”. Είναι η ώρα για αγάπη, πίστη, ανανέωση. Το νέο πνευματικό μας στάδιο αρχίζει με την αναγέννηση κάθε ξεχωριστού πιστού ως μέλους της κατά την οικουμένη Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Και εσείς στην Αμερική καλείστε να διανοίξετε αυτόν το δρόμο».

Οι εντυπώσεις γι’ αυτή τη σημαίνουσα ομιλία του ήταν ανάμεικτες. Ο λαός ενθουσιάστηκε καταχειροκροτώντας το νεαρό ιεράρχη με την πανορθόδοξη αντίληψη, ενώ ο τότε αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος έσπευσε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για να συγκαλέσει την ιστορική πανορθόδοξη συνδιάσκεψη της Αμερικής στο Λιγκονίαρ (30/11-2/12 1994) προκαλώντας τη μήνιν του πατριάρχη Βαρθολομαίου που στην κίνηση αυτή διέβλεπε τον εφιάλτη της αυτοκεφαλίας! Η σύγχυση που προκάλεσε αυτή η πρωτοβουλία του μακαριστού Ιακώβου, τότε, έδωσε τροφή για ζυμώσεις εναντίον του στο Φανάρι, το οποίο έτσι κι αλλιώς τον είχε από πολλού στον κατάλογο των εξοντωτέων!

Άτεγκτος για την Oρθοδοξία της Αμερικής

Η εκλογή του Σπυρίδωνος στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής τον Ιούλιο του 1996 σηματοδότησε μια νέα εποχή στην αναβίωση των δεσμών μεταξύ του ελληνορθόδοξου ποιμνίου της Αμερικής και της Μητέρας Εκκλησίας. Ο Σπυρίδων, οριζόμενος από την παραδοσιακή εκκλησιαστική καταγωγή και παιδεία του, πίστευε ακράδαντα πως η επιβίωση του ορθόδοξου στοιχείου στην Αμερική μπορούσε να επιτευχθεί μόνο μέσα από την απευθείας συμμετοχή του Oικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης στην καθημερινότητα της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Στο Μικρό Μήνυμα κατά την αποδοχή της εκλογής του στον αρχιεπισκοπικό θώκο οι λόγοι του ήταν σαφείς:

«Τονίζει δὲ ὁ ὁμιλῶν τὴν ἀδήριτον τῶν σχέσεων καὶ δεσμῶν τούτων ἀνάγκην, οὐχὶ ἐκ ποιᾶς τινος ρομαντικῆς διαθέσεως κινούμενος, ἀλλ' ἔχων τὴν στερρὰν πεποίθησιν, ὅτι τὸ σημερινὸν σωτήριον πρὸς τοὺς ἰδίους πιστοὺς καὶ πρὸς τὸν κόσμον μήνυμα τῆς Ὀρθοδοξίας μόνον ἐκ τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου δύναται ἵνα προέλθῃ γνήσιον καὶ ἀκέραιον καὶ ἀνόθευτον. Διὸ καὶ ἀπὸ τῆς νέας αὐτοῦ θέσεως μηδενὸς θέλει φεισθῆ ὁ ὁμιλῶν κόπου καὶ τρόπου πρὸς ὡς οἷόν τε εὐρυτέραν καὶ ἐφ' ὅλων τῶν ἐπιπέδων διάδοσιν τῶν εἰς τὴν σωτηρίαν τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου ἀποβλεπόντων μηνυμάτων τοῦ Οἰκουμενικοῦ τούτου Θρόνου, τοῦ καὶ μόνου γνησίου τῆς παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας ἑρμηνευτοῦ».

Στους ενθρονιστήριους λόγους του, τόσο στον καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδας όσο και στο μετέπειτα κοσμικό γεύμα στη Νέα Υόρκη το Σεπτέμβριο του 1996, ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Σπυρίδων, πέρα από τους σχεδιασμούς του για τα επιμέρους ζητήματα της ελληνορθόδοξης παροικίας της Αμερικής, χάραζε την κατεύθυνση της απόλυτης, στερεάς και γνήσιας ορθόδοξης πορείας που έμελλε να προδιαγράψει στην ηγεσία της Εκκλησίας της Aμερικής κατά την τρίχρονη ποιμαντορία του. Η προσπάθεια να διασφαλίσει την ενότητα των ορθόδοξων ηγετών μέσα στη Μόνιμη Επιτροπή των Κανονικών Ορθόδοξων Επισκόπων αλλά και το σεβασμό τους προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν στα άμεσα σχέδιά του.

«Ασφαλώς δεν μπορούμε να ολιγωρήσουμε στην προώθηση της μεγάλης και ιεράς υποθέσεως της ενότητας των ορθοδόξων στη χώρα αυτή, εντείνοντας και επεκτείνοντας, υπό την πολύτιμη και αναντικατάστατη καθοδήγηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το ήδη αξιόλογο έργο της Μόνιμης Επιτροπής των Κανονικών Ορθόδοξων Επισκόπων» (Ενθρονιστήριος λόγος, 21 Σεπτεμβρίου 1996).

Ο νέος αρχιεπίσκοπος στον ίδιο λόγο έκανε αναφορά στο μεγάλο κεφάλαιο των προσήλυτων ορθοδόξων αλλά και στην ανάγκη συνέχισης του διαλόγου με τις υπόλοιπες χριστιανικές εκκλησίες. Η μακρόχρονη θητεία του στη διεθνή εκκλησιαστική σκηνή προδιέγραφε τη στρατηγική του για πολυσχιδή και πολυδιάστατη ποιμαντορία:

«Δεν μπορούμε επίσης –τόνιζε– να υστερήσουμε στο έργο του διαλόγου της καταλλαγής με τις λοιπές χριστιανικές εκκλησίες και ομολογίες, το οποίο, κατά την κατεξοχήν αυτή εποχή του διαλόγου, καλούμαστε με τα κριτήρια της ορθόδοξής μας παράδοσης να προαγάγουμε περαιτέρω, μη λησμονώντας ποτέ την αγωνιώδη προσευχή του Κυρίου της Εκκλησίας: “ἵνα πάντες ἓν ὦσιν”».

Πάντως, διάχυτη και στις δύο ενθρονιστήριες ομιλίες του ήταν η ιδέα του για την ενότητα των Ορθόδοξων Εκκλησιών αλλά και η προοπτική για την ενίσχυση της οικουμενικότητας του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Η εξάρτηση του αρχιερέα από τη μήτρα της Ορθοδοξίας είναι σαφής και σε όλες τις εκφράσεις της απηχεί την απόλυτη πίστη και αφοσίωσή του προς τη Μητέρα Εκκλησία:

«Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄ γνωρίζει καλώς το ρόλο του ως φύλακος της φλόγας αυτής της λαμπάδας. Κι επιθυμία του είναι να αυξήσει τη φλόγα αυτή προς όφελος ολόκληρης της ανά την οικουμένη Ορθοδοξίας. Η Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή θα συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διάδοση του φωτός που αναδύεται από την ιερή φλόγα του Φαναρίου. Κι εμείς οι ορθόδοξοι πιστοί, εάν πράγματι είμαστε φορείς ανανέωσης, όπως πιστεύει ο Παναγιότατος, πρέπει να αναγνωρίσουμε το χρέος μας να συμβάλουμε σ’ αυτήν την προσπάθεια. Αυτή είναι η προοπτική που πρέπει να διατηρήσουμε εάν θέλουμε, ως Αρχιεπισκοπή, να ακολουθήσουμε σταθερή πορεία κατά τα επόμενα έτη. Αυτή η προοπτική θα εμπνεύσει την εσωτερική ζωή της Εκκλησίας μας. Αυτή η προοπτική θα εμπνεύσει το οικουμενικό έργο μας. Και αυτή η προοπτική θα εμπνεύσει τις σχέσεις μας με την ευρύτερη κοινωνία εντός της οποίας ζούμε».

Στη διάρκεια της θητείας του στον αρχιεπισκοπικό θώκο ο Σπυρίδων αναβίωσε το παραδοσιακό ορθόδοξο τελετουργικό σε όλες τις εκφάνσεις της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας, γεγονός που επέσυρε τη μήνιν πολλών κληρικών της Αρχιεπισκοπής, καθώς το σύστημα των παραδόσεων της ορθόδοξης ζωής είχε από πολλού παρεκκλίνει προς τη σχετικότητα και τη φιλελευθερία.

Παρά τον ανελέητο πόλεμο των εκκλησιαστικών κύκλων, ο Σπυρίδων επέμεινε στην επαναφορά προς τις γνήσιες μορφές της Ορθοδοξίας. Από την προσκύνηση των εικόνων μέχρι τη βυζαντινή ψαλμωδία και τα ράσα, ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής έδινε έναν τιτάνειο αγώνα ενάντια στην προτεσταντοποίηση της Εκκλησίας στη μεγάλη και αχανή επαρχία.

Από τα πρώτα ενδιαφέροντά του ήταν να στραφεί προς το μοναχισμό προκειμένου να τον εντάξει ουσιαστικά μέσα στους κόλπους της κανονικής Εκκλησίας της Αμερικής, αφού οι εκπρόσωποι του μοναχικού βίου βρίσκονταν σε ανοιχτό μέτωπο με τον προκάτοχό του Ιάκωβο. Ο Σπυρίδων έδωσε μία από τις δυναμικότερες μάχες του προκειμένου να εξασφαλίσει τον παραδοσιακό ρόλο του μοναχισμού στη ζωή της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Η ομιλία του προς τους μοναχούς υπήρξε από τους σταθμούς στην τρίχρονη ποιμαντορία του, καθώς προσπάθησε να επαναπροσδιορίσει όχι μόνο το ρόλο του μοναχισμού στη σύγχρονη κοινωνία αλλά και τα όριά του σε σχέση με τις ενορίες και τον απλό κόσμο των πιστών:

«Η τρίτη τάξη, ο μοναχισμός, είναι στην πραγματικότητα ένα είδος καταλύτη μεταξύ των άλλων δύο τάξεων, ένα είδος πνευματικού συνδέσμου μεταξύ τους, που υπενθυμίζει σε κάθε μέλος της Εκκλησίας, με απερίφραστο και κάπως άκαμπτο τρόπο, μέσω της μονοδιάστατης προσήλωσης στο μοναχικό ιδεώδες, την πνευματική άσκηση, στην οποία αποβλέπει και η όλη ζωή της Εκκλησίας. Αυτή η ιερή μοναχική πειθαρχία, αυτή η ιερή πνευματική άσκηση, είναι είδος πνευματικής θεραπείας (γι’ αυτό και ορισμένοι Πατέρες της Εκκλησίας ονόμαζαν τους μοναχούς “θεραπευτές”). Η πνευματική θεραπεία είναι μάλιστα ο πρωταρχικός ρόλος του μοναχισμού και είναι ακριβώς αυτός ο ρόλος που εκφράζει την πραγματική αλλά και τη συμπαθέστερη εικόνα και θέση του μέσα στην Εκκλησία, διότι δεν τον ανυψώνει υπεράνω των άλλων τάξεων της Εκκλησίας, ούτε τον εμφανίζει αντιπαραθετικά προς αυτές, αλλά ούτε και τον χωρίζει από την ιστορική πραγματικότητα και τη μυστηριακή ταυτότητα της Εκκλησίας».

Κλείνοντας αυτό το σημείωμα για τους λόγους του Σπυρίδωνος που αφορούν στην Ορθοδοξία, πρέπει να επισημανθεί πως επιλέχθηκαν με βάση το ιδεολογικό και φιλοσοφικό του υπόβαθρο για την ποιμαντορία του στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής. Είναι σαφές πως ο ιεράρχης προσπάθησε εξαρχής να αποκαταστήσει στην Εκκλησία της Αμερικής μια γνήσια μορφή Ορθοδοξίας, αφενός γιατί εκείνος είχε γαλουχηθεί με το Χριστιανισμό της Ανατολής, αφετέρου γιατί πίστευε πως μόνο με τη συνειδητή διαφοροποίηση της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας στην απέραντη πεδιάδα των θρησκευτικών δογμάτων θα μπορούσε τελικά να διασωθεί και να επιβιώσει το διαρκώς φθίνον πλήρωμά της.

Πάντως, για να αντιληφθεί κανείς την προσπάθεια του Σπυρίδωνος να εξυψώσει το γόητρο του Oικουμενικού Θρόνου στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, θα πρέπει να γνωρίζει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, καθώς ο Ιάκωβος, μετά το θάνατο του Αθηναγόρα και ιδίως μετά την αποκατάσταση των σχέσεών του με την Τουρκία (κυβέρνηση Οζάλ), κάτι που του άνοιγε διάπλατα τις πόρτες για εκλογή εις Πατριάρχη, άρχισε να βάλλει απροκάλυπτα κατά των Πατριαρχικών. Ο Ορθόδοξος Παρατηρητής, σε σχόλιο για το θάνατο του μητροπολίτη Χαλδίας Κύριλλου, εξυμνούσε τον αποθανόντα ως φίλο του Ιακώβου και ως έναν εκ των τελευταίων μεγάλων του Φαναρίου, χαρακτήριζε δε τους εναπομείναντες εκεί ιεράρχες με υποτιμητικούς λόγους. Ταυτόχρονα πλήθαιναν ολοένα οι φωνές των κληρικών που ήθελαν την αποκοπή της Αμερικής απ’ το Πατριαρχείο (στον τύπο και άλλως) και οι κληρικοί του Φαναρίου βάλλονταν συστηματικά από τα μέσα ενημέρωσης της ομογένειας της Αμερικής.

Σε επίπεδο του πληρώματος της Εκκλησίας, η πλειονότητα του κόσμου δεν γνώριζε παρά ελάχιστα και συγκεχυμένα πράγματα περί Πατριαρχείου. Το κλίμα ήταν εξαιρετικά βαρύ για την Ανατολή!

Όταν ήλθε ο Σπυρίδων στη Νέα Υόρκη, θεώρησε χρέος του να δώσει γραμμή στον Ορθόδοξο Παρατηρητή, το επίσημο δημοσιογραφικό όργανο της Αρχιεπισκοπής, ούτως ώστε να περιλαμβάνει άρθρα για το χθες και το σήμερα του Πατριαρχείου, και δεν έχανε ευκαιρία στα κηρύγματα, τις ομιλίες και την επίσημη κι ανεπίσημη αλληλογραφία του να κάνει μνεία της Μητέρας Εκκλησίας. Επίσης, ενθάρρυνε τις επισκέψεις ομάδων κληρικών και λαϊκών, ως επίσης και πολλών μεμονωμένων πιστών στο Φανάρι. Τέλος, προώθησε την ιδέα να οργανώνονται συσκέψεις κληρικών και άλλων ομάδων στην Kωνσταντινούπολη.

Πάντως, σε όλες τις ομιλίες που ακολουθούν αναδεικνύεται η ειλικρινής εξάρτηση και αφοσίωσή του προς τη Μητέρα Εκκλησία, όπως και η αγωνιώδης προσπάθειά του να ενισχύσει το κύρος του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, προσδίδοντας έτσι οικουμενικότητα και στην ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής.

[ Σπυρίδων, Αρχιεπίσκοπος Αμερικής (1996-1999), Η Παρακαταθήκη, Αθήνα (Εκδ. Ελληνικά Γράμματα), 2005, σσ. 29-35 ]