top

Παρακαταθήκη - 14 Απριλίου 2006

Αποσπάσματα
από την εισαγωγή και τα σημειώματα
της συγγραφέως Ιουστίνης Φραγκούλη-Αργύρη

• « Tο μήνυμα της μακράς εκκλησιαστικής προσφοράς του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος ζει ως παρακαταθήκη στις καρδιές και τις σκέψεις απειράριθμων πιστών και κληρικών της Αμερικής, που έχοντας συνείδηση της πολυσυλλεκτικής, πολυπολιτισμικής πραγματικότητας της Αμερικής, εύχονται η Εκκλησία τους να παραμείνει ταγμένη στην Ορθόδοξη παράδοση και η Ομογένεια πιστή στις ελληνικές της ρίζες »
• « Ο Σπυρίδων πίστευε πως η επιστροφή σε μια γνήσια μορφή Ορθοδοξίας ήταν μονόδρομος για την επιβίωση της Εκκλησίας της Αμερικής στην πολλυσυλλεκτική, πολυπολιτισμική και πολυδογματική κοινωνία των ΗΠΑ »
• « Παρατηρώντας εκ του σύνεγγυς την κατάσταση στην Αρχιεπισκοπή των ΗΠΑ, ο Σπυρίδων αρνήθηκε να συμμετάσχει στη λογική του διαμελισμού της Αρχιεπισκοπής με την ανύψωση των επισκοπών σε μητροπόλεις. Υπήρξε της άποψης πως η μητροπολιτοποίηση των επισκοπών θα αποδυνάμωνε αφ' ενός το ρόλο του αρχιεπισκόπου ως συνδετικού κρίκου και εκφραστή του ενιαίου ελληνικού στοιχείου στην Αμερική, ενώ θα χαλάρωνε ακόμη περισσότερο τους δεσμούς των απομεμακρυσμένων επισκοπών με την αρχιεπισκοπή έδρα της Νέας Υόρκης, προκαλώντας άγνωστες συνέπειες για τη διατήρηση κοινής γραμμής στα μείζονα θέματα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού... »
• « Ο Σπυρίδων είχε την πεποίθηση πως μια ισχυρή ομάδα λόμπι υπό τον εκκλησιαστικό ηγέτη-αρχιεπίσκοπο είχε μεγαλύτερο εκτόπισμα στην Ουάσιγκτον απο μεμονωμένες και σπασμωδικές κινήσεις διαφόρων ομογενειακών οργανώσεων »
• « Ο Σπυρίδων έφερε μαζί του ένα νέο αέρα, έφερε ζωή κι ελπίδα στον αρχιεπισκοπικό οργανισμό που είχε αρχίσει να παρουσιάζει σημεία γήρανσης και μαρασμού. Ο ορθόδοξος ηγέτης, παρότι έμεινε μόνο μια τριετία (1996-1999) στον αρχιεπισκοπικό θώκο κατάφερε να εμπνεύσει αγάπη κι ενθουσιασμό σε νέους και γέρους απανταχού των ΗΠΑ, συνάπτοντας ισχυρούς δεσμούς με την Ομογένεια της Αμερικής που στο πρόσωπό του έβλεπε την ανανέωση και τη δημιουργική πορεία προς τον 21ο αιώνα »
• « Οι ίντριγκες, τα οικονομικά συμφέροντα, τα παιχνίδια εξουσίας κληρικών και φιλόδοξων λαϊκών, η αδυναμία του Πατριαρχείου να αποτιμήσει την πολύτιμη παρουσία του εκκλησιαστικού ηγέτη Σπυρίδωνος οδήγησαν στην εκπαραθύρωσή του τον θλιβερό Αύγουστο του 1999. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και πάντως η παρακμή έχει γίνει ορατή σε κάθε έκφραση της αρχιεπισκοπικής πραγματικότητας »
• « Ο άξονας Ορθοδοξία-Ελληνισμός του Σπυρίδωνος παραχώρησε τη θέση του στη στεγνή πλουτοκρατική άσκηση εξουσίας, που επέφερε τη συσσώρευση τεράστιου χρέους στον αρχιεπισκοπικό οργανισμό, την απομάκρυνση του κόσμου από την εκκλησία, την απαξίωση των εθνικών θεμάτων, το διαμελισμό της Αρχιεπισκοπής σε μητροπόλεις, την αποδυνάμωση του ηγετικού ρόλου του Αρχιεπισκόπου και μια ανερμάτιστη και υποτονική πολιτική στην ελληνόφωνη παιδεία »
• « Η Θεολογική Σχολή της Βοστώνης έγινε η φωλιά των εκφραστών της αυτοκεφαλίας και της ελαστικής προσέγγισης της oρθόδοξης θεολογίας »
• « Όσον αφορά στη μητροπολιτοποίηση των επισκοπών της Αμερικής κι αυτή έγινε με συνοπτικές διαδικασίες στο πλαίσιο της λογικής του Φαναρίου 'διαίρει και βασίλευε' με ένα νέο σύνταγμα (καταστατικό), που παρά τις τεκμηριωμένες αντιρρήσεις του Σπυρίδωνος και του λαϊκού στοιχείου, τελικά επιβλήθηκε στην Κληρικολαϊκή της Νέας Υόρκης το 2004» « Το θολό τοπίο της Αρχιεπισκοπής Αμερικής φαίνεται να οδηγείται στην παρακμή χωρίς πολλές ελπίδες ανάκαμψης. Η πλουτοκρατική διοίκηση, τα μεμονωμένα οικονομικά συμφέροντα, τα παράκεντρα της εξουσίας, η έλλειψη διοικητικής ικανότητας (...), το έλλειμμα σε οράματα και στόχους απομάκρυναν την ομογένεια αμετάκλητα από το ζητούμενο του Σπυρίδωνος που είχε διττή υφή: δυναμική Ορθοδοξία σε μια δυναμική ελληνική οντότητα εκεί στη διασπορά της Αμερικής »
• « Το Πατριαρχείο ήδη θερίζει τους ανέμους που έσπειρε για να ικανοποιήσει φιλοδοξίες και συμφέροντα των ολίγων, καθώς οι φωνές της αυτοκεφαλίας δυναμώνουν εφιαλτικά! »
• « Ο Σπυρίδων πίστευε ακράδαντα πως το πηδάλιο του απόδημου κόσμου ολάκερης της Ορθοδοξίας έπρεπε να ανατεθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και κατά συνέπεια πως μόνο η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής θα μπορούσε να διοικήσει δυναμικά και αποτελεσματικά όλους τους Ορθόδοξους της χώρας, εξουδετερώνοντας την πολυδιάσπαση και το θρυμματισμό που συνεπάγονται οι πολλές και μεμονωμένες ορθόδοξες δικαιοδοσίες. Υποστήριξε με θέρμη τη θέση πως σ' αυτή τη χώρα της ανοχής όλα τα επίσημα ορθόδοξα εκκλησιαστικά σώματα έπρεπε να τεθούν υπό την δικαιοδοσία της Αρχιεπισκοπής Αμερικής και κατ' επέκταση του Οικουμενικού Θρόνου» « Διάχυτη και στις δύο ενθρονιστήριες ομιλίες του ήταν η ιδέα του για την ενότητα των Ορθοδόξων Εκκλησιών αλλά και η προοπτική για την ενίσχυση της οικουμενικότητας του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης» « Τα χρόνια του Σπυρίδωνος στην ποιμαντορία της Αμερικής είδαν την αναβίωση του παραδοσιακού ορθόδοξου τελετουργικού σε όλες τις εκφάνσεις της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας, γεγονός που επέσυρε τη μήνι πολλών κληρικών της Αρχιεπισκοπής, καθώς το σύστημα των παραδόσεων της ορθόδοξης ζωής είχε αποκλίνει προς τον σχετικισμό και τη φιλελευθερία» « Από τα πρώτα ενδιαφέροντά του ήταν να στραφεί προς τον μοναχισμό προκειμένου να τον εντάξει ουσιαστικά μέσα στους κόλπους της κανονικής Εκκλησίας της Αμερικής, αφού οι εκπρόσωποι του μοναχικού βίου βρίσκονταν σε ανοιχτό μέτωπο με τον προκάτοχό του Ιάκωβο. Ο Σπυρίδων έδωσε μια από τις δυναμικότερες μάχες του προκειμένου να εξασφαλίσει τον παραδοσιακό ρόλο του μοναχισμού στη ζωή της Αρχιεπισκοπής Αμερικής »
• « O Σπυρίδων προσπάθησε εξ αρχής να αποκαταστήσει στην Εκκλησία της Αμερικής μια γνήσια μορφή Ορθοδοξίας, αφ' ενός γιατί εκείνος είχε γαλουχηθεί με τον Χριστιανισμό της Ανατολής, αφ' ετέρου γιατί πίστευε πως μόνο με τη συνειδητή διαφοροποίηση της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας στην απέραντη πεδιάδα των δογμάτων, θα μπορούσε τελικά να διασωθεί και επιβιώσει το διαρκώς φθίνον πλήρωμά της »
• « Σε όλες τις ομιλίες του Σπυρίδωνος αναδεικνύεται η ειλικρινής εξάρτηση και πιστότητά του προς τη Μητέρα Εκκλησία καθώς και η αγωνιώδης προσπάθειά του να αυξήσει το γόητρο του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης προσδίδοντας έτσι οικουμενικότητα και στην Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής »
• « Οι δύο άξονες στους οποίους στηρίχθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων για να ασκήσει μακροπρόθεσμη πολιτική επιβίωσης του ελληνικού στοιχείου κατά την ποιμαντορία του στην Εκκλησία της Αμερικής ήταν η Ελληνική Παιδεία και η παραδοσιακή Ορθοδοξία. (...) Το όραμά του ήταν να φτιάξει μια ελληνοκεντρική και ταυτόχρονα παραδοσιακή ορθόδοξη εκκλησία ικανή να αντιμετωπίσει την επέλαση της αμερικάνικης κουλτούρας τον 21ο αιώνα »
• « Πιστεύοντας βαθειά πως η επιβίωση του ελληνισμού στην Αμερική μπορούσε να πετύχει μόνο εμφυτεύοντας στη νέα γενιά την ορθόδοξη πίστη και τα κύρια ιστορικά χαρακτηριστικά της ελληνικής φυλής ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων προσπάθησε να δώσει τον δικό του αδιαπραγμάτευτο τόνο τόσο στην ελληνική εκπαίδευση όσο και στην ορθόδοξη παιδεία »
• « Από το 1999 μέχρι σήμερα τα ελληνόφωνα σχολεία της Αρχιεπισκοπής Αμερικής εξακολουθούν να ζούν μια πτωτική πορεία. Αγωνίζονται να επιβιώσουν με δωρεές, καταγράφοντας αποτυχίες και απώλειες. (...) Το τιμόνι της ελληνικής παιδείας περνάει αργά και σταθερά απο την Αρχιεπισκοπή σε διάφορους μεμονωμένους παράγοντες, με αποτέλεσμα να χάνεται ο προσανατολισμός και η ομοιογένεια της προσφερόμενης ελληνικής εκπαίδευσης  »
• « Οσο για την ελληνική πολιτεία κι αυτή σιωπά στο ζωτικότερο θέμα για την επιβίωση του ελληνισμού στην πολιτιστική χοάνη που καλείται Αμερική. Τα αντανακλαστικά του συστήματος της Μητροπολιτικής Ελλάδας, που θα έπρεπε να υπερασπισθεί δυναμικά και αποτελεσματικά την ελληνική παιδεία, μοιάζουν ανύπαρκτα σε μια εποχή που κινδυνεύει να χαρακτηρισθεί από αβάσταχτη έλλειψη στρατηγικής! »
• « Στόχος του Σπυρίδωνος ήταν να προσελκύσει στην ιεροσύνη υψηλό επίπεδο φοιτητών μέσα από σοβαρές σπουδές στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού, που σύμφωνα με την άποψή του έπρεπε να εξέλθει από τη θεολογική του απομόνωση και να συναλλάσσεται με άλλα ομοειδή ιδρύματα της ορθόδοξης χριστιανοσύνης ανά τον κόσμο »
• « Το ελληνορθόδοξο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Βοστώνης αντί να αποτελέσει το λίκνο νέων ορθόδοξων θεολόγων και ιερέων σήμερα παραπαίει προσπαθώντας να αποκτήσει κάποιο στίγμα. Η πορεία του έχει αποκλίνει εντελώς απο τα πρότυπα που είχε θέσει ο Σπυρίδων» « Ο Σπυρίδων στους λόγους του προς το Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο εκφράζει την ένστασή του για τη μεταβολή των ενοριών και κοινοτήτων της Αρχιεπισκοπής Αμερικής σε οντότητες με σωματειακή αντίληψη, όπου το κοσμικό πνεύμα κυριαρχεί έναντι του ελληνορθόδοξου φρονήματος που ο ίδιος θεωρούσε ακρογωνιαίο λίθο για την επιβίωση του Ελληνισμού και της ορθόδοξης πίστης »
• « Ο Σπυρίδων έβαλε στοίχημα να νικήσει το κατεστημένο τοπίο της σχετικότητας όσον αφορά στην πίστη, προκειμένου οι νέοι να γαλουχηθούν απανταχού των ΗΠΑ σε ένα κατά το δυνατόν ομοιογενές περιβάλλον όπου θα πρέσβευε μια πίστη απόλυτα ορθόδοξη, χωρίς παρεκκλίσεις, απαλλαγμένη από προτεσταντίζουσες, καθολικές ή άλλες επιρροές »
• « Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής δεν έχανε ευκαιρία να επισημαίνει πως η Ορθόδοξη πίστη και λατρεία θα μπορούσε να επιβιώσει στη γή της αμερικάνικης ισοπεδωτικής κουλτούρας μόνο διατηρώντας τη γνησιότητά της »
• « Σε κάθε λόγο του ο Σπυρίδων επισήμαινε διαρκώς και με έμφαση την ανάγκη να γνωρίσει ο ελληνορθόδοξος λαός της Αμερικής τις ρίζες του: την ιστορία και τη συνέχεια της Μητέρας Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη. Οι επανειλημμένες αναφορές του στη σχέση του Πατριαρχείου με την Αρχιεπισκοπή Αμερικής είχαν ως στόχο να αναθερμάνουν τους δεσμούς Φαναρίου-Αρχιεπισκοπής Αμερικής και απομακρύνουν τα βαρειά σύννεφα της αμφισβήτησης που είχαν συσσωρευτεί στον ουρανό της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας με τις αυτονομιστικές τάσεις της OCL και λίγο αργότερα της GOAL »
• « Ο Σπυρίδων από την πρώτη κιόλας έκθεσή του προς το Πατριαρχείο είχε εκδηλώσει την αντίθεσή του προς τη μητροπολιτοποίηση των επισκοπών, καθώς διέβλεπε πως η κατάτμηση της Αρχιεπισκοπής Αμερικής θα επέφερε μοιραία τη διάσπασή της ενότητάς της, τόσο αναγκαίας για την επιβίωση της Ομογένειας, καθώς βέβαια και την υποβάθμιση του ρόλου του Αρχιεπισκόπου »
• « Ο Σπυρίδων ήταν της άποψης πως οι ενορίες έπρεπε να ενισχυθούν με δασκάλους της ελληνικής γλώσσας, εκπαιδευμένους κατηχητές και ειδικά καταρτισμένο γραμματειακό προσωπικό, που θα είχαν αποφοιτήσει από το Διδασκαλικό Ινστιτούτο, συσταθέν και δομημένο ειδικά για το σκοπό αυτό »
• « Ο Σπυρίδων έβλεπε με θλίψη να συρρικνούται ο αριθμός των ιερέων, να μην υπάρχει προοπτική για ενίσχυση του κλήρου στην Αμερική. Σε όλους τους λόγους του προς το Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο δεν έπαυε να τονίζει την ανάγκη να δοθεί δωρεάν παιδεία προς τους φοιτητές της Θεολογικής Σχολής »
• « Ο προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας από την αρχή της διακονίας του στην Αμερική έδωσε μεγάλη έμφαση στους μεικτούς γάμους σκύβοντας με ευαισθησία πάνω από την ανάγκη εναγκαλισμού των προσηλύτων. Μέσα σε λίγο χρόνο από την ανάληψη των καθηκόντων του προέβη στην ίδρυση γραφείου μεικτών γάμων »
• « Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αμερικής, διαπιστώνοντας ιδίοις όμμασι πως η Ουάσιγτον μπορούσε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για τα δίκαια του Ελληνισμού, εγκατέλειψε την πολιτική της αμέτοχης παρουσίας και πήρε δυναμικά τα ηνία της προάσπισης των εθνικών θεμάτων στην Ουάσιγκτον »
• « Ο ηγέτης της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής κατόρθωσε να συγκεράσει όλες τις δυνάμεις του ελληνικού λόμπι σε όλα τα μήκη και πλάτη των ΗΠΑ κάτω από την αρχιεπισκοπική πυγμή του: Η HALO (Οργανισμός Ελληνοαμερικανών Ηγετών) ήταν μια νέα πραγματικότητα από το 1998, οπότε όλες οι αντικρουόμενες ομάδες λόμπι του Ελληνισμού δέχθηκαν ως φυσικό εκπρόσωπο της εθνικής φωνής προς την Ουάσιγκτον το νέο τους εκκλησιαστικό ηγέτη »
• « Σε όλη την περίοδο της αρχιεπισκοπικής του θητείας ο Σπυρίδων έδινε συνεχείς μάχες για την προάσπιση των δικαίων του Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη. Με δυναμικές επιστολές προς τον πρόεδρο Κλίντον στηλίτευσε τις επανειλημμένες επιθέσεις των Τούρκων στα εκκλησιαστικά μνημεία της Ορθοδοξίας, ενώ με ταχύτατη παρέμβαση στην Ουάσιγκτον ανέτρεψε την απόφαση της τουρκικής ηγεσίας να απολύσει την Εφορία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης (1998). Ο Αρχιεπίσκοπος υπήρξε κήρυκας στην αμερικανική πρωτεύουσα για την επαναλειτουργία του περιώνυμου θεολογικού ινστιτούτου που μέχρι σήμερα παραμένει σφραγισμένο »
• « Ο Σπυρίδων (...) θεώρησε χρέος του να παρέμβει δυναμικά στην Ουάσιγκτον ζητώντας να σταματήσει ο παραλογισμός της επέμβασης στα γιουγκοσλαβικά πράγματα. (...) Ο Σπυρίδων πίστευε πως η δύση δεν έπρεπε να αναμειχθεί στα Βαλκάνια για να υποθάλψει τον εθνικισμό μιας μουσουλμανικής μειονότητας που θα μπορούσε να έχει απρόβλεπτες συνέπειες για την γεωπολιτική εξέλιξη της περιοχής. Εκείνο που τον αφορούσε κυρίως και αποκλειστικά ήταν η Ελλάδα, γι αυτό και η αγωνιώδης του προσπάθεια να υψώσει φωνή για το Κόσσοβο παρά τις αντίθετες απόψεις του υπουργείου εξωτερικών της Ελλάδας »
• « Οι παρεμβάσεις του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος στα εθνικά θέματα (1997-1999) ενόχλησαν τα μάλα τόσο την Αθήνα όσο και την Κωνσταντινούπολη. Η μεν Αθήνα δεν ήθελε επ' ουδενί να αναμειγνύεται ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής στο παιχνίδι εξουσίας και λόμπι με την Ουάσιγκτον, η δε Κωνσταντινούπολη υπό την πίεση της Τουρκίας δυσανασχετούσε με τον απροκάλυπτο πολιτικό λόγο του προκαθήμενου της Εκκλησίας της Αμερικής ιδιαιτέρως για το Κυπριακό και τη Χάλκη »
• « Το υπουργείο εξωτερικών έβλεπε με καχυποψία την οργάνωση των ομογενειακών ομάδων του λόμπι υπό την Αρχιεπισκοπή Αμερικής (HALO), τη στιγμή μάλιστα που μόλις είχε ιδρύσει το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού για το οποίο προόριζε ανάλογο ρόλο »
• « Μετά τον εκτοπισμό του Σπυρίδωνος από τον αρχιεπισκοπικό θώκο της Νέας Υόρκης η ελληνική κυβέρνηση και το Φανάρι συμφώνησαν στο νέο ρόλο του διαδόχου του, που ήταν η πλήρης απογύμνωσή του από πολιτικές ευθύνες και παρεμβάσεις στην Ουάσιγκτον. (...) Έτσι, οι ταγοί της Ελληνικής πολιτείας στην Αθήνα και της Οικουμενικής Ορθοδοξίας στην Κωνσταντινούπολη αντίστοιχα ήσυχα καθεύδουν... »

[ Παρακαταθήκη - parakatathiki.spyridon.ws/aposp_syngr.html - 14 Απριλίου 2006 ]