top

Συνέντευξη Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα στα "ΕΠΙΚΑΙΡΑ"
* Πρωτότυπο *
[ 31 Δεκεμβρίου 2015 ]

Σεβασμιότατε,

- Πρόσφατα το περιοδικό επίκαιρα τόλμησε να κάνει το πορτραίτο ενός κληρικού για τον οποίο Εσείς έχετε μια συγκεκριμένη άποψη αλλά και βιώματα. Μιλώ για τον γνωστό πάτερ Αλέξανδρο Καρλούτσο θα ήθελα ένα σχόλιο σας και κριτική επ' αυτού του κειμένου.

Παρουσιάζονται με τόλμη ορισμένες πτυχές του όλου θέματος. Ευτύχημα θάταν αν περιγράφονταν χωρίς υπερβολικούς τονισμούς κι άλλες, σπουδαιότερες ίσως, πλευρές της περίπτωσης αυτής. Καταλαβαίνω βέβαια πως ο χρόνος και ο χώρος δεν επιτρέπουν πάντα κάτι τέτοιο.

- Πως βλέπετε σήμερα την κατάσταση στην Εκκλησία της Αμερικής ;

Πορεύεται αμέριμνα το δρόμο που χάραξε η σημερινή ηγεσία του Φαναρίου με τη συνδρομή προφανώς του κληρικού Καρλούτσου.

- Και πως θα κρίνατε την πορεία αυτή ειδικότερα;

Δεν κρίνω. Διερωτώμαι απλώς που θα οδηγήσει η πορεία αυτή και ποια θάναι η κατάσταση 30-40 χρόνια από τώρα. Και μάλιστα όταν τα δεδομένα είναι αμείλικτα: συνεχής αφομοίωση του ελληνικού στοιχείου, συρρίκνωση των ελληνικών σχολείων, σχετικοποίηση της ορθόδοξης θεολογίας μας, αδιάκοπη επαγγελματοποίηση της ιερωσύνης και άλλα πολλά.

- Δεν νομίζετε πάντως, ότι ο ρόλος του π. Καρλούτσου αποδείχθηκε θετικός για την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, σε οικονομικό κυρίως και πολιτικό επίπεδο;

Πίστευα πάντα πως οι συνδρομές των πιστών είναι αρκετές, υπεραρκετές μάλιστα, για να επιτελέσει η Εκκλησία το έργο της. Αυτό με δίδαξαν τα χρόνια της Ιταλίας και της Αμερικής στη συνέχεια. Ποτέ δεν κατάλαβα την ουσιαστική χρησιμότητα επενδυτών, χρηματοσυλλεκτών και άλλων παρόμοιων οικονομικών παρακεντέδων στο χώρο της Εκκλησίας. Όσο για τις πολιτικές δυνατότητες που αναφέρατε, καλό θάταν ν' αποφεύγωνται οι υπερβολές αν θέλουμε να παραμείνουμε στο χώρο κάποιου ρεαλισμού.

- Ποιμάνατε την Αρχιεπισκοπή Αμερικής ένα πολύ σύντομο διάστημα, ωστόσο συχνά πυκνά κάποιοι ανατρέχουν σ' εσάς, παρότι σας πολέμησαν λυσσαλέα. Που το αποδίδετε αυτό;

Στην ειλικρινή και έντιμη προσπάθεια να λύσουμε ορισμένα πάγια προβλήματα που ταλαιπωρούν την Αρχιεπισκοπή από την ίδρυσή της. Η διαιώνιση των προβλημάτων και μάλιστα η οξύτερη μορφή με την οποία εμφανίζονται αυτά σήμερα, οδηγούν, όπως είναι φυσικό, σε νηφαλιότερες τώρα σκέψεις και λογικότερες επανεκτιμήσεις.

- Θα ήθελα μια τοποθέτησή σας για την γενικότερη κατάσταση στην Ελλάδα. Πιστεύετε πως όλη αυτή η πίκρα είναι απόρροια μόνο της δεινής οικονομικής κατάστασης ή τα αίτια της κρίσης είναι βαθύτερα;

Πιστεύω πως για την δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο λαός της Ελλάδας ευθύνεται κυρίως και πρωτίστως η πολιτική ηγεσία της χώρας.

- Η πνευματική -αν υπάρχει ακόμα- και η ακαδημαϊκή ηγεσία στην Ελλάδα έχει διαδραματίσει τον ρόλο της;

Και ρόλο να είχε να διαδραματίσει, αυτός θα ήταν εξ ορισμού αρκετά περιορισμένος, αφού προηγήθηκε επί δεκαετίες η μανιώδης πολιτική προσπάθεια αποσύνθεσης του παραδοσιακού ελληνικού κοινωνικού ιστού.

- Στην Ελλάδα προ ημερών ψηφίστηκε νόμος που αλλάζει το οικογενειακό δίκαιο με το σύμφωνο συμβίωσης, που προβλέπει τη ζεύξη ατόμων και του ίδιου φύλλου.

Αφού η Ελλάδα έχει προ πολλού αποφασίσει να ακολουθήσει κατά πόδας το αμερικανικό και ευρωπαϊκό κοινωνικό γίγνεσθαι, επόμενο ήταν αργά ή γρήγορα να υιοθετήσει ό,τι υιοθετείται πρώτα στην Αμερική και μετά στην Ευρώπη.

Θεωρείτε ότι η Εκκλησία εν τω συνόλω της έχει πράξει το καθήκον της σχετικά με τις σφαγές χριστιανών από τους τζιχαντιστές;

Δεν μπορούσε η Εκκλησία, Ορθόδοξη ή άλλη, και νάθελε ακόμη, να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στο θέμα που αναφέρετε. Οι μόνοι που θα μπορούσαν να αναλάβουν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες είναι εκείνοι που εξέθραψαν τους Τζιχαντιστές και επωφελούνται σήμερα απ΄την ύπαρξη και δράση τους.

- Σας ανησυχεί η κλιμάκωση στις σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας; Συνδέετε αυτές τις εξελίξεις με τις ρήσεις και τις προορατικές ανησυχίες ανθρώπων όπως ο μακαριστός Παΐσιος;

Δεν με ανησυχεί γνωρίζοντας πως οι Τούρκοι ποτέ δεν θα ενεργούσαν ως ενέργησαν χωρίς την προτροπή ή έγκριση των συμμάχων τους. Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, είναι πρόωρο, νομίζω, να συνδεθούν οι ρήσεις με τα γεγονότα όπως αυτά εξελίσσονται τη στιγμή αυτή.

- Επί τη ευκαιρία, πως σχολιάζετε όλη αυτή την "προφητολατρία";

Πολύς κόσμος έχει σήμερα ανάγκη από εξηγήσεις, διαφορετικές απ' αυτές που του προσφέρουν αφειδώλευτα και με επιμονή οι κατευθυνόμενες συνήθως πηγές πληροφόρησής του. Κι όσο περισσότερο αμφιβάλλει ο κόσμος για την αξιοπιστία της πληροφόρησής του, τόσο περισσότερο θα στρέφεται σε προγνωστικές αναζητήσεις παντός είδους.

- Ως προς την αγιοποίηση του Αγιορείτη Γέροντα Παΐσιου διατυπώνονται κάποιες απόψεις που αναφέρουν ότι δεν είναι στην παράδοση της Ορθοδοξίας παρόμοιες αγιοποιήσεις αφού η Ορθοδοξία, σοφά λειτουργώντας, πάντοτε άφηνε το χρόνο να «μιλήσει» για κάποια μορφή της Εκκλησίας μας…

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα είχε προφανώς σοβαρούς λόγους για να προβεί σ' αυτή την αναγραφή του γέροντα Παϊσίου στο αγιολόγιο της Εκκλησίας. Δεν τους γνωρίζω. Αν και σοφότερη, όπως λέτε, αποδεικνύεται συνήθως η αναμονή, πρέπει ωστόσο να τονισθεί πως όλες οι περιπτώσεις δεν είναι ίδιες και για όλες τους δεν ισχύουν πάντα τα ίδια κριτήρια.

- Πρόσφατα ο Παναγιώτατος Οικ. Πατριάρχης συνεκάλεσε μια ακόμα Ιεραρχία. Προσκάλεσε και τους Μητροπολίτες των λεγομένων Νέων Χωρών, ανοίγοντας ένα ακόμα μέτωπο και με την Εκκλησία της Ελλάδος. Ήταν ορθή αυτή η απόφαση την στιγμή που εν όψει της Πανορθοδόξου Συνόδου ο κ. Βαρθολομαίος χρειάζεται περισσότερους συμμάχους στην υποβόσκουσα σύγκρουση με την Εκκλησία της Μόσχας που εμμένει στην θεωρεία της Τρίτης Ρώμης;

Αν, στην περίπτωση αυτή, το Πατριαρχείο, όπως λέτε, δεν δίστασε να προκαλέσει το χόλο της Εκκλησίας της Ελλάδας, πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως έχει πολλαχόθεν διαβεβαιώσεις, εκκλησιαστικές και μη, ότι τελικά οι "πικραμένοι και χολωμένοι" θα συμπλεύσουν και στο θέμα της Πανορθόδοξης.

- Εχετε δηλώσει επανειλημμένα πως ο τρόπος συγκρότησης της Πατριαρχικής συνόδου πρέπει να αναθεωρηθεί. Έχετε πάντα την ίδια γνώμη;

Δεν άλλαξα γνώμη. Πιστεύω πως θα είχε πολλά να ωφεληθεί το Πατριαρχείο από την επαναφορά της παραδοσιακής μορφής του συνοδικού θεσμού (μορφή που θα επέτρεπε τη συμμετοχή όλων των επαρχιούχων αρχιερέων στις συνοδικές διεργασίες βάσει ενός συνταγματίου, όπως γινόταν πριν το 1922). Τα αγαθά της επαναφοράς πολλά: θα εξασφάλιζε κάποιο αντικειμενικό κριτήριο στην επιλογή των εκάστοτε συνοδικών αρχιερέων, θα έθετε τέλος στην κανοκικά αμφισβητήσιμη συμμετοχή τιτουλαρίων αρχιερέων, θα καταργούσε το διαχωρισμό των συνοδικών μελών σε δυο κατηγορίες με βάση την υπηκοότητά (!) τους.

Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι δεν είναι λίγοι σήμερα οι αρχιερείς του Πατριαρχείου που θα ευνοούσαν την επαναφορά του συνοδικού θεσμού στην παραδοσιακή του μορφή. Πιστεύουν πως θα περιόριζε διάφορες παρεμβάσεις εξουσιαστικού χαρακτήρα και θα έδινε νέα δυναμική πνοή στις διαβουλεύσεις της συνόδου. Δεν βλέπω για ποιο λόγο καθυστερείται επί τόσα χρόνια η αποκατάσταση της παραδοσιακής τάξης και στον τομέα αυτό.

- Και τώρα να περάσουμε στο μείζον θέμα της σύγκλησης της επονομαζόμενης και Αγίας και Μεγάλης Πανορθοδόξου Συνόδου που έχει προαναγγελθεί για τον προσεχή Μάρτιο. Τί άποψη έχετε;

O λαός της Εκκλησίας προσβλέπει, με δικαιολογημένες προσδοκίες, στην από πολλού αναμενόμενη σύγκληση της Μεγάλης αυτής Συνόδου που, όπως πιστεύεται, θα δόσει λύσεις σε θέματα που αντιμετωπίζουν οι πιστοί στην καθημερινή θρησκευτική τους ζωή, είτε πρόκειται για το θέμα της νηστείας ή του ημερολογίου, είτε για τις σχέσεις τους με άλλους ορθοδόξους ή με μέλη άλλων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών, είτε για τα λεγόμενα "ανθρώπινα δικαιώματα" και τις διακρίσεις στη σύγχρονη κοινωνία κτλ κτλ.

- Τα δείγματα, πάντως, από τις προπαρασκευαστικές εργασίες μάς δείχνουν πως δεν υπάρχει σύμπνοια σε ουσιώδη ζηητήματα....

Αν η εκ των προτέρων συμφωνία πάντων ήταν δεδομένη, δεν θα υπήρχε λόγος να συγκαλούνται σύνοδοι. Η σύνοδος συγκαλείται ακριβώς για να βρεθεί, μέσω του ζωντανού διαλόγου, κοινή θέση σε θέματα επι των οποίων υπάρχουν διάφορες ή και, πολλές φορές, αντίθετες γνώμες κι απόψεις. Η ιστορία διδάσκει ότι η Ορθοδοξία γνωρίζει πως να υπερβαίνει παρόμοιες δυσκολίες βρίσκοντας την προσφορότερη πάντοτε λύση στο εκάστοτε ζητούμενο. Επομένως δεν ανησυχώ. Η Ορθοδοξία και πάλι θα πράξει ό,τι πάντοτε έπραξε κατά τη μακραίωνη ιστορία της. Ενωμένη, στο τέλος, θα δόση στους πιστούς τις λύσεις στα πολλαπλά προβλήματα που αυτοί αντιμετωπίζουν στο πλαίσιο των σημερινών κοινωνικών δεδομένων.

- Υπάρχουν κύκλοι στην Ελλάδα που φοβούνται ότι από τη σύγκληση της Πανορθοδόξου Συνόδου, καίτοι αναγκαία και ιστορική απόφαση, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν θα βγει ενωμένη λόγω των γνωστών βλέψεων της Μόσχας και των σκληροπυρηνικών κύκλων που δείχνουν να επικρατούν εντός του περιβάλλοντος του Πατριάρχη Κύριλλου.

Οι βλέψεις της Μόσχας ήταν ήδη γνωστές πριν καν συλληφθεί η ιδέα μιας Πανορθοδόξου Συνόδου. Και ιδιαίτερες ανησυχίες δεν είχαν εκδηλωθεί τότε που, πριν δεκαετίες, άρχιζε η διαδικασία της Πανορθόδοξης. Σήμερα γιατί ανησυχούμε ξαφνικά; Τι μπορεί να άλλαξε στο μεταξύ;

- Οι αποφάσεις της Πανορθοδόξου Συνόδου, ειδικά αν υπάρξει κάποιο "ατύχημα" και μοιραία οδηγηθούμε σε de facto σχίσμα, μπορούν να επηρεάσουν και τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή όχι μόνο των Βαλκανίων, όπου επικρατεί η Ορθοδοξία, αλλά και στη μείζονα περιοχή των χωρών που επηρεάζονται και από τη Μόσχα εκκλησιαστικά και γεωπολιτικά;

Αυτοί που χειρίζονται σήμερα τα θέματα του πλανήτη μας δεν φαίνεται να επηρεάζονται ιδιαίτερα από αποφάσεις εκκλησιαστικές και εκκλησιαστικά σχίσματα. Ας μην υπερεκτιμούμε εαυτούς...

Τελικά πιστεύετε ότι η σύγκληση της Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας θα είναι προς όφελος της Ορθοδοξίας;

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, αν τελικά ολοκληρώσει το έργο της, θα δόσει, όπως προανέφερα, λύσεις σε ζωτικής σημασίας θέματα που οι πιστοί αντιμετωπίζουν καθημερινά. Πιστεύω επομένως πως θα αποτελέσει γεγονός υψίστης σημασίας για την πορεία της Εκκλησίας μας κατά το εγγύτερο και απώτερο μέλλον.

- Πως βλέπετε αυτή την άγρια απειλητική επέλαση του ακραίου ριζοσπαστικού Ισλάμ από το οποίο υποφέρει και ορθόδοξοι πληθυσμοί στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Φοβούμαι πως θα γίνουμε μάρτυρες και άλλης και άλλων επελάσεων ώσπου στο τέλος, όπως δείχνουν όλα, δεν θάχουν απομείνει παρά σκιώδεις εστίες Ορθοδοξίας στις μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής.

- Ποια μπορεί να είναι η γενικότερη στάση του χριστιανικού κόσμου άμυνα και διάλογος ; ή πρόληψη και κατασταλτικά μέτρα ή συνδυασμός όλων αυτών ;

Δεν νομίζω να έχει ο λεγόμενος χριστιανικός κόσμος ούτε ενδιαφέρον για τους ορθόδοξους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, αλλά ούτε -για νάμασθε ειλικρινείς- μεγάλες δυνατότητες και επιλογές. Το παιχνίδι παίζεται σε άλλα τραπέζια.

- Τι σας ανησυχεί περισσότερο από την γενικότερη πορεία της ανθρωπότητας ;

Η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής.